[Mihrinaz]

Ünite 5
MUTLULUK VE YETKİNLİK
SORU: Ahlak felsefesiyle ilgili literatürde mutluluk teriminin ne olduğuna dair filozoflar nasıl açıklama getirmişlerdir?
CEVAP: Faydacılar, doğru eylemin ölçütünün en çok sayıdaki insana en büyük mutluluğu sağlaması olarak iddia ederken, hedonistler mutluluğun içeriğini hazla, edomonistler ise erdeme uygun etkinlikle ifade etmişlerdir.
NOT: İslam ahlak düşüncesinde mutluluk saadet ve felah terimleri, mutsuzluk da şekavet terimleri ile karşılanmaktadır. Bu düşünce çizgisinde kurtuluşa ermek aynı zamanda mutluluğu elde etmek demektir.
SORU: Mutlulukla ilgi birbirine iki zıt görüş vardır. Bunlar nelerdir?
CEVAP: 1.si hayatın tüm alanlarında mutlu olmayı ifade eden, 2.si ise hayatın bazı anlarda belli duygular ve duygulanımlarla gerçekleşen mutluluktur.
SORU: Mutluluğun formel ve maddi anlamda olan tanımlarını yapınız ve bu anlamlar felsefe tarihinde hangi filozoflara aittir söyleyiniz.
CEVAP: Formel anlamı, kişinin belli bir anda ve mekanda mutluluğundan ziyade onun hayatına bir bütün olarak perspektif sunar. Sokrates, Platon, Aristoteles ve İslam filozoflarını birçoğuna aittir. Maddi anlamı ise kişi için öncesine ve sonrasına bakmaksızın aceleye getirilmiş olan haz ve zevk duygusunu tezahürüdür. Demokritos, Kyrene, Holbach gibi...
SORU: Mutluluğun ne olduğunu daha sabite ve net bir şeklide ortaya koymamız için neleri soruşturmamız gerekir?
CEVAP: Nihai gaye, nihai iyi, nihai yetkinlik.
NOT: Mutluluk ayeti; “ O gün geldiğinde O’ nun izni olmadan hiç kimse konuşamaz. Onlardan kimi şaki (bahtsız) kimi said (mutlu) dir. Bahtsızlar ateştedir…Mutlu kılınanlar ise cennettedir.â€�
SORU: Kur’anda mutluluğa ve mutsuzluğa işaret eden terimler vardır bunlar nelerdir?
CEVAP: Olumlu; salih, muttaki, muhsin, felah, sürur ve fevz, hayr, hasene , tayyib ve rızk, Salih amel.
Olumsuz; hüsran, hızy, hüzün ve havf.
SORU: İslam düşüncesinde mutluluk kaç kısma ayrılır? Tanımlarını yapınız.
CEVAP: 3 e ayrılır. Ruhani, bedensel ve harici mutluluktur.
Ruhani mutuluk; teorik güç ile pratik gücün yetkinleşmesiyle elde edilir. Teorik güç bilgi ile patik güç ise erdemli ahlak ile yetkinleşir.
Bedeni mutluluk; insanın sağlıklı ve sıhhatli olmasıdır.
Harici mutluluk; insanın mal mülke, makan mevkiye sahip olmasıdır.
Bunlardan en önemlisi ruhani mutluluktur. Diğerleri ancak ilkine hizmet ettiği ölçüde anlamlı ve değerli olur.
SORU: Aristoteles erdemlerle kazanılan mutluluğun derecelerini nasıl ayırt etmektedir?
CEVAP: Akıl gücünün erdemleriyle kazanılan “temaşa etkinliğiâ€� en yüce mutluluktur. Zira bu mutluluk insandaki en iyi kısmın yani aklın etkinliğidir.
Ahlâkî erdemlerle ya da karakter erdemleriyle kazanılan mutluluk ise ikincil mutluluktur. Bu tür bir mutluluğun kazanılması için harici iyilere ihtiyaç vardır.
Aristoteles birinci türünü tanrısal etkinlik, ikinci türünü ise insani etkinlik diye nitelemektedir.
SORU: İslam düşüncesinde mutluluk önem ve derece bakımından kaç kısma ayrılır?
CEVAP: Dünyevi ve uhrevi mutluluk.
Mutluluk derecelerinin en üstünü “yarışta öne geçenlerdirâ€�. Bunlar hakka kullukta iman ve taatte hayır yarışlarında öne geçenlerdir.
