AGNOSTİK'LER KİMLERDİR , NASIL DÜŞÜNÜRLER ?

[AŞK'ÜL İSLAM]

AGNOSTİK'LER KİMLERDİR , NASIL DÜŞÜNÜRLER ?

Agnostisizmya da bilinmezcilik, tanrının ya da tanrıların varlığının ya dayokluğunun bilinemeyeceğini öngören felsefe akımıdır. Bu felsefenintakipçilerine agnostik denir.Kökeni eski Yunan'daki Sofistlere kadar uzanan agnostisizm kelime olarak eskiYunanca'daki agnostos, yani "bilinemez olan" kelimesinden gelir. Bir din ya da öğretiler bütünü değil, bir konsepttir.

"Bilinmezcilik" olarak tanımlanması, aslında dinlerin öne sürdüğü Tanrı anlayışının gerçekliğinin sorgulanamazlığı demek değildir.

Dinlerin tanrıdan gelmedigini söyler ve dinlerin tanrısını da reddeder.Ancak başka bir tanrının, bir yaratıcının varolup olmadığının hiçbirzaman bilinemeyeceğini söyler. Bu bakımdan agnostisizm kendini,"kesinlikle tanrı vardır" diyen teizmden de "kesinlikle tanrı yoktur"diyen ateizmden de ayrı tutar.

Buakım, insanın bilme yetisinin sınırlı olduğunu ve bu nedenle,görülebilenin ardındaki hakikati yakalayamayacağını savunur. ThomasHenry Huxley, [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] itanımlarken insanların ölüm sonrası ve tanrının varlığı konularındaakıl yürütmekten kaçınmaları gerektiğini söylemekle kalmamış, bu bakışaçısından değerlendirildiğinde değillenemeyecek hiçbir önerme ya dayanlışlanamayacak hiçbir bilgi olmadığını da eklemiştir.

Huxley agnostik sözcüğünü hem geleneksel Yahudi-Hıristiyantanrcılığını, hem de tanrıtanımazlık öğretisini reddederek Tanrınınvarlığı sorununu ortada birakan düşünürler için kullanmıştır. Terimdaha sonra geriye götürülerek bütün bilinemezci ögretileri kapsamıştır.Agnostisizm, tarihsel olarak bilimin denetiminden yoksun insandüşüncesinin düştüğü büyük yanılgılara bir tepki olarak ortayaçıkmıştır.

BERTRAND RUSSELL: AGNOSTİK NEDİR?
Ünlü agnostik felsefeci Bertrand Russell'ın bir dizi soruyu cevaplandırdığı, orijinal ismiyle "What is an Agnostic?" başlıklı bu makale, Amerikan LOOK dergisinin 3 Kasım 1953 tarihli sayısında yer almıştır. Yazının bazı bölümleri, [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] denziyade Russell'ın kişisel görüşlerini yansıtmakla birlikte, genelolarak okuyuculara yararlı olabilir düşüncesiyle burada tüm makaleyeyer veriyoruz.

Agnostik nedir?

Bir agnostik, Tanrı ve dünya ötesi yaşam hakkında doğruyu bilmeninimkansız olduğunu düşünür. Asla bilinemez denmese de, şu andayaşadığımız zamanda bilinemez.

Agnostikler ateist midir?

Hayır. Bir ateistin görüşü, bir teistin görüşü ile benzer biçimdedir.Bir Hıristiyan, Tanrının varlığını bilebileceğimizi düşünür, bir Ateistde Tanrının yokluğunu bilebileceğimizi düşünür. Agnostik ise bu konudakesin bir yargıya varılması için uygun zemin bulunmadığını söyler.Ancak aynı zamanda bir Agnostik, Tanrının varlığının -imkansız değilsebile- neredeyse olasılıksız olduğunu, bu nedenle de dini uygulamalaryapmaya değmez olduğunu düşünebilir. Bu açıdan, ateizmden uzak sayılmaz.

Agnostiğin yaklaşımı, dikkatli bir filozofun antik yunan tanrılarınayaklaşımı gibi olabilir. Eğer benden, Zeus, Poseidon, Hera ve tüm diğerOlimpos ahalisinin varolmadığını kanıtlamam istenseydi, kesin kanıtlarararken sonuçsuz kalırdım. Ama bir agnostik Hıristiyan tanrısının da,Olimpos tanrıları kadar olasılıksız olduğunu düşünülebilir, ve bukonuya yaklaşımı açısından -pratikte- ateistlerle birdir.

