Medineweb Forum/Huzur Adresi - Islam kurumları 9.ünite

devlet nedir?bir ülkeye yerleşmiş insan topl.düzenini kuran temsil eden siyasi iktidari 1 kuruluş biçimidir

2devletin en temel görevi ne
varlık

3hak kelimesinin çoğulu
hukuk

4islama göre hakkın kaynağı
ilahi iradedir.yüce Allahtır.3çeşit hak vardır Allah hakkı insan hakkı ortak hak

5hukukullah nedir
Allah hakkı

6hukukul ibad nedir
insan hakkı

7Allah hakkı olan ibadetleri :
normal zamanda azimete hastalık yolculuk halinde ruhsata uyar.

8adalet nedir
herşeyin hakkını verme haksızlığı önleme orta yol tutma

9yargılama nezaman yürütüldü
hz.peyg.zamanında yürütüldü medine sözleşmesi önektir.

10peyg.zamanında kadılık tayin edilmişmidir
hayır.onun zamanında fetva vermekle ünlü sahabeler:ömer.b.hattab
ali b.ebi talip
hz.aişe
abdullah.b.mesud
zeyd b sabit
abdullah b.ömer
abdullah b abbas

11hapishane hangi dönemde ortaya çıkmış
hz.ömer

12hulefa i raşid döneminde kadılık işleri kimlere devredilmiş
hz ebubekir halife seçilince adli işleri hz ömere vermiş.
ancak hz ömer onun zamanı kadı ünvanı almamış
hz.ömer kendi hilafet döneminde görevi ebud derdaya vermiş
hz osman zamanıda kaza işlerine mugire b nevfel bakmış

13islam ülk.vilayetinde kadı tayin eden ilk kişi
hz ömerdir. ebud derdayı medineye
şureyh b harisi kindikufeye(kadı şureyh)
ebu musa el eşariyi basra
osman b kays mısır

14 hz ömer hilafeti dönemi kimle 1 konuda aralarında anlaşmazlık meydana gelmiş
ubeyy b kab

15emevi dönemi kadıları Allahtan korkar adaletle hükmederlerdi
emevi dön.muhakeme işi kaç yönle öne çıkar
2.
1.kadı ictihad doğrultusunda kendi karar verirdi ozamanda 4 mezhep henüz yoktu
2.kadılar bağımsızdılar.yargı siyasetten etkilenmiyordu

16abbasi dön.mahukuk kurumları nelerdi
mahkeme mezalim mahk. hisbe teşkilatı

17abbasi dönem. kim zamanında kadilkudatılık yani başkadılık ortaya çıktı
harun reşid zamanında imam ebu yusuf.

18abbasi dön.kadıların görevleri nelerdir
davalar bakmak yetimleri korumak vakıflara bakmak kanunları ihlal edenleri cezalandırmak

mezalim mahkem.niçin kurulmuştur
mevki ve nufuz sahibi kişilerin zulum ve haksızlıklarına mani olmak .kadıların bakmakla aciz kaldıkları bu davalara sahibul mezalim yada kadil mezalim denilen görevliler bakardı
bu mahkemelerde duruşmada
muhafız
kadı
fakih
katip
şahit
5 grup görevlisi muahakkak bulunurdu

20 selçuklu dönemi
abbasileri taklit etmiş.adli teşkilatta kadilkudat bulunurdu
başkadı (kadılkudat)ilmiye teşkilatının başı idi.

21 naib kim nedir
kadıların yardımcısıdır.merkezi idare temsilcisiydiler.selç dönemi mahkemelr bağımsızdı.kadılar vicdana göre hareket ederdi
kadıların kararı kesindi

22 kazasker kadıleşker nedir
orduda görev yapan askerler arasında ortaya çıkan davalara bakan kadılardır.

selç döneminde başsavcı durumunda olan emiri dad başkanlık ettiği bir çeşit mezalim mahk.vardı
emir i dad olağanüstü yetkilere sahipti

23osmanlı dön.hukuk sist.neye bağlanmıştı
şeri mahkemelere
şeri hükümler kuran hadis icma kıyas temel ilkelere dayanırken
örfi hükümdarın iradesine bağlıydı
örf hükümd.siyasi idari konularda bağımsız iradesidir
kadıların özgür iradesi en üst düzeydeydi.