SORU: Yetkinlik alanıyla ilgili olan pratik felsefesinin konuları nelerdir?
CEVAP: 3 ana konusu vardır. Yetkinleşmeyi fert çerçevesinde ele alan ahlak, aile bakımından değerlendiren tedribu’l menazil, toplum ve yönetimle ilgili yönü inceleyen siyasetül müdündür.
SORU: Yetkinlik çeşitleri ve dereceleri nelerdir?
CEVAP: Ruhani, bedeni ve harici olarak mutluluk tasnifindeki gibi sınıflandırdığımızda, ruhani yetkinleşme, bedeni ve harici olanlara göre amaç, ebedi yetkinlik açısından ise araç durumundadır ve ilk yetkinliği ifade etmektedir.
SORU: İslam ahlak düşüncesinde aklın iki tür işlevi vardır bunlar nelerdir?
CEVAP: Bunlardan birincisi olan fikir düşünüp taşınmayla ilgilidir. İkincisi ise aklı mesmu yani alışkanlıklarla ilgilidir.
SORU: Akıl düzeylerinin sıralanışını açıklayınız.
CEVAP: Potansiyel akıl; buna aklı heyulani denir. İnsanın doğuştan getirdiği nötr durumu ifade eden bu düzeydeki insan iyiye de yönelebilir kötüye de. Bu basamaktaki kavram arzu ve öfke güçlerinin kontrolüne girer ve hayatını düşünce gücünü dikkate almadan yaşarsa daha alt varlık haline düşer.
Meleke akıl; ileri düzeyde bilgileri elde etme yolunu açtığı için önemlidir.
Bilfiil akıl; daha önce elde ettiği bilgileri kullanarak bilinmeyen fikirleri öğrenir.
Faal akıl; akıl düzeylerinin yükselmesi faal aklın varlığına bağlıdır.
SORU: İslam düşünürlerinden olan Elmalılı teorik gücün yetkinleşmesini nasıl ifade etmiştir?
CEVAP: Teorik gücün bilgi ile yetkinleştiğini, bu bilgi kapsamına tanrı ile ilgili bilgilerin de dahil olduğunu, tanrının birliğine ilişkin bilgiye sahip olmanın teorik gücün yetkinliğinin en son derecesi olduğunu vurgulamaktadır.
SORU: Aklı matbu ( kuvvei kudsiye) ne demektir?
CEVAP: İnsanın potansiyel olarak şu ya da bu derecede sahip olduğu fakat yetkinleşme imkanı olmayan bir akıl türüdür.
NOT: Teorik yetkinlik açısından sınıflandırma yaptığımızda insanların en yetkini peygamberler, onların altında müstefad akıl düzeyinde yer alan kişiler, bilfiil akıl düzeyinde olanlar, onları meleke akıl düzeyindeki insanlar izlemekte ve en alt düzeyde ise potansiyel akıl sahipleri bulunmaktadır.
SORU: Pratik gücün yetkinleşmesi hakkında bilgi veriniz.
CEVAP: Pratik gücü yetkinleştiren şey ahlaki erdemlerdir. Güzel ahlakı meydana getiren iyiliğin alışkanlık haline gelmesidir. Kötülüğün alışkanlık haline gelmesi ise çirkin ahlakı meydan getirir.
SORU: İyi davranışın iki yönü vardır bunlar nelerdir?
CEVAP: Birincisi insanın bizzat kendisine yararı olan davranışlar; diğeri başkasına yararı olan davranışlardır.İlkine mükemmel-i nefs diğerine mükemmel-i gayr denir.
Pratik gücün en yetkin derecesini takva oluşturmaktadır.





SORU: Teorik ve pratik yetkinleşme açısından insanlar kaç gruba ayrılmaktadır?
CEVAP: Üç gruba ayrılır.Birinci grupta güçlerini yetkinleştirmemiş,kötü eylemler yapmış insanlar. İkinci grupta bireysel gelişimi söz konusu olan iman etmiş fakat iyi davranışlar ortaya koymamış insanlar. Üçüncü grupta ise düşünce gücünü geliştirmiş, ortaya iyi ürünler koymuş insanlar vardır.
SORU: Etik tarihinde hazla ilgili temelde yatan bakış açıları nelerdir açıklayınız?