Tanrı'nın emirlerini tanımadığınıza göre, davranışlarınıza rehberlik etmesi üzere hangi otoriteyi tanıyorsunuz?

Bir agnostik, dindar insanların tanıdığı anlamda herhangi bir otoriteyitanımaz. İnsanın kendi yolunu düşünerek ve sorgulayarak çizmesigerektiğini düşünür. Elbette, diğer insanların aklından be bilgisindende yararlanır. Ancak kime danışacağını kendisi seçer. Tanrının emirleridenilen olgular değişkendir. Örneğin İncilin bir bölümünde, dul birkadının eski eşinin kardeşiyle evlenemeyeceği yazar. Başka birbölümünde ise evlenmek zorunda olduğu yazar. Tanrının emirlerini"tanımak" bazen imkansız olabilir.

Neyin iyi neyin kötü olduğunu nasıl biliyorsunuz? Agnostik için günah nedir?

Agnostik, iyi ve kötü hakkında bir Hıristiyan kadar katı değildir.Örneğin geçmişte dindarların inandığı gibi, dini konularda yönetimleters düşenlerin cezalandırılması ve öldürülmesini onaylamaz. İşkenceyeve yargısız infaza karşıdır.

Günah kavramı kullanışlı değildir. Elbette davranışlar istenenler veistenmeyenler olarak ikiye ayrılabilir. Bu nedenle de istenmeyendavranışlara caydırıcı ve iyileştirici cezalar verilmesi gerekebilir.Ancak buradaki anlayış, suçlu bulunan kişiye kin tutulması ve ona acıçektirilmesi değildir. Bu yanlış inanış, insanların, Cehenneminvarlığını kabullenmek istemelerini sağlamaktadır. Günah kavramınınzararı buradadır.

Agnostik canı ne isterse yapan mıdır?

Bir açıdan bakılınca, Hayır; başkan bir açıdan bakılırsa, zaten herkescanı ne isterse yapabilmektedir. Örneğin birinden öldürecek kadarnefret ediyorsunuz. Neden öldürmezsiniz? Dinen günah olduğu için mi?Ancak ortada bir istatistiki gerçek var ki, agnostikler diğer insanlaraoranla cinayete daha fazla eğilimli değiller! Hatta daha bile azdır.Agnostikler de, diğer insanları cinayetten alıkoyan ortak korkularasahipler. Bunların başında da yasal cezalandırma korkusu var. Yasalarıbir kenara koyarsak, suçun ortaya çıkması durumunda, diğer insanlarınnefret ettiği dışlanan bir birey olarak yalnızlaşma var. Ayrıca vicdanve sağduyu denilen bir olgu var. Öldürdüğünüz kişinin son saniyelerininve cesedinin, zihninizden silinmeyecek kötü hatıraları var. Bugerekçeleri sayarken elbette yasaların olduğu bir toplu yaşamdanbahsediyoruz. Seküler açıdan da, her istenenin yapılmadığı, kurallı birtoplum yaratmak ve korumak gereklidir.

Öte yandan, dediğim gibi, her insan arzu ettiği biçimde yaşar. Heraklına geleni o anda yapana budala denir; bizi istediğimiz bir şeyiyapmaktan alıkoyan, esasen başka bir şeyi daha fazla arzulamamızdır.Örneğin, topluma ters gelecek bir davranışta bulunmak isteyen kişi,bunu gerçekleştirmez, çünkü arkadaşlarının, ailesinin ve toplumunsaygısını kazanmayı daha fazla istemektedir. Toplumun tepkisiniumursamayan biri içinse, bu alandaki soyut ahlaki (dini) kurallar tekbaşına yeterince yönlendirici olmayacaktır.

Agnostiğin İncil'e bakışı nasıldır?

İncilde ilahi bir kaynak yoktur; tarihi bir efsanedir. Agnostikaçısından bu gibi ahlaki öğretilerin bazı bölümleri iyi olabilir, ancakbazen de çok bozuktur. İncilden bazı alıntılarla, örneğin, savaşesnasında Samuel Saul'a sadece düşmanı değil, onların koyunlarını vesığırlarını da öldürmesini emretmiştir. Saul ise hayvanlarıöldürmemiştir. Bu nedenle onu kötülememiz ve kınamamız bekleniyor.Veya, Elisha'nın kendisine gülen çocuklarını lanetlemesini, Tanrının daçocukları bu nedenle öldürmek üzere iki ayı göndermesini takdirlekarşılamamız bekleniyor.

