Medineweb Forum/Huzur Adresi - Ana Konularıyla Kuran [Ünit 08 Ders Özeti] (Dokuz Eylül)

8. ÜNİTE / İSLAM TOPLUMUNUN DOĞUŞU MEKKE-MEDİNEDEKİ DURUMU

1-BEDEVİ NEDİR? HADARİ NEDİR?
---Bedevi çölde yaşayan araplara, Hadari şehirde yaşayan yerleşik araplara denir.

2-KABİLE NEDİR?
---Kabile, aynı soydan gelen şahısların oluşturduğu ve fertlerin birbirine kan, nesep yoluyla bağlandıkları topluluktur.

3-KABİLE GELENEĞİNDE AKRABALIK BAĞI NASIL KURULUR?
---Kabile geleneğinde, Hilf (antlaĢma, ittifak), civâr (resmî koruma teminatı) ve korumaya alma, dost kılma (velâ) yoluyla da akrabalık bağı kurulur.

4-KABİLE BAŞKANLARININ LAKAPLARI NELERDİR?
---Seyyid, Şeyh bazen de emîr, rab ve melik denilir.

5-KABİLE BAŞKANLARINDA ARANAN HASLETLER NELERDİR?
---Yaş, cömertlik, kahramanlık, sabır, hilim, tevazu ve etkili konuşma kabiliyeti gibi hasletler aranır.

6-KABİLE BAŞKANLARININ NESLİNİN KESİLMESİ VEYA ÇOCUKLARININ ANLAŞAMAMASI DURUMUNDA BAŞKAN SEÇİMİNDE TAKİP EDİLEN YOL NEDİR?
---Başkanın çocukları arasında en ehil olanı seçmek
---En yakın krala başvurmak
---Kahinlere müracat edip kura çektirmek

7-KABİLE BAŞKANININ GÖREVLERİ NELERDİR?
---Hakemlik yapmak, savaş ilan etmek, ganimetleri taksim etmek, göç sırasında çadır kurulacak yerleri belirlemek, misafirleri ağırlamak, antlaşmalar yapmak,
esirleri kurtarmak,savaşta canını, barışta servetlerini ortaya koymak.

8-KABİLELER KİMLERDEN OLUŞUR?
---Kabilelerin bireyleri hürler, mevlâlar ve kölelerden oluşur.

9-CEMAAT NEDİR?
---Kabileden daha düzenli belli bir maksatla bir şahıs etrafında kümeleşen insan yığınlarına cemaat denir.

10-CEMAAT KELİMESİNİN ANLAMI NEDİR?
---Cemaat kelimesi, "insanlardan kalabalık bir grup, bir gaye etrafında toplanmış insanlar" anlamına gelir. İslamî terim olarak ise: "bir emir (imam) etrafında
toplanmış Müslümanların Birliğine verilen isimdir.

11--İSLAM TOPLUMUNDA İLK CEMAAT ÖRNEĞİ NEDİR?
---Çekirdeği Mekke'de oluşan, Medine İslam toplumudur.

12-İSLAM TOPLUMUNDAN ÖNCE CEMAAT ÖRNEĞİ VARMIDIR?
---Dünya tarihi açısından bakıldığında da, İsa (as) ve Havarîlerin de bir cemaat teşkil etmiş oldukları, kabul edilebilirler.

13-CEMAATİN PRENSİBİ NEDİR?
---Prensibi samimiyet, sadakat ve ihlâs olan bu İslâm cemaatinin yegâne başarı sırrı, kardeşlik ıŞığındaki birlik ve beraberlik Şuurudur.

14-İSLAMA GÖRE MİLLET NEDİR?
---Belli bir inanca, yani tevhide bağlı tüm insanların oluşturduğu topluluktur.Bu nedenle islam milleti, yalnız Hz. Peygamber (as)'e inanan Müslümanları değil, ilk
peygamberden bu yana yaşamış tüm Müslümanları içine alır. Oysa ümmet belli bir peygamberin izleyicisi Müslümanlara verilen addır.

15-ÜMMET KELİMESİNİN ANLAMLARI NELERDİR?
---Ana, yol, din, cemaat, familya, nesil, boy, zaman gibi anlamlara gelmektedir. Terim olarak ise, kendi iradeleriyle veya bir zorunluluk neticesinde aynı yerde, aynı
zamanda veya aynı dine tabi olma neticesinde bir arada yaşayan insan topluluğudur. Âlimlerin çoğu, ümmet kelimesini aynı dine tabii olanlar yani Müslümanlar
için kullanmışlardır.
---Toprak, ırk (asıl), dil, kültür, tarih, ekonomik çıkarlar birliği, din ve inanç, düĢünceler bütünü, siyasî birlik veya devlet gibi kavramların ümmet kelimesince ihtiva
eder.
---Yer, zaman ve din birlikteliğini paylaşan insan topluluğudur.

