Medineweb Forum/Huzur Adresi - Tasavvuf [Ünit 07 Ders Özeti] (Dokuz Eylül)

7. ÜNİTE / TASAVVUF TARİHİNİN DÖNEMLERİ: TARÎKATLAR DÖNEMİ (II)

•MEVLEVİYYE TARİKATI
• BAYRAMİYYE TARİKATI
• CELVETİYYE TARİKATI
• BEKTÂŞİYYE TARİKATI
• SA’DİYYE TARİKATI

MEVLEVİYYE TARİKATI

1- MEVLEVIYYE TARIKATININ KURUCUSU KIMDIR?
1-Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî (ö. 672/1273)

2-MEVLANANIN EN ÖNEMLI ESERLERI NELERDIR?
2-Mesnevi, Mektûbât, Divân-ı Kebîr ve Fihi mâ Fih

3-MEVLEVIYYE NEDIR?
3- XIII. yüzyılın sonlarında Konya'da, Mevlânâ Celâleddin Rumî adına oğlu Sultan Veled tarafından tesis edilmiş bir tasavvuf yoludur.

4-İSTANBUL'A GIREN ILK TARIKAT KIM VE HANGI PADIŞAH DÖNEMINDE GIRMIŞTIR?
4-Mevleviyye ve Fatih Sultan Mehmed döneminde.

5-MEVLEVI YOLUNUN EN ÖNEMLI IKI ÖZELLIĞI NEDIR?
5- semâ ve çile

6-MEVLÂNÂ SEMÂ’A KIMIN BAŞLAMIŞTIR?
6- Şems-i Tebrizî'nin Teşvikiyle.

7- MEVLÂNÂ HANGI KONUŞMADAN SONRA SEMÂ’ ETMEYE BAŞLAMIŞ VE ÖMRÜNÜN SONUNA KADAR DEVAM ETMIŞTIR?
7- Şems'in kendisine "Semâ’ buyurunuz. Talep ve arzu ettiğiniz şeyi semâ’da bulursunuz Semâ'ın halka haram olması, nefsin hevâsıyla meşgul olmalarındandır" .

8-1884-1886 YILLAN ARASINDA MECLIS-I MEŞÂYIH REISLIĞI YAPAN, MEDRESETÜ'I-MEŞÂYIH’IN KURULMASI FIKRINI DE ORTAYA ATAN, TAMBURDA ZAMANIN YEGÂNE ÜSTADI OLAN VE 1908'DE VEFAT EDEN KIŞI KIMDIR?
8-8-Mehmed Celâdeddin Dede

9-MEVLÂNÂ'NIN EN BÜYÜK ESERI OLAN MESNEVI KIMIN ISTEĞIYLE YAZILMIŞTIR?
9- Hüsameddin

BAYRAMİYYE TARİKATI

1-BAYRAMIYYE TARIKATININ KURUCUSU KIMDIR?
1-Hacı Bayram-ı Velî (ö.1429)

2-HACI BAYRAM-I VELÎ'NIN VEFATININ ARDINDAN ÖNDE GELEN IKI MÜRIDI KIMLERDIR?
2-Akşemseddin (ö.1459) ile Dede Ömer Sikkînî (ö.1475)

3- HACI BAYRAM VELÎ'NIN YETIŞTIRDIĞI ÖNEMLI ŞEYHLER KIMLERDIR?
3- Yazıcızâde Mehmed (ö.1451), kardeşi Ahmed Bîcân (ö.1454), Akbıyık Sultan ve Üftâde'nin şeyhi Hızır Dede (ö.1512)

4- BAYRAMÎ KOLLARI VE TEMSILCILERI NELERDIR?
4- A) Şemsiyye: Akşemseddin (ö. 1459) B) Himmetiyye: Himmet Efendi (ö. 1684)
C) Melâmiyye: Dede Ömer Sikkînî (ö.1475)

5-ANADOLU TOPRAKLARINDA DOĞUP BÜYÜYEN BIR TÜRK TARAFINDAN KURULMUŞ ILK TARÎKAT HANGISIDIR?
5-Bayramiyye

CELVETİYYE TARİKATI

1-CELVETIYYE TARIKATININ KURUCUSU KIMDIR?
1- Aziz Mahmud Hüdâyî (ö. 1628)

2- CELVETIYYE KAÇ KOLA AYRILMIŞTIR?
2- Selâmiyye, Hakkiyye, Fenâiyye ve Hâşimiyye adlı dört kola ayrılmıştır.