Agnostiğin Meryem Ana, İsa ve Kutsal Ruh'a bakışı nasıldır?

Agnostik Tanrıya inanmadığı için, İsa'nın tanrı olduğuna inanması dabeklenemez. Agnostikler, İsa'nın ahlaki öğretilerine saygı duyarlar,ama bu saygı bazı diğer inanılan öğretilere olan saygıdan daha fazladeğildir. Örneğin bazı insanlar, Buddha, Socrates ve hatta AbrahamLincoln'ü, İsa kadar yüksek seviyede benimseyebilirler. Agnostik açıdantüm bu kişilerin öğretileri tartışmaya açıktır ve hiçbiri değişmezdoğru değildir.

Meryem ve bakire doğum öğretisi, esasen pagan mitolojisinden alıntıdırki orada bakire doğumlara çok rastlanır. Bu nedenle, pagan öğretilerigibi, İsa'nın öğretilerinin de güvenilirliği ve inanılırlığı yoktur.

Bir agnostik, Hıristiyan olabilir mi?

Hıristiyan kelimesi farklı zamanlarda farklı anlamlara gelebilir.Yüzyıllardır, Hıristiyan, Tanrıya inanan ve İsa'nın tanrı olduğunainanan kişidir. Ancak Unitarian'lar da (Üniteryanizm: Teslis/Kutsal Üçleme'yi reddeden inanç)kendilerine Hıristiyan diyorlar. Bugünlerde pek çok kişinin Tanrıanlayışı geçmiş dönemlerde olduğu kadar kesin değil. Pek çok insan içinTanrı bir kişi veya bir üçleme değil, belirsiz bir güç.

Geçenlerde bir kitabımda, dünyada "sevgi, Hıristiyan sevgisi vemerhamet" ihtiyacı olduğunu belirtmiştim. Bu nedenle bazıları benimdini düşüncelerimin değiştiğini zannettiler. Oysa, aynı yerde şunubelirtebilirdim. Hıristiyan derken, komşusunu seven, merhamet sahibi,dünyadaki acımasızlıkların ve kötülüklerin bitmesini isteyen kişidenbahsediyorsak, o durumda bana da Hıristiyan diyebilirsiniz. Hatta buaçıdan, Agnostikler içerisinde, Ortodoks'lardan daha fazla gerçekHıristiyan bulabilirsiniz! Ama, bana göre, bu tanımlama doğru olmaz.Diğer itirazlar bir yana, bu niteliklere sahip kişilere Hıristiyandemek, Yahudilere, Budistlere, Müslümanlara ve diğer dinlerden kişilerekarşı hata olur. Tarih göstermektedir ki, diğer dinlerin öğretilerindede, en az Hıristiyanlık kadar benzer ahlaki değerler bulunmaktadır.

Zaten Hıristiyan Tanrısının varlığına ve ölümsüzlüğe inanmakHıristiyanlığın temelidir. Bu sebeple, bir Agnostik, Hıristiyan olamazve ben de kendime Hıritiyan diyemem. Ama bunun dışında, Hıristiyanlığısaf bir ahlak sistemi olarak kullanırsak, o zaman bir Agnostik,Hıristiyan da olabilir.

Agnostik, insanın ruhu olduğunu rededer mi?

Bu sorunun kesin bir anlam kazanması için, Ruh'un ne olduğunutanımlamamız gerekir. Buradaki anlamı, sanırım, insan hayatı boyunca (içinde)bulunan, ölümden sonra da sonsuza dek varolan bir tinsel, doğa üstüşey. Bu anlamıyla bir agnostiğin, insanın ruhu olduğuna inanması pekmuhtemel değildir. Öte yandan, bu Agnostiğin materyalist olmak zorundaolduğu anlamına gelmez. Benim açımdan, ruh gibi, bedenin durumu daşüphelidir, ama bu şüphe metafiziğin karmaşık alanlarına giren uzun birhikayedir. Demeliyim ki, ruh ve beden, kesin varlıkları tanımlamaktanziyade, kullandığımız sembollerdir.

Agnostik ölüm sonrası yaşam, Cennet ve Cehenneme inanır mı?

İnsanların, ölümden kurtulabildiği sorusunun cevabını bulmak için hangikanıtlara bakılacağı önemlidir. Fiziksel araştırmalar ile dinselinançlar bu soruya farklı cevaplar vermektedir. Bir agnostik, ölümsonrası hakkında bilgi sahibi olmak için kanıtlara bakmalıdır, ve benceölümden kaçılabileceğine inanmak için şu anda herhangi bir kanıtyoktur. Ama yeni kanıtlara açığım.

