[nurşen35]

İSLAM MEDENİYETİNDE SOSYAL DAYANIŞMA VE VAKIFLAR (6. ÜNİTE)

Zekat: Mâli ibadettir.İSLAM’ın 5 temel esasından biridir.Akıllı, büluğa varmış,hür olup nisap miktarından fazla malı olan her Müslümana farzdır.*Kur’an’da 28 yerde müstakil, 6 yerde namazla birlikte geçer.*Yerine getirilmediğinde büyük günah, inkâr edildiğinde İSLAM’dan çıkmış saydıracak kadar ruhî vergidir.*Kur’an’da (Tevbe9/60) “Zekâtlar, Allah’tan bir farz olarak yoksullara, düşkünlere, onu toplayan memurlara, kalpleri Müslümanlara ısındıracaklara verilir; kölelerin, borçluların, Allah yolunda olanların ve yolda kalanların uğrunda sarfedilir.Allah bilendir, hâkimdir.Zekât almaya hakkı olan kimlerdir?1- Fakir ve yoksullar2-Düşkünler3-Âmiller (zekât işinde çalıştırılanlar)4-Müellefe-i kulûb ( kalpleri Müslümanlığa ısındıracak olanlar)5-Kölelikten kurtulacak olanlar ( er-Rikâb)6-Borçtan kurtulacaklar (el- Gârimîn- borca batmış kimse)7-Allah yolunda çalışanlar8-Yolda kalanlar (yol oğlu) * Bu ayet Medine’de inmiştir, zekât hicretten sonra farz kılınmıştır.Borçlular 2 kısındır. şahsen borçlu olanlar, toplum yararına borçlu olanlar.Hiçbir kastı olmadan birinin ölümüne sebep olup tazminat ödemek zorunda kalanlar; şahsen borçlu olanlardır.Müslüman ve gayrimüslimler arasında huzur- sükûneti sağlamak için tazminatla borçlanan, borcunu ödeyip geride nisab miktarı parası artmayanlar toplum yararına borçlananlardır.Fakir: ıhtiyaç sahibi olup istemekten çekinen, hiçbirşeyi olmayan yoksul kimselerdir.

Miskin: Zillet içinde dilenen, sağlıklı da olsa ihtiyaç içinde kıvranan , çalışmaya gücü yettiği halde kendine yetmeyecek kadar az malı olan fakirler, gayrimüslimler bu gruptadır.*Namaz ferdi ibadet, cemaatleşmek için vesiledir*Hac daha büyük cemaatin oluşmasına olanak sağlar.*Oruç ferdi ibadet, insanın nefsini eğitip kendi dışındakileri düşünmesine imkan sağlar.Vakıflar niçin ve hangi amaçla yapılmıştır?Günlük hayatla bağlantılı, sosyal hayatta etkisi olan vakıflar iyi gelecek,dünya-ahiret mutluluğu,adını öldükten sonra da yaşatma, cennet nimetini elde edip cehennem azabından korunma,Allah’a yaklaşma amacıyla yapılmıştır.Vakıf:ınsanların köy, kasaba, şehir vs. yerleşim merkezi kurup geliştirmesinde rol oynamıştır.

Vakıf: durma, alıkoyma, ayırma, bağlama anlamına gelir.*Istılahta; bir malı satılmamak şartıyla hayır kurumuna bağışlama.*İSLAM hukukunda;” Menfaatı ibâdullaha ait olmak üzere bir aynı Cenab-ı Hakk’ın hükmünde olarak temlîk ve temellükten ile’l-ebed habsetmektir.”*Vakıf – mevkûf, çoğulu evkâf- vukûf olarak gelir.Aynı zamanda ihtisab, tahbis, tesbîl anlamlarına da gelir.*Vakıf yapan- kuran kişiya vâkıf denir.*Çok sayıda vakıf vardır ama aslında vakıflar fakir, muhtaç, dul ve yetimlerin ihtiyaçlarını karşılamak için kurulmuştur.*Vakıf eserlerinin mahiyeti, dini ve ilmi gayeler ile sağlık ve sosyal hedeflere yöneliktir.*ılk vakıf ıbrahim (as) Kâbe-i Muazzamanın vakfedilmesiyle başlar.ıskenderiye kütüphanesi,Kudüs havuzları,Zemzem kuyusu, yollar, köprüler birer vakıftır.*Hz.Ömer’e ait Semğ arazisindeki hurmalık vakıf satüsü taşıyan ilk işlemdir.

Hz.Peygamber’in sağlığında kurulan vakfın amacı neydi?Hz. Peygamber’in sağlığında Fedek, Kureyza, Nadr, Hayber’deki arazilerdeki hurmalık gelirlerinden hanımlarının nafakası işçilerin ücretlerini tahsis eder.ımaret: Kısaca “aşevi “ geniş anlamda; külliye kapsamına giren, cami, medrese, bîmârhane,kervansaray, mektep vs. faydalı tesislerdir.ış bulma imkanı da sağlar.*”Mâhi’n-Nukûş Fatih külliyesi binasındaki duvar yazılarını temizleyen görevlidir.İSLAM Dünyasında sağlık kurumları hangi adlarla anılmıştır?Dârüşşifâlar: Dâru’s- Sıhha, Dâru’l- Âfiye, Dâru’r-Râha, Dâru’t-Tıb, Mâristan,Bîmârhâne, Tâbhâne, şifâiye vb.



*Abbasiler devrinde kurulmaya başlamış, ilk örneği Tolunoğlu Ahmed’in Mısır’da yaptırdığı ( 875) dârüşşifâdır.*Selçuklular dön.de şam, Bağdat, Mardin ve Musul’da yapılmıştır.Başlıcaları; Kayseri- Gevher Nesibe, Sivas- ızzeddin Keykâvus, Divriği-Turan Memlik, Konya Dârüşşifâsı, Çankırı- Atabey Cemâleddin Ferruh,Bursa- Yıldırım, ıstanbul- Fatih, Edirne- Bayezid, ıstanbul- Haseki Hürrem Sultan, Manisa- Hafsa Sultan, ıstanbul- Sultan Ahmed.*Sıcaklarda insanların su ihtiyacını karşılamak için kurulan vakıflara Su bendidenir.

Kervansaray: Ribatların devamıdır. Yol emniyetini sağlardı.Ribat nedir? Fonksiyonları hakkında ne biliyorsunuz?ışlek yol,konak yeri ve ticari merkezlerde yocu ve binekleri barındırıp kervanları dinlendirmek için yapılan kervansaray- han tabirine ribatta denir.Ortasında havuz olan , 2 katlı müstahkem binalar halinde yapılır. Yol emniyeti ve huzuru sağlar.