[EyMeN&TaLhA]

5.ÜNİTE





AİLE HUKUKU EVLENME ENGELLERİ

İslam Aile Hukuku, coğunlukla nasslara dayanmaktadır. Konu ile ilgili mustakil olarak 70 kadar ayet bulunmaktadır. Klasik donemde oluşturulan İslam hukuku kaynaklarında, aile hukuku; Kitabu’n-Nikah; Kitabu’t-Talak; Kitabu’l-Ila;Kitabu’z-Zıhar; Kitabu’l-Lian; Kita-bu’l-İhdad, Kitabu’l-Hidane, Kitabu’r-Rada’, Kitabu’n-Nafakat bolumlerinde işlenmektedir. Cağdaş İslam hukukcuları ise aile hukukunu “ahval-i şahsiyye”başlığı altında ele almakta-dırlar. Modern anlamda ilk İslam Aile Hukuku Kanunu 1917 yılında, Osmanlı İmparatorlu-ğunda tedvin edilen “Hukuk-ı Aile Kararnamesi”dir. 157 maddeden oluşan bu kararname, sonraki donemlerde duzenlenen aile kanunlarına ornek olmuş ve kaynaklık etmiştir. 1953 tarihli Suriye Medeni Kanunu, 305 maddeden oluşan bir başka İslam aile hukukudur. Bu ka-nun şekil bakımından, modern kanunlara benzemekle birlikte, şeri naslara ve ictihatlara dayanmakta olup, bircok İslam ulkesindeki aile hukuku duzenlemeleri icin ornek ve yardımcı kaynak olmuştur.

EVLENME Evlenme Engelleri (Müharremât):

Geçici Evlenme Engelleri:

1-Evlilik:Musluman bir erkek bir başkasıyla evli olan bir kadınla evlenemez. Onunla evlene-bilmesi icin, kadının kocasından boşanması, iddetini bitirmesi veya kocası olup iddetini bek-lemiş olması gerekmektedir.

2-İddet:İddet, eşin olmesi, boşanma gibi herhangi bir sebeple nikah bağının sona ermesinden sonra belli bir sure beklemek anlamında kullanılır. İddet bekleyen kadınların, bu iddet sona erinceye kadar yeni bir evlilik yapmaları yasaktır. Bu yasak ayetlerle sabittir. (Bakara228,234; Talak 65/4.)Boşanma iddeti bekleyen kadınla kendisini boşayan eşten başkası evlenemese de, kendisini boşayan eş onunla evlenebilir. Ancak bundan uc kere boşama hali mustesnadır. Eşinden ucuncu kez boşanmış olan kadın, iddet bitimine kadar hicbir erkekle evlenemez. İddeti sonrasında ise, eski kocası dışında bir erkekle evlenebilir. İddet Beklemenin Nedenleri:İddet sayesinde, kadının rahminin temizlenmesi, hamile olup olmadığının anlaşılması,nesep karışıklığının onlenmesi, psikolojik olarak bireyin yeni bir yuva kurmaya hazır hale gelebilmesi, eşlerin tekrar bir araya gelme imkanı bulunan ayrılıklar-da, onların tekrar durumu değerlendirerek geri donme istemeleri durumunda, onlara bu kapı-nın acık tutulması gibi bircok illet ve hikmetleri bulunmaktadır.

İddet müddetleri:

a- Doğumla sona eren iddet; boşanmış ya da kocası olmuş kadın, hami-le ise, bu kadının iddet muddeti doğuma kadardır. Bu iddet cocuğun doğumu ile son bulur.

b- Uc hayız ya da temizlik muddetince devam eden iddet; boşanmış olup, hamile olmayan ve du-zenli adet goren kadının iddeti, uc kuru’dur. Kuru’ ifadesi Hanefilere gore ay hali (hayız), Şafii ve MalikIlere gore ise temizlik hali(tuhur)dir.

c- Boşanmış olup, adet gormeyen veya adetten kesilmiş olan kadınların iddeti uc aydır.

d- Kocası olmuş olup, hamile bulunmayan kadının iddet bekleme suresi dortay on gundur.

3-Din Farklılığı:Erkek olsun kadın olsun Musluman bireylerin, Musluman ya da kitap ehli olmayan kimselerle evlenmeleri yasaktır. Musluman bir kadının, kitap ehli de olsa Musluman olmayan bir erkekle evlenmesinin caiz olmadığı konusunda alimler arasında herhangi bir goruş ayrılığı yoktur. Musluman bir erkeğin kitap ehli kadınla evliliğini mubah saymışlardır.

4.Eşin Akrabası:Birbirinin yakını olan iki akraba kadınla birlikte evlenilmesi yasaklanmış-tır.Birini erkek kabul ettiğimizde,diğerine haram olan iki kadınla birlikte evlenilmesi yasaktır.