Cennet ve Cehennem ise farklı bir konudur. Cehennem inancında,cezalandırmanın, caydırıcılık için değil, kin güdülerek yapılmasınıniyi bir şey olduğu inancı vardır. Buna agnostiklerin inanacağınızannetmiyorum. Cennet için de, dini açıdan ikna edici tasvirler yapılsada, agnostiklerin bunlara itibar edeceğini sanmıyorum.

Tanrıyı reddettiğiniz için cezalandırılmaktan hiç korkmuyor musunuz?

Neredeyse hiç. Ben zaten Zeus'u, Jupiter'i, Odin ve Brahma'yı dareddediyorum, ve bunlar bende hiç huzursuzluk yaratmıyor. İnsanlığınçoğunluğunun Tanrıya inanmadığını görüyorum ve karşılığında hiçbir cezaalmıyorlar. Bir tanrı olsaydı da, bence, kendi varlığınısorgulayanlardan rahatsız olacak gibi bir kibir sahibi olmazdı.

Agnostikler doğadaki güzelliği ve uyumu nasıl açıklar?

Şu, doğada bulunan "güzellik" ve "uyum" nerededir bir türlüanlayamadım. Hayvanlar dünyasında, hayvanlar birbirlerini acımasızcaöldürürler. Çoğu ya vahşice ölür ya da açlıktan ölür. Kendi adıma,örneğin bir bağırsak solucanında, herhangi bir güzellik veya uyumgöremiyorum. Bu solucanın insanlara ceza olarak gönderildiğisöylenmesin, zira hayvanlarda daha yaygın. Veya, gökyüzündekiyıldızları ele alalım. Bilinmesi gerekir ki yıldızlar patlarkenetraflarındaki şeylere de zarar verir ve yokederler. Bu açıdan neyin"güzel" olduğu bakan kişiye bağlıdır.

Agnostikler dini mucizeleri ve Tanrının sınırsız gücünü nasıl açıklar?

Agnostikler, ortada doğa kanunlarını aykırı herhangi bir mucizekalıntısı veya kanıtı olduğunu düşünmezler. Bazı hastalıkların, hastayıgeçeceğine inandırarak iyileştiğini biliyoruz ve bu bir mucize değil.Bu açıdan, hastanın güvendiği ve inandığı bir doktor da onuiyileştirebilir. Güneşi yerinden oynatmak gibi diğer mucizler isetamamen efsanedir ve az veya çok tüm dinlerde bu hikayeleribulabilirsiniz. İncildeki bu iddialara değer vermek ile Homeros'unantik yunan tanrılarının mucizelerini ciddiye almak arasında bir farkyoktur.

Dinin karşı çıktığı alçaklıklar ve zalimlikler vardır. Dini prensipler terkedilirse, insanlık kendini yok etmez mi?

Evet, tarihte alçaklıklar ve zalimlikler vardır, ama ben bunların hiçdin tarafından engellendiğini görmedim. Aksine, bunları kutsallaştıranve insanların pişmanlık duymadan bunlara katılmasını sağlar din. Zulümve eziyet, Hıristiyan dünyasında çok sık görülür. Bunu haklı gösterende dogmatik inançlardır. Şefkat ve tolerans, ancak dogmaların yıkıldığıölçüde vardır. Günümüzde (1953),yeni bir dogmatik din, Komünizm, ortaya çıktı. Agnostik, bunun dadogmalaştırılmasına karşıdır. Bugün, komünizm içindeki zulüm, geçmişyüzyıllardaki Hıristiyanlık zulmünden farksızdır. Eğer bugün,Hıristiyanlık daha ılımlı bir hale geldiyse, özgürce düşünenlersayesindedir. Böyle olmasaydı, bugün hala kafilerin yakılmasının mazurgörüldüğü bir dünyada yaşardık. İnsanlık geçmişini tarafsızca inceleyenherkes, dinlerin engellediklerinden daha fazla acıya sebep olduklarısonucuna varacaktır.

Agnostikler için hayatın anlamı nedir?