CEVAP:Bunlar nihai iyinin, mutlak amacın ve en mükemmel şeyin haz almak olduğunu savunan hedonist yaklaşım; hazzın mutlak anlamda kötü olduğunu kabul eden yaklaşım; ve hazzın iyi olduğunu savunan yaklaşımdır.
Aristoteles ve İslam filozoflarının çoğu üçüncü bakış açısını savunmaktadırlar.
SORU: Hazlar kaç gruba ayrılır açıklayınız?
CEVAP: Duyusal hazlar ve akli hazlar diye.
Duyusal hazlar; Hayatımızın devamı için zorunlu olan yeme, içme ve cinsel ilişki gibi etkinliklerden doğar. Kolayca elde edilebilir ve güçlü bir şekilde idrak edilebilirler.
Bu hazların eşlik ettiği etkinlikler insanın ayırt edici yönüyle ilgili etkinlikler değildir.
Akli (Düşünsel) Hazlar;
İnsanın ayırt edici yönünü oluşturan aklî etkinlikler sonucu elde edilirler.
Duyusal hazlardan daha güçlü ve daha uzun vadelidir. Sonunda acı ortaya çıkmaz.
SORU: Mutluluk ve yetkinliğin mal mülk ve makam mevki ile ilişkisini açıklayınız?
CEVAP: Bunların her ikisi de kendileri amaç olmadıkları, duyusal zevkler yolunda harcanmadıkları bilakis insanın bilgisel gelişimi erdem kazanması yolunda ve kamusal amaçlar doğrultusunda kullanıldıkları zaman iyi olmuş olurlar. Aksi durumda ise bu durum insanı mutluluğa değil mutsuzluğa götürür.

Ünite 6
Soru: aristoles ve İslam filozoflarına göre erdem nedir?
Cevap: işlerin aklı selime uygun güzel bir vecih üzere ve itidal sınırında meydana gelmesiyle bu nevi işlere sebep olan huya fazilet erdem denir.
Soru: rezilet nedir?
Cevap: itidalden çıkarak ya ifrat ya da tefrit gayesine meyledip bu işlerin meydana gelmesine rezilet denir.
Soru: bir işin erdemli olup olmadığını nasıl anlarız?
Cevap: yapılan hayır, iyilik istemdışı ya da tesadüfen zorunlu yapılıyorsa o eylemde erdem aranmaz. Erdemli sayılabilmesi için iradeli vazifeye uygun ve devamlı olması gerekir.
Soru: platona göre erdem kaç çeşittir?
Cevap? Platon erdemi nefsin üç temel gücüne bağlı olareak 4 ana grupta ele alır. 1-bileşik 2-iffet 3-yiğitlik 4- adalet.
Soru: aristolesin erdem anlayışı hakkında bilgi veriniz?
Cevap: aristoles nefsin rasyonel ve irrosyonel kısımlarına bağlı olarak düşünce ve karakter erdemlerini ortaya çıkarmaktadır.
Soru:İslam filozoflarının erdem anlayışları hakkında bilgi veriniz?
Cevap: İslam filozofları genel olarak platon ve aristolesin erdem anlayışını benimsemiş ve bunları sentezlemişlerdir.
Soru: hem kendi başına hem de mutluluğa götüren en değerli erdem hangisidir?
Cevap: alışkanlık haline gelmiş erdem. (benzer fiillerde bulunma)
Soru:erdem ahlakı analizi yapıldığında dikkati çeken en önemli kavram nedir?
Cevap: orta vasat kavramı.
Soru:orta vasat kavramı kaça ayrılır?
Cevap: 1-orta vasat (iki şeye uzaklığı eşit olan vasat, ki bu imkansızdır) 2-izafi vasat (duruma veya vakte göre değişken vasattır. Bu herkese göre değişken, göreceli olabilir.)
Soru: izafi vasatı bencillik ya da öznel bir tutum olarak görebilir miyiz?
Cevap: elbette hayır. Bu izafi vasatın tanımındaki değişkenlik özelliği değil nesnelliği ifade eder. Erdemin kişilerin durumuna göre ortaya çıkacağı vurgulanmaktadır.
Soru: erdem ana manası dışında hangi mana da kullanılır?
Cevap: erdemin teknik anlamı dışında brşeyin diğerinden daha üstün olduğunu ifade manasında kullanılır.
Soru:erdem çeşitleri bakımından en önemlisi hangisidir?
