Şiilikde Dogmatikleşen Sorunlardan Biri:Velayeti Fakih Problemi
ÖNCE VELAYETİ FAKİH HAKKINDA BİLGİ:
Velayete Fakih kuramı 1960’larda Humeyni tarafından ortaya atıldı.Kuram Şia mezhebinin ideolojik temelleri üzerine kurulmuştur.Humeyni Velayete Fakih kuramı vasıtasıyla Şia mezhebinin siyasal sistem örneğini gerçekleştirmiştir.Bu kuram Şia mezhebinin “imamet” kuramının devamı olarak belirtilmiştir.Şiaya göre İmamet kurumu Kur’an’da belirtilmiştir.Peygamberin ölümünden sonra müslümanları yönetmek İmamların hakkı ve sorumluluğundadır.Yönetim İmamların iktidarda olması veya onların onayı ile meşruiyet kazanmaktadır.
Velayete Fakih kuramını 1960 yıllarında Irak’ın önemli kentlerinden Necef kentinde Humeyni,din derslerinde ortaya koymuştur.Peygamberler ve imamlara özgü “velayet” (Mutlak otorite) fakihler için de geçerlidir.1979’da İran devrimi gerçekleştiğinde Humeyni Velayete Fakihi İran Anayasası’na aldırdı.
İran Anayasasının 5. Maddesine göre “12. İmam gaybeti nedeniyle iktidar ve imamet adil,takva sahibi,zamanın icaplarını bilen,gözüpek,becerikli,tedbirli fakihin ühdesindedir.”İran siyasal sisteminde Velayete Fakih lider konumundadır ve bu lider halk tarafından seçilmelidir.57. maddeye göre “İran İslam Cumhuriyeti’nde egemenlik güçleri:yasama gücü,yürütme gücü,yargı gücü Velayete Fakih denetimindedir.Velayete Fakih Kurumunun görev ve yetkileri:
** İslam Cumhuriyeti’nin genel politikalarını belirlemek,bu Maslahat Konseyi de danışmadan sonra yapılır.
** Alınan genel kararların sağlam yürürlüğe girmesini denetlemek.
** Referandum ilan etmek.
** Silahlı kuvvetlerin genel komutanı.
** Savaş ve barış ilan etmek ve güçlerin seferberliği.
** Gözetici Konsey’in Fakih üyelerini atamak.
** Ülkenin en yüksek yargı makamını atamak.
** Genelkurmay başkanın atanması ve azli.
** Devrim Muhafızları Genel Komutanını ataması ve azli.
** Milli Savunma Yüksek Konsey kurulması.
** Silahlı Kuvvetlerin en üst düzey komutanlarını belirlemek.
** Milli Savunma Yüksek Konseyi önerisi
** Seçilmiş ve henüz göreve başlamamış cumhurbaşkanının onaylanması.
** Meclisin siyasi yetersizlik vermesindeen sonra cumhurbaşkanını azletmek.
** Radyo-Televizyon kurumu Velayete Fakih’e bağlıdır.
** Yasama,yürütme ve yargı güçleri arasındaki sorunları çözmek.
** Maslahat Konsey üyelerini belirlemek.
Cuma Namazı İmamı kurumu da Velayete Fakih’e bağlıdır.Cuma Namazı İmamları kentin idari ve siyasi sorumluluklarından fazla güce sahiptir.Velayete Fakih’e bağlı olan kurumlar:
1 – Yoksullar ve Gaziler Vakfı(Bonyade Canbazan ve Mostezefin)
2 – Şehitler Vakfı(BonaydE Şehid)
3 – İmdad Komitesi(Komiteye Emdad)
4 – 15 Hurdad Vakfı(Bonyade Panezdehe Gordad
Devrimden sonra 1989’a kadar Humeyni Velayete Fakih görevini üstlenmiştir.