MEDİNEWEB KPSS COĞRAFYA KODLAMALAR VE ÖNEMLİ BİLGİLER

[mehmet akif2]

Türkiye’de Sıcaklığın Dağılışı

Ülkemiz sıcaklık dağılışını izoterm haritalarına bakarak görebiliriz.

Ülkemizde en yüksek sıcaklıklar karasallık,enlem değeri ve sıcak hava akımının etkileriyle Güneydoğu Anadolu bölgesinde görülür.

Sıcaklıklar enlemin ve matematiksel konumun etkisi ile güneyden kuzeye doğru azalır.

Ülkemizde en düşük sıcaklılar ise Kuzeydoğu Anadolu bölgemizde görülmektedir.

Sıcaklıklar karasallığın etkisi ile kış aylarında batıdan doğuya doğru azalır.

Karasallık nedeniyle iç kesimlerdeki sıcaklık kıyı bölgelerinden düşüktür.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yıllık sıcaklık farkı oldukça yüksektir,

en az olduğu bölge ise Karadeniz bölgesidir.

[mehmet akif2]

KITA OLUŞUMU (EPİROJENEZ) HAREKETLERİ


Yer kabuğunda meydana gelen geniş alanlı alçalma ve yükselme hareketlerine epirojenez denir.

Bir yerde epirojenik hareketlerin olabilmesi için izostatik dengenin bozulması gerekir.

İzostatik denge: Katı haldeki yer kabuğunun sıvı haldeki manto üzerinde batmadan kalabilmesine denir.

İzostatik Dengeyi Bozan Faktörler

Karalarda aşınmanın, denizlerde birikmenin fazla olması,

İklim değişmeleri,

Dağ oluşumu hareketleri ve volkanizmadır.


Epirojenez yer yüzünü en uzun sürede şekillendiren iç kuvvettir.

Epirojenez sonucunda yer şekillerinin genel yapısında değişme olmaz.

[mehmet akif2]

ewet000

[mehmet akif2]

Yeryüzündeki Bitki Örtüsünün Dağılışını Etkileyen Faktörler

İklim Şartları

Yeryüzü şekilleri

Toprak

Canlılar

[mehmet akif2]

mehmet akif2 Üyemizden Alıntı

Garig, Akdeniz ve Ege bölgesinin kıyı kesimlerinde makilerin tahrip edildiği alanlarda görülen çok kısa boylu dikenli çalılardan oluşan bitki topluluklar

Psödomaki (yalancı maki), Karadeniz kıyılarında ormanların tahrip edilmesi sonucu oluşan makiye benzer nemcil çalı topluluklarına verilen ad.

not: ikisi de tahrip edilmiş makidir ama bölgeleri farklı

buna dikkat için bu bilgiyi paylaştım

bir de şu var karadenizin bitki örtüsü orman olduğu için ordakinin ismi yalancı maki anlamında PSÖDOMAKİ

burda yazdığıma ek bilgi vermek istiyorum

PSÖDOMAKİ NEDİR?

Karadeniz Bölgesinde kıyı kesiminde 100-200 metre arasında tahrip edilen ormanlar yerine oluşan, makiye benzer nemcil çalı ve ağaçcıklara Yalancı Maki (Psödomaki) denir.

Ülkemizde ormanların tahrip edildiği yerlerde oluşan yalancı çalı türleridir.

Bunlar genelde Karadeniz bölgesinde yayılış göstermektedir,

yapraklarını kolayca yayarlar.

Çünkü bünyelerinde yağ bağlama ve yapraklarını sertleştirmeye gereksinimleri yoktur.

Bazı türleri kışın yapraklarını döker. Kuzey Anadolu dağlarının kuzeye bakan yamaçlarında genel olarak 1000 metre yükseltilere kadar çıkarlar.

Yabani fındık

Ayı Üzümü

Orman Gülü

Karadeniz Bölgesi'ndeki başlıca Psodömaki türleridir.

Polen taşıyan hayvanlar (arılar, kuşlar ve dışkıları) yardımı ile geniş alanlara yayılırlar.

Bu çalılara yalancı maki denmesinin nedeni, maki gibi çalı tarzı olması fakat kuraklığa dayanıksız olmasıdır.



not: çalıştığım bilgiyi de eklemek istiyorum mesela akdenizde yazın maki bitkilerinin tüylenmesinin sebebi aşırı kuraklıktır.

[mehmet akif2]

Akarsu havzası, içindeki kollarıyla birlikte bir ağ oluşturur. Buna akarsu ağı (drenajı) denir.

Havzanın eğimi, yapıyı oluşturan taşların cinsi ve tabakaların özelliklerine göre, değişik tipte akarsu drenajları oluşur.

[mehmet akif2]

İzohips (Eş yükselti) Eğrisi: Yükseltileri aynı olan noktaları birleştiren eğrilere eş yükselti eğrisi adı verilir.




İzohips Aralığı (Eş Aralık-Ekuidistans):İzohipsler haritanın ölçeğine göre belirlenen yükselti aralıkları ile çizilir.

Eş yükselti eğrilerinin aralarındaki yükseklik farkı eşittir.

Bu özelliğe eş aralık (ekuidistans) adı verilir.