Cevap:en önemlisi hikmet (bilgeliktir)
Soru:İslam alimleri hikmeti nasıl tanımlamaktadır?
Cevap: onun nazari ve ameli yönlerini dikkate alarak “hakkı bilmeâ€� ve “ona göre davranış ortaya koymakâ€� tanımlamaktadır. Bu çerçevede hikmet; ilmi sevap, doğru davramış, fi’li sevaptır.
Soru: hikmeti kaça ayırabiliriz?
Cevap:ikiye ayırabiliriz. 1-nazari (teorik) 2- (pratik)
Soru:nazari hikmeti nasıl tanımlarız?
Cevap: zihnin hakikati elde etmesini sağlayan niteliklerden alıp, bilimsel bilgiyle aklın (rasyonel sezginin) birlikteliğini ifade etmektedir.
Soru: ameli hikmet nedir?
Cevap: en başında filozofların bazıları tarafından yerli yerinde yapılan (fiili sevap) olarak tanımlanmaktadır. Ama ameli hikmete nazari hikmetin eşlik etme zorunluluğu vardır.
Soru: hikmetin kaç alt dalı vardır?
Cevap: yedi alt dalı vardır. 1-zeka 2- çabuk anlama 3- zihnin duruluğu 4- kolay öğrenme 5- doğru düşünme 6- bellek 7-düşünme
Soru: dört ana erdemden ikincisi olan iffet hakkında bilgi veriniz?
Cevap: iffetin ortaya çıkması arzu gücünün aklın rehberliğinde kullanılmasıyla oluşur. İffetin kararı; olması gereken erdemi, arzu ve iştaha gücündeki ölçülülüğü karşılamaktadır.
Soru: iffet erdeminin altında kaç alt dalı vardır?
Cevap: on iki alt dalı vardır. 1-haya 2-incelik 3-temiz huyluluk 4-kendin ve çevreyle barışık olman 5-arzuları dizginleme 6-sabır- 7-kanaat 8-olgunluk ve ölçülü olma 9-vera 10-intizam 11-hürriyet (meşru daire içinde) 12-cömertlik
Soru: cömertlik nedir?
Cevap: cömertlik israf ifratı ile cimrilik tefriti arasında bir orta yoldur.
Soru: cesaret nedir?
Cevap: cesaret erdemi öfke gücünün erdemi olup, körü körüne atılganlık ile her şeyden korkma arasında bir nokta olarak tanımlanır.
Soru: cesaretin kaç alt dalı vardır?
Cevap: on bir alt dalı vardır. 1-vakar ve olgunluk 2-hadiseleri göğüsleme 3-gayret ve itidal yüceliği 4-azim 5-hilm 6-ölçülü olmak 7-kendini iyiliğe ve hayra adamak 8-tahammül 9-tevazu 10-fedakarlık 11-rikkat
Soru: adalet nedir?
Cevap: hikmet iffet ve yiğitlik erdemlerinin hem fertte hem de toplumda bir arada bulunmasıyla ortaya çıkan ahlaki bir erdemdir.
Soru: toplumsal ve tanrısal açıdan adaleti nasıl değerlendirebiliriz?
Cevap: haksızlıklar zulum cevr bağy taşkınlıklar toplumsal boyutunu, tanrının birliğini kabul etmeyi gerektirmesiyle tanrısal boyutunu ortaya koyar.
Soru: adalet erdeminin kaç alt dalı vardır?
Cevap: 1-sadakat 2-iffet 3-vefa 4-şefkat 5-sılai rahim 6-iyiliğe fazlasıyla mukavelede bulunma 7-müşterek işlerde iyi davranma 8-dürüstlük 9-sevgiyi kazanmaya aday olma 10-teslimiyet 11-tevekkül 12-ibadet
Soru: adaletin korunması için toplumda kaç şeye ihtiyaç duyulur?
Cevap: üç şeye. 1-namusu rabbani 2-hakimi insani 3-dinari mizani
Soru: aristolese göre dostluk nedir?
Cevap: iyi insanın kendisini sevmesine dayanan bir karakter durumu bir erdemdir.
Soru: bu aristoles kendini sevme derken ne demek istiyor acep?
Cevap: egoist bir mantıkla demiyor. İyi ve kötü olarak kendini sevme vardır. İyi kendini sevme: adil ölçülü erdemli davranışlar ortaya koyan kişide bulunur. Kötü kendini sevme: bencil menfaat haz peşinde koşan kişilerde bulunur. Bknz: burhan altintop
Soru: aristolesin dostluk türleri kaça ayrılır?