16-İSLAMIN DOĞDUĞU SIRADA ARAP YARIMADASININ SAKİNLERİ KİMLERDİR?
---Araplar, Yahudiler, İranlılar ve diğer etnik unsurlardır.

17- ARAP YARIMADASINDA İRANLILAR NERLERDE BULUNURLAR?
---Bahreyn ve Umman başta olmak üzere yarımadanın İran'a yakın olan doğu kesimleriyle Yemen'de bulunurlar.

18-ARAP YARIMADASINDA YAHUDİLER NERLERDE BULUNURLAR?
---Medine, Hayber, Vâdi'l-Kurâ ve Fedek'te bulunurlar.

19-İSLAMIN DOĞDUĞU SIRADA ARAP YARIMADASINDA HANGİ İNANÇLAR VARDIR?
---Yahudilik,hristiyanlık, sabiilik,putperstlik,mecusilik,haniflik.

20-İSLAMIN DOĞDUĞU SIRADA ARAP YARIMADASINDA TİCARİ HAYAT NASILDIR?
---Ekonomi,hayvancılık, tarım ve ticaret üzerine dayanmaktaydı.Hayvancılık özellikle bedevîlerin temel geçim kaynağıydı.Buğday üretimi ile meşhur olan
Yemen'in dışında verimli ve ziraata elverişli topraklar Taif, Medine, Necid, Hayber gibi bölgelerde bulunuyordu.Yemâme bölgesi, yarımadanın tahıl ambarı idi.
Hicaz hurma, Taif de üzüm üretimi ile meşhurdu.Yemenliler çok eski tarihlerden beri ticaretle uğraşırlar, Hindistan ve Güney Afrika sahilleri ile Ortadoğu arasında
ticârî faaliyetlerde bulunurlardı.Tarıma elverişli olmayan Mekke'de yaşayan Kureyş kabilesi ticaretle uğraşıyordu.Mekke, Yemen'den Akdeniz'e, Basra Körfezi'ne
ve Doğu Arabistan'daki bölgelere ve Cidde'ye giden ticaret yollarının kavşak noktasında bulunuyordu.

21-MEKKEDE İLK DÖNEMDE CİDDİ BİR MUHALEFET GÖSTERMEYEN MÜŞRİKLER NE ZAMAN HZ. MUHAMMED (S.A.V.) KARŞI KOYMAYA BAŞLADILAR?
---“Siz ve ALLAH'ın dışında taptığınız şeyler cehennem yakıtısınız. Siz oraya gireceksiniz. Eğer onlar birer tanrı olsalardı oraya (cehenneme) girmezlerdi. Hâlbuki
hepsi (tapanlar da tapılanlar da) orada ebedî kalacaklardır. Orada onlara inim inim inlemek düşer. Yine onlar orada (hiçbir iyi haber) duymazlar.” (Enbiya,21/98-
100)
---Müşrikler inançları söz konusu olunca var gücüyle islama karşı koymaya başladılar.

22-MÜSLÜMANLARA KARŞI İŞLENMEKTE OLAN ZULME KARŞI RASULULLAH NEREYE SIĞINMAYI TAVSİYE ETMİŞTİR VE İLK GÖÇ EDİLEN YER NERESİDİR?
---Habeşistan

23-HABEŞİSTANA HİCRET EDEN KAFİLE KAÇ KİŞİDİR VE EFENDİMİZİN YAKINLARINDAN KİMLER VARDIR?
---İlk kafile 10 kişidir hz.osman ve eşi hz.rukiyede vardır.

24- HZ HATİCE VE EBU TALİBİN VEFATI İLE YENİ İTTİFAK VE İSLAMI ANLATMAK İÇİN GİTTİĞİ TAİFTE NEDEN BAŞARILI OLAMADI?
---Çünkü Taif Mekke ile güçlü ticari ve sosyolojik bağlara sahipti.