Başka bir soruya cevap vermek istiyorum: Hayatın anlamınınanlamı nedir? Sanırım burada bahsedilen bir tür genel amaç. Bence,hayatın bir tür genel amacı yok. Sadece yaşanıyor. Birey olarakinsanların amaçları var ve bu amaçları terketmek için [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...]bir gerekçe değil. Bu amaca ulaşılacağı kesin olmayabilir, ama biraskerin zafer kesinleşmeden savaşmayacağını düşünmek saçma olur. Kendiamaçlarını cesaretlendirmek için dine ihtiyacı olan insan korkaktır.

Dini reddetmek, evliliği reddetmek ve zinaya yönelmek midir?

Burada tekrar, başka bir soruya bakmamız lazım. Evliliği savunan kişi,dünyadaki mutluluğu mu savunuyor, yoksa evliliği sadece cennete gitmekiçin mi istiyor? Cennete gitmek için isteyen kişi, elbette [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...]de böyle olgular bulunmadığı için, [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...]i erdemsizlikle suçlayacaktır. Ama onun erdem dediği şey, aslında cennet hayalleriyle dünyadaki mutluluğa vurulan darbedir.

İlk önermeyi savunan, evliliği dünyevi argümanlar ile destekleyen kişiise bu anlayışın agnostikler tarafından da benimsenebileceğinidüşünmelidir. Agnostiklerin cinsel ahlak konusunda kısıtlı ve sınırlıgörüşleri yoktur. Ama çoğunun görüşü, kontrolsüz ve ölçüsüz cinselisteğe göz yummanın doğru olmadığı biçimindedir. Elbette bu görüşe,sözde kutsal emirlerden değil, dünya ile ilgili akıl yürüterekulaşırlar.

Sadece akıl yürütmeye inanmak tehlikeli değil midir? İnsan aklı, kutsal emirler olmadan yetersiz ve noksan değil midir?

Aklı başında hiçkimse, ve tabi bir agnostik, akıl yürütmeye "inanmaz".Akıl yürütme süreci, gözlemlenen olguların toplanıpdeğerlendirilmesidir. Tanrının varlığı ve dünya ötesi yaşam hakkındadüşünürken de, yakında ay tutulması olup olmayacağını düşünürken deaynı mantık güdülür.

Tüm dinlere, batıl inanç ve dogma olarak mı bakıyorsunuz? Mevcut dinlerden hangilerine saygı duyarsınız ve neden?

Büyük nüfuslara etki eden tüm dinlerde az yada çok dogma vardır ama"din" kelimesinin anlamı çok net değildir. Örneğin Konfüçyanizm, birdin olarak değerlendirebilir ama dogma içermez. Hıristiyanlığın liberalyorumlarında da dogma oranı çok düşüktür. Tarhiteki dinler arasındaBudizmi tercih ederim, çünkü zulüm ve eziyete en az yer veren dindir.

Agnostisizm gibi Komünizm de dine karşıdır, Agnostikler Komünist midir?

Komünizm dine karşı değildir. Hıristiyanlığı karşıdır, ama İslam daHıristiyanlığa karşıdır. Komünizm, en azından Sovyet yönetim tarafındnasavunulduğu haliyle şiddet içeren yeni bir dogmatik sistemdir. Buna daelbtte Agnostikler karşı duracaktır.

Agnostiklere göre din ve bilim barışamaz mı?

Bu sorunun cevabı neyin "din" olduğuna bağlıdır. Bir etikler sistemiolarak bilimsel açıdan kabul görebilir. Ama eğer dogmalar vesorgulanamaz gerçeklerden bahsediyorsak, o durumda bilimle uyuşmasımümkün değildir.

Sizi tanrının varlığına nasıl bir kanıt ikna edebilir?

Belki, önümüzdeki 24 saatte olacak herşeyi bir ses bana gökten söylese,hiç olmayacak olaylar da dahil olmak üzere hepsi gerçekleşse, o zamanen azından insanüstü bir zekanın varlığına ikna olurum. Buna benzerbaşka örnekler de verebilirim, ama bugüne kadar böyle birşeyin olduğunadair hiçbir kanıt yok.

[asa]

vakti zamanında bu yazıyı okuduğumda. Aman yaaaa nerden tanıcam agnostik i diye düşünmüştüm. Bugun çat diye karşıma çıktı bi agnostik... Ne ateistim diyo ne dindar...

[AŞK'ÜL İSLAM]

Hangi ayakkabılarmış onlar ?

[Emekdar Üye]

bilinemezcilik yani agnostinizm, tanrı fikri ve inancı konusunda kararsız ve çekimserdir.
bu düşünce akımı islami açıdan onaylanacak bir çizgi yürütmemektedirler.
mevla akıl versin.