Medineweb Forum/Huzur Adresi - 2. Sınıf İlahiyat HADİS Dersi 10. Ünite Özeti Medineweb

HADİS BULMA YÖNTEMLERİ

Temel hadis kaynaklarındaki hadisleri bulmak için en azından temel düzeyde Arapça bilmek gerekir.
Osmanlı alimleri tarafından hadislerin yerini tespit etmek amacıyla başvurulan Suyuti'nin el-Cami'us -Sağir adlı eseridir.
Celaleddin es- Suyuti başta hadis olmak için İslami ilimlerin birçoğunda eserler vermiş bir alimdir. Suyuti Cem'ül-Cevami adındaki kitabı özetleyerek el- Cami'us - Sağir'i oluşturdu.
Bu esrin tam adı ''el- Cami'us -sağir min hadisi'l - beşer'in -nezir''dir.
Suyuti Peygamber Efendimiz'in (sav) yasakladıkları içinde '' Babü'l- menahi'' adında bir bölüm açmıştır.
Suyuti bu eserinde mevzu / uydurma hadisleri almamış fakat eserde '' sahih , hasen ya da zayıf'' hadisler bulunmaktadır.
صح sahih

ح hasen

ض zayıf demektir.

İsmail b. Muhammed el- Acluni'nin eserinin tam ismi;
'' Keşfü'l hafa ve müzilü'l - ilbas amma'ş - tehara mine'l - ehadis ala elsineti'n-nas''dır.
Acluni be esrini oluştururken Sehavi'nin '' Mekasidü'l - hasene '' eserini esas almıştır.
Keşfü'l hafa 'nın en önemli özelliği ; Bir hadisin bu kitapta zikredilmemiş olması onun sahih, zayıf ya da mevzu olduğunu göstermemesidir. Keşfü'l hafa'ya müracaat edildiğinde rivayetin ilk kelimesini veya kelimelerini bilmemiz zorunludur. Keşfü'l hafa'da 3281 rivayet bulunmaktadır.

Bir hadisin bulunabilmesi için başvurulan en yaygın kaynaklardan birisi de Conkordance / Konkordans 'tır.
Konkordans'ta geçen hadis kitapları rumuzlarla gösterilmiştir. Hadis kaynak rumuzları ve esas alınan kitapların baskıları şu şekildedir;

خ Buhari ( Sahih ) Konkordans Buhari'nin Cami'inden kitap ismi ve bab numarasını vermektedir.

Örneğin خ Fiten 11 rumuzu, Buhari Kitabü'l - Fiten 11 bab'a tekabül eder.

م Müslüm (Sahih) Muhammed Fuad Abdulbaki'nin tahkik ettiği ve hadislerini numaralandırdığı Müslim'in

Sahih'i beş cilt halinde Kahire'de yayımlanmıştır.

م İman 316 rumuzu, Müslim Kitabü'l İmam 316 numaraya işaret eder.

ت Tirmizi (Cami) Ahmed Muhammed Şakir ve İbrahim Ivaz tarafından gerçekleştirilen tahkikli neşir Konkordans'a uygundur.

ت Salat 12 rumuzu Tirmizi Kitabü's- salat 12. bab'a tekabül etmektedir.

د Ebu Davud (Sünen) Ebu Davud'un Sünen neşirlerinden Muhammed Muhyiddin Abdulhamid'in tahkiki Konkordans'a uyumludur.

د Lukata 2 rumuzu Ebu Davud Kitab'l Lukata 2 bab'a tekabül eder.

ن Nesai (Sünen) ن Buyu 14 rumuzu Nesai, Kitabü'l - Buyu 14. bab'a tekabül etmektedir.

جه İbn Mace (Sünen) جه Zühd 12 rumuzu , İbn Mace Kitabü'z- Zühd 12. bab'a karşılık gelmektedir.

ط Malik b. Enes (muvatta) ط Zekat 26 rumuzu, Muvatta Kitabü'z -Zekat 26. hadise karşılık gelmektedir.

دى Darimi (Sünen) دى Hac , 10 rumuzu Darimi Kitabü'l Hac 10. bab'a karşılık gelir.

حم Ahmed b. Hanbel (Müsned) حم III. , 14 denildiğinde Ahmed b. Hanbel'in Müsned'i III. cilt , 14. sayfa kastedilir.

