FIRAT İLİTAM KELAM 4. ünite özet

[Medineweb]

FIRAT İLİTAM KELAM 4. ünite özet

BİLGİ TEORİSİ
1-Kelamda bilgi kaça ayrılır?
**İlahi bilgi ve beşeri bilgi olmak üzere ikiye ayrılır.
2-Kelamda bilginin teorik boyutunu oluşturan problemler nelerdir?
**Allah’ın ilim sıfatı,bu niteliğin ezeli olup olmadığı,Kuran’ın mahluk olup olmadığı,alemin ezeliliği meselesi,insan kaderi gibi problemlerdir.
3-İslam düşüncesinde kendisine özgü bir bilgi anlayışı ya da kuramı geliştiren ilk kelamcımız kimdir?
**Maturidi’dir.
4-Bilgi nedir?
**Bilen (özne)ile bilinen(nesne)arasındaki ilişki veya bilme eyleminin belli bir ifade şekline bürünmüş sonucudur.
5-Bilginin bireyin zihninde yarattığı etki dikkate alındığında tarifi nasıl olur?
**’’Bilgi öyle bir sıfattır ki,buna sahip olan bireyden cahillik,şüphe ve sanı uzaklaşır.’’
6-Kelamcıların bilgi tarifleri nasıldır?
**Mutezili Kadı Abdulcebbar:Tereddütün zihinde yarattığı istikrarsızlıktan insanı kurtarıp zihinde kesinliğe ulaşmanın yarattığı dinginlik ve inançtır.
Eşari:Bilginin psikolojik bir etki alanın girmeden yapılmasını,dolayısıyla kesinlik taşınasını sağlamak içinde ilmi,bir şeyi olduğu gibi bimektir
Cürcani:Gerçeğe uygun kesin inanma.
Kindi:Bilgi varlığın hakikatini idraktır.
İbn Sina:Soyut formların yerini tutan zihni formlardır.
7-Bilginin çeşitleri nelerdir?
**Zorunlu bilgiler(Bedihi,A piori,analitik kesin bilgiler)
İstidlali bilgiler(Nazari,a posteriori,sentetik bilgiler)
8-Zorunlu bilgi ne demektir?
**Herhangi bir şekilde akıl yürütme y ada delillendirmeye gerek bırakmadan zihinde oluşan bilgidir.
9-İslam kelamında zorunlu veya bedihi olarak bilinen bilgi çeşidinin Batı felsefesindeki karşılığı nedir?
**A piori bilgidir.
10-A piori bilginin asli özellikleri nelerdir?
**Zorunlu ve alemşumul yani evrensel olmasıdır.
11-Zorunlu bilgi çeşitleri nelerdir?
**Bedihi olanlar(Evveliyat ve Fitriyyat):Aklın hemen kavradığı bilgi,bedihi bilgidir.Bir ikinin yarısıdır.Buna analitik önermede denilmektedir.
Duyu Verileri(Müşahedeler ve Tecrübeler):Dış duyularla elde edilen bilgiler bu türdendir.
Mütevatir Haber:Yalan söylemek üzere bir araya gelmeleri mümkün olmayan bir gurubun bildirdikleri haberlerdir.Gidip görmediğiniz bir ülkenin varlığına dair haberler.
12-Nazari bilgi ne demektir?
**Bilgiye ulaşmak için bir vasıtaya ihtiyaç duyulan kazanılmış(kesbi) dir.Delillendirme yaparak tecrübeyle elde edilen bilgi türüdür.
13-İstidlali bilginin zihinde oluşabilmesi için bireyin başvurması gereken vasıtalar nelerdir?
**a)Havas-ı Selime/sağlam duyular
b)Haber-i Sadık/doğru haber
c)Akıl
14-İslam dünyasında kesbi olarak isimlendirilen bilginin Batı felsefesindeki karşılığı nedir?
**A posteriori’dir.
15-Bilgi kuramını Hanefi-Maturidi anlayışına göre oluşturan kimdir?
**Pezdevi/Usulu’d Din
16-Bilgi edinme yolları nelerdir?
**Duyular-Haber-Akıl
17-Kelamcılar duyu verilerine neden vurgu yapmışlardır?
**İnsanı her şeyin ölçüsü sayan ve dış gerçeklik fikrini ortadan kaldıran sofistlerin düşüncesini reddetmek için.
18-Duyu verilerinin kesin bilgi değil,zan ifade ettiğini,esas bilgi kaynağının akıl olduğunu ileri süren Batı filozofu kimdir?
**Eflatun
19-Eşyayı bilme konusunda Pezdevinin hangi düşünürlerin anlaşmazlığa düştüklerini belirtmistir?
**Dehriye’den felsefeci bir gurubun eşyanın yalnızca duyu organlarıyla
Rafızilerden Caferiyye fırkasının duyu ve ilhamla
İmamiyye’nin duyu ve haberle eşya tanınmıştır diyerek anlaşmazlığa düşmüşlerdir.
20-Her duyunun zorunlu olarak bir nesneye tekabül ettiğini ve bu ilişkiden kaçınılmaz olarak bilginin doğruluğunu söyleyen kimdir?
**Aristo.
21-Kelamcılar heberi kaç kısımda değerlendirmişlerdir?