24 osmanlı mahkemelerini ne denetlerdi
divanı hümayun

25 osmanlı mahk.şahitler heyetinin adı
şuhudul hal .udulul müslimin.davalarda alınan hertürlü karar bugünkü gibi sicil defterine kaydedilirdi
şeri hukuk ictihada dayanırken örfi kanunların hazırlanmasında divanı hümayun örfi hukuktan sorumlu nişancıların rolleri olmuştur..

26 kadılık
kadı (hakim)olmanın şartları :
müslüman ergen akıllı hür sağlam duyu organı adalet ictihad bilgisi.kadıların kuran sünnet icma kıyas bilmesi şarttı

27 islam med.oluşan hukuk kurumları nelerdir
kadılık
kazasker kadıasker
hisbe ihtisab
mezalim mahk.
muhtesib
sahibuş şurta

28hz ömer hakim tayininde nasıl değişiklik yapmış
bir yöntem uygulamış vilayet kadılarını kendi tayin etmiş
daha aşşağı hakim tayinini valilere vermiş

29 kadılık hangi dön.farklılık göstermiş
abbasileri 1.döneminde
kadı hüküm verirken ictihad etmek zorunda kalmaksızın mezheplerden birine uygun olarak karar veriyordu

30 abbasi dön.önceki dön.farklılığının en önemli yanı
her vilayette 4 mezhebi temsil eden kadılar bulundurması

ilk dönem abbaside kadı yetkisi artmış davayla beraber vakıf velayet vesayete de bakmış
abbasi halif.kadulkudat sist.kurmuş.bu ünvanı ilk alan demiştik ebu yusuf

abbasi dön.kim yargılamada ıslahat yapmış ve yalancı şahitliği yoketmiş
kadı gavs
bu asrın en meşhur kadılarından biride ibn mesruk el kindi.
bu şahıs valinin meclisinde hazır bulunma adetini terketmiştir.ayrıca bu kadı davaya bakılacağı zaman açılmak üzere mühürlenerek konulduğu arşiv edinmekle sicillerini islah etmiştir.

32endülüs dön.kadılara ne denirdi
kadil cemaa

33 endülüste kadıların görvleri
vakfı ve fatva sicillerini kontrol etmek cuma ve bayram namazı kıldırmak yağmur duası etmek endülüs kadıları eski ispanyolca bilirlerdi.

34peyg.zamanında duruşmalar için yer varmıydı
özel mekan yoktu cami pazar ev ancak sonraki dönemlerde özel binalar inşa edildi

35kadıların temel görevi ne
kaza ve yargıyla birlikte mali idari askeri dini eğitim öğretimleilgilenmek

36osmalı dön kadılık görevine getirilme ilk kim zamanında
osman gazi zamanında kayınpederi şeyh edebalinin damadı dursun fakih ilr başlar osmanlı dön.kadılar anadolu ve rumeli olmak üzere 2 kadı askerliğe bağlıydı
osmanlı kadısı ssancak ve kazalara tayin edilirdi.hiyerarşide sancak kadısı daha üstündü.

37kaza kadı görev süresü nekadardır
20 ay en fazla 1 sene.kaza kadıl.yükselen kadı sancak kadısı olur mevleviyet payesi alırdı.osm.davaları çözüme kavuşturanda kadıdır.kadı hariç ceza infaz kimse veremezdi.

38osman.dönmahkemede kadının yanında kim olurdu
şuhudul hal bilirkişi heyeti olurdu
ayrıca kadılara vekalet eden naibler vardı

39 naib ne yapardı
kadı adına keşif yapar
davaları görürdü

40 naiblere görevlere göre adları ne olurdu
kadı naib
mevali naib
bab naib
arpalık naib

41muhzır ne
davalıları mehkemeye çağıran hazır bulunmalarını sağlayan kişi birden çok muhzırın olduğu yerde amirede muhzır başı denirdi
birde katipler vardı onlarda davaları deftere kaydederdi