Büyük ölçekli haritalarda aralık değeri daha az olur.




İzobat (Eş derinlik) Eğrisi: Deniz ve göl yüzeyinden dibe doğru aynı derinlikteki noktaları birleştiren eğrilerdir.





İzoterm: Yeryüzünde sıcaklığı aynı olan noktaların birleştirilmesi ile elde edilen eğrilerdir.

Bunların kullanılmasıyla oluşturulan ve sıcaklığın yeryüzündeki dağılışını gösteren haritalara izoterm haritaları adı verilir.

İzoterm eğrilerini ilk olarak Alman bilim adamı A.Von Humboldt kullanmış ve yeryüzünün yıllık izoterm haritalarını çizmiştir.

İlk yapılan aylık izoterm haritaları H. Doven’in Ocak ve Temmuz aylarına ait izoterm haritalarıdır




İzobar: Hava basıncının aynı olduğu yerleri birleştiren eğrilere izobar (eş basınç) eğrisi adı verilir. Basınç haritalarında bu değerler deniz yüzeyine indirgenmiş olarak gösterilir. Bunlar kullanılarak yapılan haritalara Eş basınç haritası(İzobar haritası) adı verilir.




İzoseist: Deprem şiddetinin aynı derecede hissedildiği noktaların birleştirilmesi ile elde edilen eğrilerdir.




İzohyet: Eşit miktarda yağış alan noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan eğrilere izohyet eğrileri adı verilir.

[mehmet akif2]

İndirgenmiş sıcaklık; bir yerin deniz yüksekliğinde kabul edilmesi sonucunda sıcaklığının hesaplanmasıdır.

Amaç, yüksekliğin etkisini ortadan kaldırıp enleme göre hesaplama yapabilmektir.



Aynı sıcaklığa sahip yerlerin birleştirilmesiyle elde edilen haritalara izoterm haritası adı verilir.



İndirgenmiş izoterm haritası , yükseklik faktörünün ortadan kaldırılması sonucu elde edilen sıcaklık değerlerinin birleştirilmesiyle elde edilen haritadır.


not: indirgenmiş izoterm haritalarında topografik koşullar yani yükselti gibi faktörler etkili değildir

sorularda yanıltmak için izoterm haritası sorusunda seçeneklere yükseltiyi koyar yanlış şıkkı sorar eğer yükselti olmadığını bilirsek soruyu doğru yaparız

ben kaynaklardan çözdüğüm birçok soruda hep bu şıkkı gördüm yani tuzak sorular dikkat edelim lütfen!

[mehmet akif2]

* Havadaki nemlilik ile ilgili çok iyi bilinmesi gereken üç tanım var;



- Mutlak (mevcut) Nem: Havada bulunan nem miktarıdır ve

havadaki nemi tam olarak bu ifade eder, gerisi hikaye.

“gr” cinsinden ifade edilir.

Her havada mutlak nem vardır.

Genel olarak mutlak nemin artması buharlaşmaya bağlıdır.

Havadaki mutlak nemin azalması ise sadece yağış ile olur.






- Maksimum Nem (doyuran nem): Bir hava kütlesinin belli bir sıcaklıkta en fazla taşıyabileceği nem miktarıdır.

“gr” cinsinden ifade edilir.

Sıcaklık arttıkça Max nem artar.

Yani hava ısındıkça havanın nem taşıma kapasitesi artar.

Örnek: 15ºC sıcaklıktaki bir hava kütlesi 10.5 gr nem taşıyabilir.

Yani 10.6 gr mutlak nem olursa bu hava kütlesi yağışa geçer.

Bardağı taşıran son damla mutlak nemin max nemi geçmesidir.







- Bağıl (Nisbi, Oransal) Nem: Havadaki mutlak nemin yine o havanın taşıyabileceği nem miktarına (max nem) oranıdır.

“%” olarak ifade edilir.

Örneğin 20ºC lik bir hava kütlesi en fazla 14.4 gr nem taşıyabiliyor ama havada 7.2 gr nem var, bu durumda havanın Bağıl Nemi %50 dir.

Örnek: Bir hava kütlesinde 5 gr nem var ve o hava kütlesi 20 gr nem taşıyabiliyor. Bu durumda bağıl nem %25tir.

Aynı havanın nem açığı ise %75tir.

Eğer hava soğur ise bağıl nem artar,

çünkü havanın nem taşıma kapasitesi (max nem) azalır ve

aynı Mutlak Nem % olarak daha fazla oranda bir nemmiş gibi ifade edilir.




- Sıcaklık arttıkça mutlak nem artar.


- Sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır (ters orantılıdır)


- Sıcaklık arttıkça maksimum nem artar


- Mutlak nem arttıkça bağıl nem artar.


- Yükseklere çıkıldıkça, denizden uzaklaştıkça, gündüzden geceye gidildiğinde, yazdan kışa geçildiğinde, ormanlık bir alandan açık bir alana geçildiğinde Mutlak Nem azalır.

[mehmet akif2]

yukarıdaki bilgilere göre mutlak nem KARADENİZ BÖLGESİ'NDEDİR.


- Sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır (ters orantılıdır)

bu maddeye göre en kurak bölge GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ olduğuna göre bağıl nem en az bu bölgede görülür.