3- AZIZ MAHMÛD HÜDÂYÎNIN YAZMIŞ OLDUĞU TÜRKÇE ESERLER NELERDIR?
3- Divân, Tarikatnâme, Mektûbât, Nesâyih ve Mevâiz ile Mî'râciye'si Türkçe'dir.

4- CELVETIYYE'DE SÜLÛKÜN KAÇ MERTEBESI VARDIR?
4- "tabiat", "nefis", "ruh" ve "sır" olmak üzere dört mertebesi vardır.

5- CELVETÎ KOLLARI VE TEMSILCILERI KIMLERDIR?
5- A) Selâmiyye B) Hakkıyye C) Fenaiyye D) Hâşimiyye
Hüdâyî, halktan sultanlara kadar uzanan geniş bir tesir halkası meydana getirdi. III. Murad, I. Ahmed ve II. Osman gibi padişahlara mektuplar yazıp öğütler verdi.
IV. Murad'a saltanat kılıcı kuşattı. Ferhad Paşa ile Tebriz seferine katıldı

BEKTÂŞİYYE TARİKATI

1-BEKTÂŞIYYE TARIKATININ KURUCUSU KIMDIR?
1- Hacı Bektâş-ı Velî (ö. 669/1271

2- HACI BEKTÂŞ-I VELÎ'YE BIRTAKIM ESERLER IZAFE EDILMIŞTIR BULAR NELERDIR?
2- 1. Makâlât 2. Kitâbü'l-Fevâid 3. Nesâyih-i Hacı Bektâş-ı Veli 4. Risale. Ayrıca ona Tefsir-i Fatiha, Şathiyye ve Şerh-i Besmele gibi eserler de nispet edilmiştir.

3-SONA ERMESI KIM TARAFINDAN OLMUŞTUR?
3- devlet tarafından yasaklandı ( 1826)

SA'DİYYE TARİKATI

Kurucusu: Sa'deddin el-Cebâvî (ö. 575/1180)
Sa'diyye Kolları
Sa'diyye tarikatı, Şerrâbiyye, Tağlibiyye, Abdüsselâmiyye, Vefâiyye ve Aciziyye olmak üzere beş kola ayrılmıştır.
“Gidilecek yol, izlenecek usûl, hal ve durum” gibi anlamlara gelen tarîkat, bir tasavvuf terimi olarak insanların manevî kabiliyetlerini geliştirmek için tesis edilmiş
dini-ruhanî yol anlamına gelir.
Kadiriyye, Abdülkadir Geylânî’ye nispet edilen ve İslâm dünyasının ilk ve en yaygın tarîkatlarından biridir. El-Gunye, Fütûhü’l-Gayb, Cilâü’l-Hâtır, el-Fethu’r-
Rabbânî gibi eserleri de olan Geylânî dinin zahirî hükümlerine sıkı sıkıya bağlı bir mutasavvıftır. Pek çok kola ayrılan tarîkat Andolu’da Eşrefiyye ve Rûmiyye
kollarıyla yayılmıştır.
Rifâiyye veya Ahmediyye diye de bilinen bu tarîkatın kurucusu Ahmed er-Rifâî’dir. Onun Hizbü’l-Esrâr, el-Hikemü’r-Rifâiyye ve el-Burhânü’l-Müeyyed adlı eserleri
meşhurdur
Nakşibendiyye tarîkatı ismini kurucusu Muhammed Bahâeddin Nakşibend’den alır. Tarîkatın önemli bir esası da “sohbet”tir. Nakşibendiyye Ahrâriyye, Kâsâniyye,
Müceddidiyye, Hâlidiyye ve Melâmiyye adlı kollarıyla Anadolu’da tanınmıştır.
Halvetiyye tarîkatının kurucusu Ebu Abdullah Ömer el-Halvetî’dir. Tarîkatta “halvet”e ayrı bir önem verilmiştir. Tarîkatın dört ana kolu Rûşeniyye, Cemâliyye,
Ahmediyye ve Şemsiyye’dir.