Medineweb Forum/Huzur Adresi - İslam Mezhepleri Tarihi Soru-Cevap Ders Özetleri Ünite 3 (Dokuz Eylül)

ÜNİTE 3

MÜRCİE

1)Mürcie kelimesi hakkında bilgi veriniz?
-Kelime anlamı ertelemek, tehir etmek, geciktirmek anlamına gelir.Başka bir görüşe göre ummak, beklenti içinde olmak manasındadır.Asıl kabul edilen ertelemek, geciktirmektir.Terim olarak ise mürcie, siyasi ve itikadi bir fırka olarak Hz.Osman ve Hz.Ali başta olmak üzere büyük günah işleyenlerin durumlarını Allaha bırakıp manevi sorumlulukları cennetlik yada cehennemlik olduklarına dahil herhangi bir hüküm açıklamayan topluluklara verilen müşterek bir isimdir.

2)Mürcie ismini, yergi amacıyla ilk defa kullanan kimdir?
-Harici Nafi b.el ezrak

3)Hariciler mürcieye neden şükkak (şüpheciler) demişlerdir?
-Ahirette cezalandırılıp cezalandırılmayacağı hususunda bir hüküm vermedikleri için.

4)Mürcieler kendilerine hangi isimleri vermişlerdir?
-Övülen mürcie, şari (cennet karşılığında canlarını ve mallarını Allaha satanlar), ehlül cemaa ve’l-mürciun (birlik ve bütünlüğü savunanlar).

5)Haricilik zihniyetinin en temel özellikleri nelerdir?
-Olaylar hakkında derinlemesine ve sistematik düşünme kabiliyetinden mahrumiyet, katı ve dışlayıcı tutumları, ferdiyetçilikte çok karizmatik bir cemaat anlayışı, düzensiz ve bedevi bir hayat, devlet geleneğine sahip olmamak.

6)Emevi ve haşimi çekişmesi nedir?
-Cahiliye dönemine kadar uzanan Hz.Osmanın şehit edilmesiyle sonuçlanan fitne olaylarıyla yeniden gün yüzüne çıkan, daha sonra da Ali-Muaviye çekişmesi halini alan ve islam tarihinde acı olayların yaşanmasına yol açan bir mücadeledir.

7)İlk mürci fikirler kime aittir?
-Abdullah b. Ömer, Sa’d b. Ebi vakkas, Muhammet b. Mesleme, üsame b. Zeyd, zeyd b. Sabit, ebu said el hudri

8)Ümeyyeoğulları iktidarı ele geçirince kendi uygulamalarını meşrulaştırmak için hangi yollara başvurmuşlardır?
-Hilafete ALLAHın takdiri ile geldiklerini, ALLAHın hükümlerini icra ettiklerini, yönetimlerine karşı yapılacak isyanın aslında Allaha karşı yapılacağını, kendi dillerinin (arapça) en üstün dil olduğunu savunmaya başladılar.

9)Mürcie nin tanımında hangi hususlar dikkat çekmektedir?
-Hz.Osman ile Hz.Ali hakkında verilecek hükmü Allaha bırakmak.Büyük günah işleyenlerin cennetlik yada cehennemlik oldukları hususunda herhengi bir hüküm vermemek bunu Allaha bırakmak.

10)İlk irca fikrini savunanlar kimlerdir?
-Hasan b. Muhammed b. El hanefiyye (medine), Hammad b. Ebi Süleyman (kufe), Zer b. Abdillah (kufe), hassan b. Haris el müzeni (basra)

11)Kaynaklarda en çok bahsedilen mürcii fırkalar nelerdir?
-Gaylaniyye. Cehmiyye, Yunusiyye, Gassaniyye, Tümeniyye, Sevbaniyye, Merisiyye, Neccariyye, Kerramiyye

12)Hasan b. Muhammed b. El hanefiyye nin hangi eseri mezhebin yayılmasınsa büyük rol oynamıştır?
-Kitabül irca

13)Mürcie en büyük desteği kimden görmüştür?
-Ömer b. Abdülaziz (ölümünden sonra emeviler ile mürcie arasında ilişkiler bozulmaya başlamıştır)

14)Mürcienin kırılma noktaları nelerdir?
-Emeviler döneminde kader problemi, Abbasiler döneminde halku’l-Kuran tartışmaları. 15)Haricilere ilk muhalefet eden fırka kimdir? -Mürciedir (haricilerin iman ve küfür ile ilgili görüşlerini reddederek kendilerine özgü iman nazariyelerini geliştirmişlerdir.).

16)Mürcieye göre imanın tanımı nedir?
-İman dil ile ikrar kalp ile tastiktir.Ameller imana dahil edilmemiştir.

17)Mürcienin siyasi görüşü hakkında bilgi veriniz?
-Hz. Ebubekir ile Hz.Ömerin hilafet ve uygulamalarını savunurlar.Hz.Osman ile Hz.Alinin hilafet ve uygulamaları hususunda ümmetin ikiye ayrılmasından dolayı onların ahiretteki durumlarına dair kesin hükmü ALLAHın vereceğini ileri sürerler.