Sürekli Evlenme Engelleri

1-Kan Akrabalığı (Karâbe):

a-Kişinin usûlü;Yani erkek esas alındığında, erkeğin annesi, onun annesi...ile evlenmesi yasaktır. Kadın esas alındığında ise, kadının babası, babasının babası...ile evlenmesi yasaktır.

b- Kişinin fürûu;Yani kişinin kız cocuğu ile, kızının kızları ile evlenmesi yasaktır. Aynı şekilde, kadının kendi oğlu ile, oğlunun oğlu ile evlenmesi yasaktır.

c- Anne ve babanın fürûu veya füruunun fürûu;Yani, bireyler, erkek ya da kız kardeşleri ile evlenemeyecekleri gibi, onların kız ya da erkek cocukları ile de, bir başka ifadeyle, erkek ya da kız yeğenleri ile de evlenemeyeceklerdir. İslam alimleri, burada, annebaba bir ya da sadece baba bir veya sadece anne bir kardeşleri aynı gormuşlerdir.

d-Dede ve ninelerin sade-ce birinci derece fürûu;Yani, kişinin amca, hala, dayı ve teyzesi ile evlenmesi ebediyyen yasaktır.Kişinin usulunun hala ve teyzeleri de kendisinin halası ve teyzesi mesabesindedir.

*İslâm evlatlık edinme suretiyle oluşan hukuki akrabalığı kabul etmeyerek, bu uygulamayı kaldırmıştır.Evlatlık edinilen kız ya da erkekle, ya da onların cocukları ile evlenilmesi yasak değildir.

2-Evlilik Sebebiyle Oluşan Akrabalık (Müsâhere):

a-Usûlün eşleri:Babanın diğer eşi, annenin diğer eşi, ya da dede ve ninelerin, kişinin doğumuna sebep olmayan eşleridir.

b- Furûun eşleri:Bir şahsın kendi oz evladı ile evlenmesinin yasak olduğu gibi, cocuklarının eşleri ile evlenmesi de yasaklanmıştır. Bu iki maddede gecen yasağın oluşması icin,yalnızca nikahlanmış olmak yeterli olup, birleşmek şart değildir.

c-Eşlerin usûlü:Buna gore, eşler birbirlerinin anne ya da babaları ile (kaynata-kaynana)ebediyyen evlenemezler. Evlilik boşan-ma veya olumle sonuclansa bile netice değişmez.Burada da sadece nikahlanmış olmak yeterli-dir, birleşmek şart değildir.

d-Eşlerin başka kadın ya da erkekten olma furûu ( kadın ve erkeğin üvey evlatları):Evlenen ciftlerin zifafa girmeleri halinde, bir onceki evliliklerinden olan erkek ve kız cocukların, bu ciftler icin uvey evlat olmaları dolayısı ile, her iki eş icin de evlenme yasağı oluşmaktadır.

*Son iki sınıf arasındaki farkı belirtmek icin şoyle bir formul geliştirilmiştir: “Kızları nikahla-mak anaları haram kılar,analarla (nikahlanıp) birleşmek kızları haram kılar.

Süt Emme/Emzirme Sebebiyle Oluşan Akrabalık (Radâ’):Süt Emen Açısından Evlenme Yasağı Bulunanlar:Sutanne.Sutbaba;Sutanne ve sutbabanın usulu. Sutanne ve sutbabanın cocukları ve torunları.Sutamca-hala ve sut dayı-teyze. Eşin sut usulu. Eşin sut cocukları.Sutanne ve babanın diğer eşleri.Sut cocuğun eşi.

Süt Anne Açısından Evlenme Yasağı Bulunanlar:Sut anne icin sut emzirmesi sebebiyle evlenme engeli oluşan kimse, yalnızca, sut emzirdiği cocuk ve onun cocukları yani sut cocuğu ve sut torunlarıdır. Süt Emme Çağı:İslam bilginlerinin coğuna gore, cocuğun ilk iki yaşı icinde emdiği sut akra-balık oluşturmakta ve bu cağdan sonra emilen sut ile mezkur akrabalık doğmamaktadır. Ebu Hanife’ye gore, akrabalık oluşturan sut cağı otuz aydır.

Sütün Miktarı:Ebu Hanife ve İmam Malik emilen sutun az veya cok olması arasında bir far-kın olmadığını belirtmişlerdir. İmam Şafii ayrı ayrı olmak uzere sutun beş doyurucu şekilde emilmesinin sut akrabalığı icin gerekli olduğu şeklinde goruş acıklamıŞtır. Ahmed b. Han-bel’den nakledilen goruşlerden birisinin; “beş doyurucu emiş olduğu”, diğer bir goruşunun “uc doyurucu emiş olduğu” şeklindedir. Suriye Medeni Kanunu İmam Şafii’nin goruşunu tercih etmiştir.


ALINTIDIR