Cevap: üçe ayrılır. 1-yarar 2-haz 3-erdem (en önemlisi)
Soru: farabiye göre sevgi kaça ayrılır?
Cevap: 1-doğuştan sevgi. Misal: annenin, babanın çocuğuna olan sevgisi 2-iradi sevgi, başlangıcının kendisinin izlediği sevgidir. Yani bence bir kızı filan seviyon ya işte o iradi sevgidir.
Soru: ibni mskeveyhe göre sevgi ve dostluğun kaç varlık gerekçesi vardır?
Cevap: iki tane. 1-onun doğal bir ihtiyaç olması 2-ahlaken gerekli olması.
Soru: dostluğun psikolojik değerini açıklayınız?
Cevap: dostluğun psikolojik değeri onun varlığın duyulan zevkle ilgilidir. Başarı ve mutluluktan zevk alınması ancak dostlarla paylaşılınca mümkün olur.
Soru: dostluğun toplumsal değeri hakkında biraz bilgi veriniz?
Cevap: insanları bir arada belli bir amaç etrafında tutmasından kaynaklanır. Dostluk adaletle birlikte toplum için vazgeçilmezdir.
Soru: nefsine hakim olma nedir?
Cevap: nefsine hakim olmama, bedensel hazlara gereğinden fazla düşkün olmayla birlikte, bunlara daha az düşkün olma arasındaki orta durumdur.
Soru: nefse hakim olmamadaki en büyük etkenler nelerdir?
Cevap: tutkuları arzuları (cinsel arzular, tutkular, akıl sağlığını bile bozabilirmiş.)
Soru: haz veren şeyler kaç türlüdür?
Cevap: iki türlüdür. 1- zorunlu hazlar (beslenme cinsellik) 2-zorunlu olmayan kendi başına hazlar. (zafer onur servet)
Soru: nefsine hakim olma ile haz tutkunu arasındaki fark nedir?
Cevap: nefsine hakim olmayan kimse düşünür, karar verir ancak içindeki tutkunun etkisiyle kendi doğrularına uyamaza, sadık kalamaz.
Soru: aristolese göre bilgili olmak kaç anlama gelmektedir?
Cevap: iki anlama gelir. 1-bilgili olmayı ama bunu özel durumlarda kullanmayı 2-hem bilgili olup hem de bunu tek tek durumlarda kullanmayı ve uygulamayı ifade eder.
Soru: aristolese göre nefsine hakim olmamada bilgi nasıldır?
Cevap: nefsine hakim olmama da var olan bilgi asıl anlamda bilgi değildir. Olsa olsa sahte bilgidir. (sokrateste bu benzer bir sonuca varmıştır)
Soru: nefsine hakim olmama kaç çeşittir?
Cevap: iki çeşittir. 1-tezcanlılık: düşünüp taşınma yoktur, tutku tarafından yönetilir. 2-zayıflık, koyverme: bunda düşünme vardır ama tutkular ağır basar gönüllü olarak sevilir.
Soru: aristolese göre erdem sahibi olmak neyle mümkündür?
Cevap: asıl anlamda bilgiye sahip olmakla mümkündür. Asıl anlamda bilgiye sahip olmak; hem bilgiye sahip olmak hem de bunun bilincinde olmak, hem de tikel durumlarda kullanmayı ifade eder.
Soru: aristolese göre erdem nedir, işlevini yazınız?
Cevap: ahlakın amacını oluşturan mutluluğun kazanılması için, yegane vasıtadır.
Soru: erdem ve nefsine uyamama zıttı nasıl değerlendrilir?
Cevap:nefsine uyma tam kötü değil yarı kötüdür. Sadece tek yönüyle kötüdür. Ama erdemsizlik tam kötüdür.
Soru: nefsine hakim olmama temelinde ne vardır?
Cevap: hakiki bilginin yokluğu vardır. Bu tür bilgisizlik ancak pratik bilgiyle giderilir.
Soru: nefsine hakim olan kişiyle, erdemli kişiyi kıyaslayınız?