25-MEKKEDE NAZİL OLAN AYETLERİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR NELERDEN BAHSEDERLER?
---Mekke döneminde nazil olan ayetlerde genel anlamda tevhit, nübüvvet, ahiret gibi temel inanç esasları işlenmiş, ibadet ve ahlakla ilgili kurallar konulmuştur.
Bu dönemde islami davet, inancı putperestlikten, şirkten, ahreti inkârdan temizleme noktasına odaklanmıĢtır. Bu çerçevede tevhit inancını kalplere yerleştirme,
ALLAH‘a, kitaplara, meleklere ve peygamberlere iman üzerinde durulmuştur. iman esaslarının kabulüne zemin hazırlamak maksadıyla aklın kabul edeceği gerçekler
dile getirilmiş, insanın ve evrenin yaratılışındaki düzenle ilgili deliller ortaya konmuştur.

26-MEDİNE İSLAM TOPLUMUNUN ALTYAPISI MEKKEDE HANGİ İLKELERLE HAZILANMIŞTIR?
---İyi davranışlar tavsiye edilirken, kötü davranışlar yasaklanıyordu. inanç üzerinde sebat gösterme, sabır ve tahammül, temizlik, namaz, iffet, doğruluk, ebeveyne
saygı,akrabalık ilişkileri, adalet, iyilik, hakkı ve iyiliği tavsiye etme gibi güzel davranışlar emredilip teşvik ediliyordu. Buna karşılık, kâtillik, haksızlık, baskı zulüm,
kızları toprağa gömme, insanların mallarını haksız yere yeme, gurur ve kibir gibi hususlar da kötülenip yasaklanıyordu.Böylece Medine‘de gündeme gelecek yeni
toplumun her yönüyle alt yapısı hazırlanmış oluyordu.

27-MEDİNEDE YAPILAN İLK FAALİYETLER NELERDİR?
---Yesrib‘in parçalanmış, dağınık etnik, dinî gruplarının derin husumetlerine ek olarak farklı bir grup olan Mekkeliler de gelmişlerdi. ALLAH‘ın Elçisi (as) bu parçalı
toplumu bazılarını anlaşma yolu ile bazılarınıda islam kardeşliği çerçevesinde birleştirmiştir.

28-SOSYAL BÜTÜNLEŞME NEDİR?
---Sosyal bütünleşme, bir toplumu meydana getiren fertlerin, farklı gruplarının ve daha geniş muhtelif ünitelerin karşılıklı bağımlılık ve ahenk içerisinde bir düzen
teşkil edecek şekilde birleşme sürecidir.

29-EFENDİMİZ SOSYAL BÜTÜNLEŞMEYE NERDE BAŞLAMIŞTIR?
---Yesrib yakınlarında Kuba köyüne gelince Hz. Muhammed (as) hiç vakit kaybetmeden toplumsal bütünleşmeyi sağlamak için faaliyetlere girişti.

30-MEDİNEDE EFENDİMİZİN KENDİ EVİNDE KALMASINI İSTEYENLERE EFENDİMİZ ONLARI KIRMADAN NASIL BİZ ÇÖZÜM BULMUŞTUR?
---“Deveyi kendi halinde yürümeye bırakın: O bizi ALLAH‟ın hoşnut olduğu yere götürecektir.” Gerçekten de, deve bir süre yürüdükten sonra yere çökmüĢtü.
Burası, etrafta kimsenin oturmadığı, Resulullah (as)‘ın anne tarafından akrabalarına ait boĢ bir düzlüktü. En yakın ev Ebû Eyyûb Ensârî‘nin eviydi.

31-DEVENİN ÇÖKTÜĞÜ YERDE BUGÜN HANGİ KUTSAL YAPI VARDIR?
---MESCİD-İ NEBEVİ

32-TARİHİN KAYDETTİĞİ İLK KARDEŞLİK SÖZLEŞMESİNDE EFENDİMİZ NE ÖNERMİŞTİR?
----Medineli her bir aile reisi, en azından durumu elveriŞli olanlar, Mekkeli bir Muhacir ailesini yanına alacaktı. Böylece ortaya çıkan karşılıklı kardeşlik ilişkisi
içerisinde her ikisi de birlikte çalışıp kazançlarını bölüşecekler, hatta birbirlerinin mirasçısı olacaklardı.