18)Mürciede dikkat çeken isim ve eserler?
-Hasan b. Muhammed b. El hanefiyye: Kitabul irca Sabit kutna: İrca kasidesi (irca akidesi hakkında bize ulaşan en eski vesikadır) Hammad b. Ebi Süleyman Ebu Hanife Ebu mansur el maturidi: Kitabüt tevhid (Ebu Hanifenin neden mürcieden sayıldığını incelemiştir)
NOT: Mürcienin islam düşüncesine katkıları: Geliştikleri iman nazariyesi sayesinde hariciliğin etkisini yitirmesine yol açmıştır.Ehli kıblenin birbirlerine kılıç çekmelerine karşı çıkıp bir arada yaşamak zorunda olduklarını savunduğundan geniş kitlelerin islamiyeti benimsemesini sağlamıştır.Dinde kolaylık ilkesini vurgulayarak çeşitli milletlerin özellikle türklerin topluca Müslüman olmalarını sağlamıştır.Ferdi sorumluluğu esas alan bir din anlayışına öncülük etmişlerdir ve maturidiliğin doğuşuna zemin hazırlamışlardır.

MUTEZİLE
1)Mutezile kelimesinin anlamı hakkında bilgi veriniz.
-Sözlükte uzaklaşmak, bir tarafa çekilmek anlamına gelir. Terim olarak ise üç farklı anlamda kullanılmıştır:-hiçbir tarafı desteklemeyen bir kenarda duran gruplara mutezile denmiştir - tevhid büyük günah işleyen kimsenin durumu insanın kendi fiilerinin yaratıcısı olması gibi meselelerde aklı esas alarak özgün fikirler ileri sürenler için bu terim kullanılmıştır - islam dünyasını etkisi altına alan felsefe hareketini tanıma,felsefi kavramlar ile yöntemlere aşina olma, yeni fethedilen yerlerdeki insanların fikri ve itikadi sorunlarıyla ilgilenerek bunlara çözümler bulma arayışları sonucu sistemleşen mezhebin adıdır.

2)Mutezileye verilen diğer isimler nelerdir?
-Kaderiyye (kulun kendi fiilerini yaratmaya kadir olduğunu söylerler) Cehmiyye, Seneviyye ve Mecusiyye (ALLAH şerri yaratmaz derler), Vaidiyye (tövbe etmeden ölenlerin bağışlanmayacağını söylerler), Muattıla (Allaha bazı kadim sıfatları nispet etmekten kaçınırlar)

3)Mutezilenin doğuşunu hazırlayan sebepler nelerdir?
-Müslümanlar arsındaki ihtilaflara çözüm arayışları İslam dininin temel ilkelerini anlatma ve açıklama ihtiyacı Tercüme faaliyetleri ve felsefi ilgi

4)Tercüme faaliyetleri kurumsal bir yapıya ne zaman kavuşmuştur?
-Abbasi halifesi Me’munun ilme ve felsefeye olan ilgisi sonucu beytül hikmenin kurulmasıyla

5)Mutezilenin treşekkül süreci ne zaman başlamıştır?
-el menzile beynel menzileteyn ilkesinin ortaya çıkışı ile

6)Vasıl b. Ata ve Amr b. Ubeyt in geliştirdiği esaslar nelerdir?
-Vasıl b. Ata: el menzile beynel menzileteyn, tevdid ve emir bil maruf nehiy anil münker Amr b. Ubeyt: adalet, vad ve vaid

7)Mutezilenin inanç sistemini ilk defa sistematik olarak bir arada ele alan kimdir?
-Ebul hüzeyl el allaf ın kitabul hucce adlı eseri

8)Mutezile hamgi dönemde altın çağını yaşamıştır?
- Mihne dönemi

9)Mutezilenin ihtişamlı dönemi ne zaman kapanmıştır?
-Mütevekkilin mihne politikasına son vermesiyle (tamamen ortadan kalkmamıştır)

10)Mutezile denilince ilk akla gelen isimler nelerdir?
-Ebu Ali el Cübbai, Ebu Haşim el Cübbai, kadı Abdülcebbar, ebul kasım mahmud b. Ömer ez zemahşeri

11)Mutezilenin ekollerinden bahsediniz
-Basra ekolü: Abbasi hanedanının yanında yer almış ve dolayısıyla Abbasoğullarını desteklemiştir. Bağdat ekolü: Hz.Ali yi sahabenin en üstünü olarak görmüş Abbasi yönetimine karşı mesafeli durmuştur.

12)Mutezilenin yayıldığı yerler nerelerdir?
-Basra, Şam, Kufe, Horasan, Yemen, Taberistan ve Mağribtir.

13)İslam düşünce tarihinde itikadi alanı sistematik bir şekilde tanzim eden ilk mezhep hangisidir?
-Mutezile

14)İslam dininin temel ilkelerini el usulül hamse başlığı altında ele alanlara hangi isim verilmiştir?
-Mutezile

15)Mutezilenin savunduğu görüşler nelerdir?
-tevhid, adl, vad ve vaid, el menzile beynel menzileteyn, emri bil maruf nehy anil münker

16)Mutezile denilince akla gelen isimler nelerdir?
-Vasıl b. Ata (mutezilenin kurucusudur) amr b. Ubeyt (mutezilenin doğuşunda öncü isimlerdendir) ebül hüzeyl el allaf: kitabul hucce adlı eseri vardır bişr b. Mutemir (bağdat ekolünün kurucusudur) ibrahin en nazzam ebu ali el cubbai kadı abdülcebbar el hemedani

17)Mutezilenin islam düşüncesine katkıları nelerdir?
-nakli yeterli görmemiş akli burhanlardan da yararlanarak kendine özgü bir yöntem geliştirmiştir kelam ilminin doğuşunu sağlamıştır dünya ve ahiret açısından sorumluluğun insanın kendisine ait olduğunu vurgulamış adaleti ve fikir özgürlüğünü savunmuştur