Cevap: nefsine hakim olan kişi tutkularıyla erdemleri arasında bir uyum olmadığı çin güzel davranışlardan zevk alamaz. Erdemli kişi hem özde hem de fiilde iyi ve bu uyum haz, zevk verir. Nefsine hakim kişi bazen iyi davranmaktan sapar, erdemli kişide ise kötü arzular potansiyel düzeyde bile yoktur.


ÜNİTE 7

S.1 : Erdemsizliklerin giderilmesi Terim olarak hangi anlama gelir. ?
C.1 : Ahlaki Hastalıkların tedavisi ( Teknik Adı )
S.2.: Erdemsizliğin giderilmesi ile ilgili yazılan eserler hangileridir.
C.2: - Kindi : Hüzünlerin giderilmesi
- Ebu Bekir Razi : et- Tıbbu’-Ruhani
S.3: Erdemsizlik Nedir.?
C.3: İki anlamda kullanılır
a-) Erdemin hiç var olmayışı : Bitkiler, hayvanlar irade ve bilinci olmayanlar için kullanılır.
b-) Erdemin zıtlarını oluşturan ifrat ve tefrit durumlarını ifade eder.
S.4: İfrat ve Tefrit Nedir ?
c.4: İfrat :aklı gereksiz şeylerde kullamak , Tefrit :hiç kullanmamak
S.5 Erdemsizlik Nelerden Kaynaklanır . ?
C.5
-Erdemin yokluğu
-Rezilet; ifrat – tefrit : İfrat :aklı gereksiz şeylerde kullamak , Tefrit :hiç kullanmamak
-Tanrı’nın buyruklarını ihlal : İlkeleri Bilmemek. İlahi buyrukları bilmek
-Nefsanî hastalıklarâ€� (emraz-ı ruhaniye) : İki yüzlülük, bozgunculuk vs.
İnsandaki yapı
-Doğuştan (fıtrat) : Başka bir tarifle insanın kapasitesini ifade eder.
-Kazanılan : Ahlak, güzel davranışlar
S.6 İnsanda bulunan güçler nelerdir. Ve bu güçler nasıl kullanılmalıdırç ?
C.6 . İnsanın düşünme gücünü kullanarak iradesine hakim olması, yani insanın yeterli bilgiye sahip olup bu bilginin doğru olduğunu düşündüğü bir işte iradesine hakim olarak, zıt yönde karar vermemesidir. Burada insan öfkesine ve arzularına hakim olarak doğru bildiğinden şaşmaması onu erdemli birisi yapar.
İnsan-da Güçler
Arzu Gücünün temel olması
Öfke gücünün temel olması
Akıl (düşünme) gücünün temel olması
S.7
C.7
Düşünme G. :
Cerbeze Beladet
Arzu G. :
Fücur Humud
Öfke G. :
Tehevvür Pısırıklık
Adalet :
Zulüm İnzılam
S.8: Teorik/Nazari ve Pratik/ Ameli tedavi nedir ?
c.8: İnsanın, erdemli bir karaktere kavuşmaya engel olan şeyleri bilmesine denir. İslam Ahlak felsefesinde ise daima bilgi ile eylem, akıl ile irade bir birini tamamlamaktadır. Pratik düzeyde bu bilginin uygulamaya dönüştürülmesi, davranış haline getirilmesi gerekir.
S.9: Erdemsizliği ve tedavisine bir örnek veriniz.
Servet Sevgisi –hırs ve cimrilik
Servet elde etme sevgisi hırs, Serveti elde tutma sevgisi cimriliktir.Servet sevgisinin tedavisi aynı zamandahırs ve cimriliğin tedavisidir.
Servet Sevgisi Kuramsal ve Pratik Tedavi
- İnsanların ihtiyaçları bitmez.
- Cömert (lik) sevilir, cimri(lik) yerilir.
- İnsanların rızıkları kararlaştırılmıştır.
- Yoksullarla oturup kalkmalı, zenginlerden uzakdurmalı.
- Cömertliğin övülen, cimriliğin yerilen bir tutum olduğuna karar vermeli, serveti iyi amaçlar için
kullanmalıdır.
- Sevgi objesinden uzaklaşmalı (servet hayır işlerinde kullanılmalı).
- Cömerttir diye ün kazanmak için malını ayrım gözetmeden hayır işlerinde kullanmalı.
- Müşfik bir öğretmenden devamlı öğüt almalı.
S.10: Erdem kazanma yolları nelerdir. ?