33-KURANDA ENSAR-MUHACİR KARDEŞLİĞİNİ ÖVEN AYET HANGİSİDİR?
---“İman edip de ALLAH yolunda hicret ve cihad edenler, (muhacirleri) barındıran ve yardım edenler var ya, işte gerçek müminler onlardır. Onlar için mağfiret ve
bol rızık vardır. Sonradan iman eden ve hicret edip de sizinle beraber cihad edenler de sizdendir. ALLAH'ın kitabına göre yakın akrabalar birbirlerine (vâris olmağa)
daha uygundur. Şüphesiz ki ALLAH her şeyi bilendir.” (Enfal, 8/74-75)

34-ENSAR-MUHACİR KARDEŞLİĞİNDEN DOĞAN MİRAS HAKKINI (KAN AKRABALIĞI OLANLAR DIŞINDA) EFENDİMİZ NE ZAMAN İPTAL ETMİŞTİR?
---Yeni gelenler Medine‘nin ekonomik yapısı ile iyice bütünleştikleri zaman, Rasulullah (as), aralarında kan akrabalığı bulunanlar dışında, birbirlerine mirasçı
olabilme koşulunu iptal etmiş ve artık herkes kendi ocağının ve yuvasının efendisi olmuştur.

35--ENSAR-MUHACİR KARDEŞLİĞİNİN BEKLENMEDİK BİR FAYDASI NE OLMUŞTUR?
---Bu kardeşlik ilişkisi kısa bir süre sonra hiç beklenmedik bir fayda da sağlamıştır: Askerî seferler sırasında Rasulullah (as) bu ahdî kardeşlerden sadece birini
ordusuna alıyor, diğeri ise geride kalarak iki ailenin işlerini üstleniyordu.

36-İNSANLIK TARİHİNDE IRKLARI DİNLERİ VE KÜLTÜR ALGILARI FARKLI İNSANLAR ARASINDA İLK SOSYAL SÖZLEŞME NEREDE KİM TARAFINDAN YAPILMIŞTIR?
---Medinede Hz. Muhammed (as) tarafından yapılmıştır.

37-MEDİNE SÖZLEŞMESİNDE TOPLUM KİMLERDEN OLUŞMASI ÖNGÖRÜLMEKTDİR?
---Siyasi olduğu kadar dinî anlamda da bir İslam toplumunun kurulmasını ve bu topluluğun Mekke‘den hicret eden Muhacirlerle Medineli Müslümanlardan, ayrıca
sivil iktidarın merkezileştirilmesini ve bir sava ihtimali karşısında Müslümanların yanında çarpışmayı kabul eden gayrı Müslimlerden oluşmasını öngörmektedir

38-SÖZLEŞMEDE ADALETİN DAĞITIM VE UYGULAMA NOKTASINDA DEVRİM NİTELİĞİNDE OLAN ÖZELLİĞİ NEDİR?
---adaletin dağıtım ve uygulanması konusunda da gerçek bir devrim niteliği bu konuda alınacak önlem ve gösterilecek özen bundan böyle artık bireylere değil,
tamamen topluma ve merkezi otoriteye bırakılmasındandır.

39-SÖZLEŞMEDEKİ BAZI MADDELER NELERDİR?
---Her vatandaşın, kendi kabilesi, ailesi ya da akrabalarının aleyhine de olsa, merkezî iktidara destek olması gerekmektedir. Asla bir caniye sığınma hakkı
tanınmayacaktır. Herhangi bir ihtilaf halinde ALLAH‘ın yasaları ve adaleti sağlama hususunda yegâne baĢvuru kaynağı, ―ALLAH‘ın Elçisi Muhammed‖ en yüksek
hakem konumundadır

40-Irk, ten rengi, dil ya da doğum yeri birliği gibi değiĢtirilmesi mümkün olmayan ve tamamen insanın irade ve seçimi dışındaki bir takım kavramlar yerine islam ne getirmiştir?
---İslam milliyeti, ümmet anlayışı

41-KURANIN SOSYAL BÜTÜNLEŞME GEREKÇELERİ NELERDİR?
---Tevhid inancı
---Din kardeşliği

42-KURANA GÖRE SOSYAL BÜTÜNLEŞMEYE ENGEL OLAN ŞEYLER NELERDİR?
---Adam öldürmek ve kan davası gütmek (En'am, 6/151; Ġsra, 17/31; Furkan,25/ 68), haset etmek (Bakara,2/ 30], israf ve cimrilik (İsra,17/ 29), yalan söylemek ve
iftira etmek (Hac, 22/30; Tevbe,9/ 119), gıybet ve su-i zan (Hucurât, 49/12; Kaf, 18), fuhuş ve zina (isra,17/ 32; Furkan,25/ 68), hırsızlık ve gasp (Maide, 5/38;
Nisa,4/ 20-29), içki ve kumar (Bakara,2/ 219; Maide,5/90-91), rüşvet (Nisa,4/ 29; Bakara,2/ 188; Maide,5/ 42), faizdir. (Bakara, 2/275)