Bu gün hadis bulmada en çok kullanılan programlardan birisi el- Mektebetü'ş - Şamile'dir. Şamile programında kitapların künyesine ulaşmakta mümkündür. Şamile programından yetinilmemesi gerekir. Şamile programında yer alan metinlerde bazen kelime düşüklüğü, hareke hataları dikkat çekmektedir.
Hadisler esas kaynağından tespit edilip, doğru olduğu test edildikten sonra kullanılır.
Şamile programının eksik olduğu diğer husus esas alınan kitapların orijinalinde yer alan bir çok tahkik ve tahric bilgisine yer verilmemesidir.
Hadis alanında en geniş arama motorlarından birisi de Cevami'ul- kelim programıdır. Bu program gerçekten kullanıcıya çeşitli kolaylıklar sağlayan arama motorudur. Bu yönüyle Şamile'nin büyük oranda bilgileri biraraya getirip, yığma mantığına karşı Cevami'ül- kelim gerçekten program özelliğine sahiptir. Şamile'de her alanda on bini aşkın kitap varken, diğer programda çoğu hadisle ilgili bin dört yüz eser bulunmaktadır.

Konkordans'da bulunan hadis kaynağı kitaplarını tekrar hatırlayalım;

a. Müslim'in sahih'i
b. İbn Mace'nin Sünen'i
c. ahmed b. Hanbel'in Müsned'i
d. Darimi'nin Sünen'i

Cevami'ul - kelim programının Şamile programına üstünlüğü , İsnadlarda geçen ravilerin kimlikleri ve cerh ta'dil durumları hakkında doğrudan bilgi edinme imkanı sunmasıdır.

Türk okuyucusunun en çok ihtiyaç duydukları Türkçe hadis aranması ise hikem. net sitesi ile kısmen karşılanmıştır. Bu site istenilen manada ihtiyaca cevap vermekten şimdilik uzaktır.
Hikem .net Hadis ilimleri Koordinasyon ve Eğitim merkezi içerisinde yer alan hadis veri tabanı Diyanet İşleri Başkanlığının konulu hadis projesini desteklemek için oluşturulmuştur.

İlmin ve Alimin önemini vurgulayan hadis örneği şöyledir:
Müellif dedi ki, Bize Abdürrezzak tahdisen o da Ma'mer'de itibaren o da Zühriden o da Urve'den o da Abdullah b. Amr'dan naklen Hz. Peygamber'in şöyle buyurduğunu haber verdi. Allah insanlara ilmi verdikten sonra onu çekip almaz. Ancak alimleri götürür. Her bir alim gittiğinde / öldüğünde yanındaki ilimde onunla birlikte gider. Sonunda geride bilmeyenler kalırlar. İnsanlarda cahilleri önder edinir ve onlara fetva sorarlar. Bu şahıslar da bilmeden fetva verir. Böylece hem kendileri sapar hem de insanları saptırırlar.
İncelediğimiz hadis ilmin ve gerçek manada alimin ne kadar önemli güçlü bir şekilde vurgulanmaktadır.
Hz. Peygamber'e (sav) bir gün ilmin kaybolmasından bahsedince Ziyad b. Lebid '2 Ya Resulullah ilim nasıl kaybolur ki, bir Kur'an okuyor, çocuklarımıza da okutuyoruz. Çocuklarımızda çocuklarına okutuyor ve kıyamete kadar böyle sürüp gider'' demişti. Bu soruya Allah Resulü (sav) yahudi ve hıristiyanların da Tevrat ve İncil'e sahip olduklarını ama ondan hiç bir şekilde faydalanamadıklarını haber vererek cevaplamıştır.
Şu halde sadece Kur'an ve sünnetin elimizde bulunuyor olması ilmi korumak için yeterli değildir. Onları doğru şekilde okuyup anlayacak gerçek alimlere ihtiyaç bulunmaktadır.
Bu durum hem gerçek alim olmaya çalışmanın önemini anlatmakta hem de gerekli yeterliliğe sahip olmayan kişilerin fetva vermelerinin ne kadar mahzurlu oduğunu açık bir şekilde göstermektedir.
Sahabilerin Hz. Peygamber'den aktardıkları hadislerde ne kadar titiz olduklarını görmekteyiz.
Ayrıca hadisi işten sahabilerinde rivayeti çeşitli yöntemlerle araştırıp soruşturmalarına hadis ilminde '' tesebbüt ve taharri '' denir.
Bu araştırma birbirlerine güvensizlik duyduğunu değil, Hz. Peygamber'in (sav) sözlerini nakletmenin cidiyetini göstermektedirler.

Bu hizmet medineweb . net ailesine mahsusdur. Alıntı yapılması durumunda kaynak verilmesi zorunludur.