C.10:Akıl (düşünme),İlim,İrade,Eğitim,Alışkanlık,Zaman





S.11: Cerbeze ve Beladet nedir, orta noktasında ne vardır. ?
C:11: Cerbeze ile beladet arası orta nokta. Bilgeliktir.
Cerbeze; aklın gereksiz yerlerde kullanılması,
hile ve kötülükler için çalıştırılması.
Beladet; ahmaklık ve budalalalık manalarına
gelir. Aklın kullanılmamasından,
geliştirilememesinden ötürü insan ilim ve
ameldeki incelikleri takdir edemez
S:12 : Bilgelik ( Hikmet ) Nedemektir. ?
C:12: Hikmet, eşyayı ve varlıkları prensipleriyle beraber bilmek
manasında kullanılmaktadır.
Teorik ve pratik yönü vardır.
Hakkı bilme ve ona göre davranma
Doğru bilgi ve doğru davranış
(İlm-i savab ve fi’l-i savab)
Yerli yerinde söz ve yerli yerinde davranıştır.

S.13: Teorik ve Pratik Bilgelik Nedir. ?
C:13: Teorik Bligelik
Zihnin hakikati elde etmesini sağlayan niteliklerdendir.
Bilimsel bilgi ile aklın (rasyonel sezginin) birlikteliğini ifade etmektedir.
Sadece ilkelere dayanan şeylerde değil, ilkeler konusunda da doğruyu bulmayı içermektedir.
Nazari hikmet, insanı aşan (ilahi) şeylerle ilgilidir ve bu yüzden ameli hikmetten üstündür.
Ameli hikmeti önceler.
Pratik Bilgelik
Erdem, amaçladığımız hedefin doğruluğunu, pratik bilgelik bu hedefe götüren araçların
doğrulunu sağlar.İnsanın diğer erdemleri ortaya koyabilmesini sağlayan bir yetidir.
S.14 : Bilgeliğin Alt Dalları nelerdir. ?
C.14: Zekâ , Çabuk anlama , Zihin duruluğu, Kolay öğrenme, Doğru düşünme, Bellek, Düşünme
S.15: İffet (İtidal) erdeminin ifratı ve tefriti nedir. ?
C.15: İffet erdeminin ifratı, hayatı duyusal amaçlar (yeme, içme, cinsellik vb.) çerçevesinde yaşamaktır ve bunun adı fücurdur.
Bu erdemin tefriti, arzu gücünün yokluğu demek olan humudtur. Duyusal zevkleri bütünüyle mahkum etmek ve onları hayatın dışında tutmak iffet erdeminin tefriti olarak değerlendirilebilir.
S.16: İffet Erdeminin Alt Dalları Nelerdir. ?
C.16: Hayâ, İncelik, Temiz huyluluk, Kendin ve çevreyle barışık olma, Arzuları dizginleme (nefsine hakim olma), Sabır, Kanaat, Olgunluk ve ölçülü olma, Vera’, İntizam, Hürriyet , Cömertlik


Ünite 8
1)Ahlakın temel değerini ifade eden'İYİ'nin tanımı nedir?
cevap)'Herşeyin kendisini amaçladığı şey'dir.
2)'İYİ' kavramı hangi şekillerde dile getirilir?
cevap)cevher kategorisinde'TANRI' ve 'AKIL';nitelik olarak 'ERDEMLERİN NİTELİĞİ';nicelik olarak'DOĞRU MİKTAR';ilişki bakımından'YARARLI OLAN';zaman olarak'UYGUN ZAMAN';yer olarak'YAŞANAN ÇEVRE' v.b. şeklinde dile getirilebilir.
3)'İYİ' kavramı kaç çeşittir?
cevap)2 çeşittir.AMAÇ olarak iyi,ARAÇ olarak iyi
4) Hakiki mutluluğun mahiyeti nedir?
cevap)Nihaidir;kendi kendine yeterlidir ve kendi başına arzu edilir.Bu mutluluk mal-mülk,haz ve şeref gibi diğer iyilerden oluşan sözde mutlulukla karıştırılmamalıdır.
5)İyi olan şeyler kaç çeşittir?
cevap) 3 çeşittir.1)Dış (harici) iyiler 2)nefsin iyilikleri 3)bedensel iyiler
6)Harici iyilik neyi ifade eder?
cevap)Mal-mülk gibi şeylere sahip olmayı ifade eder.