42ne zaman kadılık adliye nezaretine devredilmiş
12 mart 1917

43ne zaman asliye mahkemelerine bırakılmış
8 nisan 1924 böylece türkiyede kadılık ünvanı son bulmuş

44kazasker nedir
asker kadısı ordu kadısı demektir.
ilk abbasilerle ortaya çıkmıştır
osmanlıda ortaya çıkışı ise1.murat zamanıdır
osmanlıda ilk kazaske:çandarlı kara halil
kazasker divanın tabi üyesiydi
fatih zamanına kadar 1 kazasker vardı
fatih sultan mehmet 2 ye çıkardı

divanda vezirden sonra gelirdi(kazaskerler protokole göre)

45divanı hümayunda şeyhülislamların bulunmaları sonra olduğundan dini meselelere kim bakardı
kazasker.
kazaskerin en önemli görevi adalati en hızlı şekilde gerçekleştirmekti.sadece veziriazama karşı sorumlu idiler.
kadı müderris tayin eder.ilmiye kıyafeti giyer

46 kzaskerlerin bugünkü karşılığı ne
milli eğitim ve adalet bakanlıkları

47hisbe ihtisab nedir
iyiliği emretmek kötülüğü yasaklamak

48 peyg.muhtesib olma şartı olan erkek olma prensibi olmasına rağmen hangi bayan medine çarşısında görevliydi
hz ömern yakını şifa binti abdullah

49hisbeyi ilk uygulayan
ömer b hattab
muhtesip ünvanı ancak abbasi dön.mhdi zamanında kullanılmaya başlanmış
muhtesip:hisbe kurumunun başı.toplum huzurunun sağlanmasında muhtesibin önemi büyüktür

50osmanlı zamanı kadı olan yerde muhtesibin bulunmasına önem verilmiştirç.osmanlı dön.devlet teşkilatında köklü değişikliği kim yapmıştır
2.mahmut
1826 yeniçeri kaldırılmasından sonraihtisab nezareti adında yeni 1 müessese sadrazamlığa bağlanmış
16 ağustos 1854 te şehremaneti kurulmuş ve ihtisan nezaretine son verilmişir

51muhtesibin diğer isimleri nelerdir
arif . emin .gulam.avn.huddamı ihtisab.terazicibaşı.koloğlanlar

52.sahibus suk(çarşı ağası demektir)endülüs zamanı onlar yürütürdü muhtesipliği.
çarşı pazarı kontrol ederlerdi
ihtiyaç maddelerinin fiyat belirlenmesi onların görevleri

53 mezalim mahk.diğer adları
istinaf mahk.
temyiz
danıştay
mezalim kadı ve muhtesibten daha yüksek yetkiye sahibtir
tam teşkilatlı olarak emevi dönemi ortaya çıkmış
abbasi döneminde divanul mezalim kuruldu:şikayet ihtilaflar için
endülüs emevi dön.sahibul ahkamul mezalim bir müessese vardı

54mezalimin görevleri nelerdir
halka karşı zalim idareciler hakkında şikayetlerin incelenmesi
memurların tahsilattaki haksızlıkların giderilmesi
divan katiplerini denetlemek
maaş alanların maaş gecikmesini ödenmesini incelemek
yöneticilerin gasb ettiği malları şikayet
umumi hususi vakıfları denetlemek
kadı mahk.verdiği kararları uygulamak
muhtesiblerin maliye ile uğraşanların yerine getirmediği kararları uygulamak
cuma bayram namazı hac vs.ibedetleri sağlatmak

55mezalim mahk.kimlerden oluşurdu
hükümdar vezir
sahibul mezalim
kadı hukukçular
müftü şuhud(mahkeme başkanının verdiği kararı tespit eden bilgilerine müracat eden kimse)
ordu maliye temsilcileri
muhtesib sahibus şurta(polis bekçi)

56şurta nedir
emniyet teşkilatının vazifesini yürütmekle beraber devletin güvenliği ve kamu düzeni ile ilgili suçlarla ilgilenen

şurta abbasi emevi fatımı türk devl.:idari ve asayiş suçlara bakar siyasete göre hüküm verir

İHVAN FORUMDAN ALINTIDIR.