**1.Gündelik hayatımızda bilgi ve yargımıza kaynaklık eden haber.
2.Peygamberin bildirimine dayanan haber.
22-Haberi ve haberleşmeyi insanı hayvandan ayıran temel niteliklerden biri olarak gören kimdir?
**Ebu’l Muin en Nesefi
23-Haberlerin bilgi kaynağı olarak kabul edilmesinin aklen zorunluluğunu ortaya koyan kimdir?
**Pezdevi
24-Pezdeviye göre yalan olasılığı bulunmayan haberler nelerdir?
**Kuran,Sünnet,Mütevatir haber
25-Haberin bilgi kaynağı olabilmesi için kelamcıların temel şartı nedir?
**Gerçeğe uygun olması(Haber-i Sadık) gerekir.
26-Haber gerçeğe uygunluğu bakımından kaça ayrılır?
**1.Haber-i Mütevatir. 2.Haber-i Resul
27-Peygambere aidiyetinin ispatlanmasının önemli görülmesi üzerine sabit oluşu yönünden haber çeşitleri nelerdir?
**Mütevatir Haber:Yalan söylemek üzere bir araya gelmeleri imkansız olan sahabiler topluluğunun Hz.Peygamberden naklettiği haberlerdir.
Müstefiz Haber:Meşhur haber ismiyle de bilinen bu haber,mütevatir derecesine ulaşmamıştır.
Ahad Haber:Haberi vahid olarakta bilinen bu türün iki asli özelliği bulunmaktadır.
1.Haberi bir kişi diğer bir kişiden nakletmektedir.
2.Mütevatir derecesinde değildir.
Ahad haberler peygamberden nakledilen haberlerin çoğunu oluşturmaktadır.Bu haber daha çok ameli ve ahlaki konularla ilgilidir.
28-Akıl kelimesinin manaları nelerdir?
**Somut varlıklar için:bağlamak,bir şeyi zararlı şeylerden men etmek demektir.
Soyut şeyler için:bilmek,anlamak,şuurlu olmak,duymak,temkinli olmak,demektir.
Arapçada etimolojik olarak:ukl,devenin ön ve arka ayaklarını çaprazlama olarak bağlanan bağın adıdır.
Türkçede:davranışları kontrol eden yeti
29-Maturidi aklı nasıl tanımlar?
**Aynı özellikte olup bir araya gelmesi mümkün olan şeyleri birleştiren ve ayrılması mümkün olanları da ayıran şey olarak tanımlar.
30-Pezdevi aklı nasıl tanımlar?
**Aklı duyu organları gibi nesnelerin bilinmesinde bir araç olarak değerlendirir.Aklın yeri beyin olup etkisi kalptedir.Kalp;gözün güneşin ve eşyanın ışığıyla algılayıcı olması gibi aklın nuruyla nesne ve eşyaları idrak eder.Nur azalır veya zayıflarsa idrakde o nisbette azalır veya zayıflar.
31-Selefi düşünceyi benimseyen İbn Hazm ın akıl hakkındaki düşüncesi nedir?
**Aklı bir cevher olarak değil,aksine ruhun bir kuvveti ve fiilinden ibaret olan bir araz olarak kabul eder.
32-Akıl kelamda kaça ayrılır?
**Garizi Akıl:Her insanda doğuştan var olan ve insanın diğer canlılardan ayrılmasını sağlayan akıldır.
Müktesep(tecrübi) Akıl:Garizi aklın kullanımıyla ortaya çıkan akıldır.
33-Aklın idrak ettiği hususları göz önünde bulunduran kelamcılar aklı nasıl kısımlandırmışlardır?
**Nazari akıl(idrak), Ameli akıl(pratik)
34-Akıl iman etme,bir varlığa bağlanma anlamında hangi terimlerle kullanılır?
**Fuad(gönül),kalp,sadr,lübb
35-Vahiy olmadanda akılla Allah a iman mümkün veya mümkün değildir diyenler kimlerdir?
**Mümkündür diyenler:Mutezile,Ebu Hanife,Ebu Mansur Maturidi(Semerkand alimleri)
Mümkün değildir diyenler:Eşariler,Buharalı bilginler
36-İlhamın dinde herhangi bir konunun doğruluğuna delil olarak kullanılmayacağını ve ilhamın bireysel bir değerinin olmadığını dile getiren kimdir?
**Ebu Mansur Maturidi
37-İlhamın geçerli bir bilgi kaynağı olduğunu ileri süren düşünürler kimdir?
**İbn Sina,Abdülkadir el Bağdadi,Gazali,Fahreddin er Razi
38-İlhamı bilgi kaynağı olarak kabul etmeyenler gerekçe olarak neyi ileri sürmüşlerdir?
**Kuranın bilgi kaynağı olarak duyuları,akıl yürütmeyi ve vahyi temel aldığını ve İlhami bilgilerin denetimi mümkün olmayan öznel özellik taşıması sebebiyle hem doğruluk hem yanlışlık ihtimallerinin bulunmasıdır.
hazırlayan : esma örnek