7)Bedensel iyi ve mutluluğu ifade eden şeyler nelerdir?
cevap)sıhhat ve sağlığa sahip olmak.
8)Nefsani iyilik neyi ifade eder?
cevap)Erdemlerleelde edilen teorik ve pratik yetkinliği ifade eder.
9)Nefsani mutluluk ile diğer mutluluk türleri arasındaki fark nedir?
cevap)Nefsani mutlulukAMAÇ olan yani;başkası için değilkendisi için istenen kalıcı,araçsal ve süreksiz mutluluğu ifade eder.Diğerleri(bedensel ve harici mutluluk) isehakiki mutluluğa ulaşmada ARAÇ'tır.
10)ARİSTOmutluluğu nasıl tanımlamıştır?
cevap)Mutluluğu ''erdeme uygun etkinlik'' olarak tanımlar.
11)hazlar kaça ayrılır?
cevap)AKLİ ve DUYUSAL HAZLAR olarak ikiye ayrılır.
12)Duyusal hazların ahlaken tercih edilmeme sebebi nedir?
cevap)Onların birçok iyiden insanı alıkoyduğu fikrinden dolayıdır.
13)ELMALILI hazzı nasıl değerlendirir?
cevap)Aristo ve diğer büyük islam düşünürleri gibi hazzı mutluluk ve yetkinlik açısından değerlendirir.
14)ELMALILIya göreen büyük mutluluk ve yetkinlik derecesi nedir?
cevap)Tanrının hoşnutluğunu kazanmaktır.Bu ise hazların en yücesi''A'ZAM-I LEZZAT''tır.
15)''Lezzet mülayimi,mülayim olduğu cihetten idraktir''açıklaması kime aittir?
cevap)ELMALILI
16)Mal-mülk,makam-mevki hangi konumdadır?
cevap)ARAÇSAL İYİ konumunda,HARİCİ İYİLER kapsamındadır.Bunlar ayrıca hem iyi hemde kötüyoldakullanılabildiği için VASITA İYİ konumundadır
17)Asıl iyi olan şeyin elde edilmesine katkı sağlayabilen aracı şeyler nelerdir?
cevap)HARİCİ İYİLERDİR
18)Mal-mülkün teorik pratik yetkinleşme içinyararlı olması ononbu yoldakullanılması adına kullanılan terim hangisidir?
cevap)İNFAK'tır.
19)Cimrilik,pintilik,eli sıkılık gibi şeylerin karakterdeki kökenine ne denir?
cevap) ŞUH denir.
20) Bunların davranıştaki tezahürüne ne denir?
cevap)BUHL denir.
21)en yüce iyiliğe ulaşmanın yolu nedir?
cevap)Sevilen şeylerden infak etmektir.
22)Tanrının buyruklarını yerine getirmek hangi iyi çeşididir?
cevap)Uhrevi mutluluğauaşmayı sağlayacak ARAÇSAL İYİ sınıfındadır.
23) İYİ vurgusu Kur'an da hangi kavramlarla ifade edilir?
cevap)HAYR,SALİH,HASEN,TAYYİB,NİMET,İHSAN,FELAHv.b .
24)''BİRR''kavramı ne demektir?
cevap)İhsan,geniş çaplı iyilik ve iyiliğin(hayr)en büyüğüdür.
25)İhsan kelimesinin manası nedir?
cevap)2 manadadır.Birincisi BİR ŞEYİ GÜZEL YAPMAK,GÖREVİ EN GÜZEL ŞEKİLDE YAPMAK demektir.İkincisi İYİLİK ETMEK demektir.
26)FELAH'ın anlamı nedir?
cevap)İyiliktedevamlılık''HAYIRDA BEKA''diye tanımlanır
27)''TEDBİR AHLAKI''ne demektir?
cevap)Kulluk görevini sadeceileriye dönük fayda sağlamak için yapanlar,yanigörevlerini özgür iradeleriyle değilfayda temininin sevk ettiği bir zorlamayla yerine getiren insanların sahip olduğu ahlak için kullanılır.
28)''EUTHYPHRO DİLEMİ''diye meşhur olmuştartışmanınkaynağı nedir?
cevap)PLATON'a dayanan ve''BİRŞEY TANRI İSTEDİĞİ İÇİN Mİ İYİDİR,YOKSA İYİ OLDUĞU İÇİN Mİ TANRI ONU İSTEMİŞTİR''şeklindeki ifadesidir...