Hidâyet Ve Dalâlet
Hidâyet Ve Dalâlet
Kur'an-ı Azimüşşan bu meseleyi biraz daha açmaktadır. Diyor ki, Yüce Allah, insanın doğasında iyi ile kötü arasında ayırım yapma yeteneği bulundurmaktadır:
"Ona kötülüğünü ve takvasını ilham etti" (Eş-Şems: 8) Ona gerek iyi gerekse kötü yolu gösterdi:
"Ona iki yol gösterdik." (Ei-Beied: ıo)
Sonra kendisine istediği yolu seçme yetki ve serbestisi verdi:
"İsteyen onunla Rabbine bir yol tutar." (Ei-insan: 29)
"Öyle ise dinleyen iman etsin, dinleyen inkar etsin. "(Kehf:
Bir yandan insanı kandırmak ve kötü yola düşürmek için ezelî düşmanı şeytan vardır ki, ona kötü yolu süslü olarak gösterir ve doğru yoldan sapması için teşvik eder:
"İblis: "Ey Rabbim, beni azdırdığın şeye karşılık ben de yeryüzünde onlara fenalıkları süsleyeceğim ve hepsini azdıracağım.7' (El-Hicr:39)
Ve diğer yandan insana doğru yolun, kötü yoldan daha iyi ve üstün olduğunu göstermeleri için:
"Peygamberleri kendilerine apaçık mucizeler, sahifeler ve aydınlık kitaplarla gelmişlerdi." (Fatm 25)
Böylece, insanın kendi içinde ve çevresinde değişik güçler ve etkenler olup, bazıları kötülüğe bazıları da iyiliğe doğru çekmektedir. Kendisine bu güç ve etkenler arasında ayırım yapma yeteneği verilmiştir. Kendi yolunu kendi bulması için gözler verilmiş, beğendiği yolda yüremesini sağlayacak kuvvet ve kudrete sahip hale getirilmiştir. Kötülük yolunu seçtiği zaman Allahu Teala, yazgısına yazılmış olan tüm doğal ve dış güç ve yetenekleri kendisine bağlı kılar ve yolunu kolaylaştırır. Aynı şekilde, iyi yolu seçtiği zaman bu yoi da kendisine kolay kılınır;
"O halde, Allah yolunda mal verirse ve Allah'tan korkarak iş yaparsa ve iyiliği tasdik ederse, biz de ona kolaylık ve rahatı müyesser kılarız. Amma, cimrilik edip kendisini müstağni görene, ve iyiliği tekzip edene güçlüğü ve rahatsızlığı müyesser eyleriz." (Ei-Ley|: 5-10)
Doğru yoldan sapan ve sapıklığı benimseyen bir kişinin vicdanında onu doğru yola davet etmeye devam eden İlahi bir güç yine varolur. Ancak kendi sapkınlığında ısrar etmesi halinde bu güç zayıflar ve dalâlet hastalığı iyice büyür:
"Onların kalplerinde hastalık vardır. Allah hastalıklarını artirdl." (Bakara: 10)
Ve öyle bir vakit gelir ki, bu güç yok olur, tamamen etkisiz kalır ve o kişinin kalp, göz ve kulakları öylesine mühürlenir ki, hak sözü anlayamaz, ışığı göremez, hak sesini dinleyemez olur ve hidâyetin tüm yollan kendisine kapanır.
"Allah onların kalpleri ve kulakları üzerine mühür vurmuştur. Onların gözleri üzerinde de perde vardır ve onlar için büyük bir azap vardır.1' (Bakara: 7)
Ancak bu demek değildir ki, insan kuvveti, kudreti ve özgürlüğü sınırsızdır ve kendisine kadercilerin farzettiği bü-tün yetkiler verilmiştir. Asla. İnsana verilen yetki ve özgürlük, Yüce Allah'ın tedbir-i külli ve tedbir-i cüzî için belirlediği kanun ve kurallara bağlıdır, çünkü bütün bu evren ve varlıklar dünyası onlara göre işlemekte ve ayakta durmaktadır. Evrenin düzeninde insanın gücü ve manevi, psikolojik ve bedensel güçleri için Allah'ın belirlediği sınırlan kendisi zerre kadar geçme gücüne sahip değildir. Demek ki, bu gerçek olduğu gibi duruyor:
"Gerçekten biz her şeyi bir takdirle yarattık."(Ei-Kamer: 49)
"Allah emrini yerine getirendir. Allah her şey için bir kader tayin etmiştir." (Et-Taiâfc 3)
"O, bütün kulları üzerinde kahirdir," (Ei-En'am: 18)
[43][43]
alıntı