hat çeşitleri

[Ene Garip]

hat çeşitleri

Tevki (İcâze) Hat - خط التوقيع – خط الإجازة
Hat sanatının doğduğu dönemde ortaya çıkan altı tür yazı vardır. Bunlara sitte denir. Bunlardan bir tanesi de Tevki (İcâze) Hattıdır






Reyhânî Hat - الخط الريحاني

Hat sanatının doğduğu dönemde ortaya çıkan altı tür yazı vardır. Bunlara sitte denir. Bunlardan bir tanesi de Reyhani Hattıdır.






Muhakkak Hattı - الخط المحقق
Muhakkak, Arapça: محقق‎, moḥaqqaq) Sülüs yazının yatkın ve yatay bölümleri daha uzun olan türüne verilen ad. Muhakkak yazı türünde, yuvarlak çizgilerin düz çizgilere göre oranı ortalama 1,5: 4,5 veya 2:4'dür, dik harflerin boyları ile Sīn, Šīn, Ṣād, Ḍād ve Fāʾ gibi harflerin sola doğru uzayan kısımları sülüs yazı türüne oranla daha uzun olduğu gibi, dönüş noktaları veya yerleri de sertçe bir görünüş sunmaktadır. Muhakkak, ağız genişliği ortalama 2 mm. olan kamış kalemle, harfler ve kelimeler açık yazılır.
Bu yazı türü, 16. yüzyıla kadar sülüs ve nesih ile birlikte her yerde, özellikle Kur’an’ın yazılmasında kullanılmış, bu tarihten sonra terk edilmiştir.






Nesih, neshi veya neshī, (Arapça: ‏قلم النسخ‎‎, Qalam an-nasḫ, ayrıca; ‏الخط النسخي‎, al-Ḫaṭṭ an-nash, „Neshi-Yazı“; Farsça: خط نسخ, nasḵ) özellikle Osmanlılar tarafından yazmalarda kullanılan, yumuşak, köşeleri yuvarlaklaşmış, işlek bir yazı türü ve Arap harflerinin, basımda ve yazma kitaplarda en çok kullanılan çeşidi olarak tanımlanır. Bu Arapça: ‏نسخ‎ nasaḫ terim kökü "kaldırma, hükümsüz kılma" ve "kopya" anlamına gelen nesih yazı türü, Osmanlı İmparatorluğu'nda da özellikle kitap kopyalamak için kullanılmıştır.






Sülüs, (Arapça: ثلث, "bir-üç") Arap alfabesiyle yazılan bir tür süslü yazı veya Hicrî IV. yüzyıl sonlarında ortaya çıkan, nesihe benzer, kalınca bir yazı türüne verilen ad olarak tanımlanır. Camilerde, Kervansaray ve Medrese kitabelerinde celi sülüs tarzı yaygındır. Ortaçağ'da camilerde; iç mimari'de süsleme olarak çok kullanılmıştır. Günümüzde evlerde, işyerlerinde ve camilerin duvarlarını süsleyen ve küçük ve büyük levhalarda, kitabelerde ve birçok mezar taşlarında görülür.







ûfi, Küfi veya Kufi, (Arapça: كوفي‎, kūfī) Arap yazısının düz ve köşeli çizgilerle yazılan eski bir biçimi veya İslamiyetin ilk yüzyıllarında "Himyerî" yazısının değişmesiyle oluşan; dik, sert, köşeli bir yazı türü olarak tanımlanır. Arapça hat sanatında yaygın olarak kullanılan bir yazı türüdür. Özellikle erken dönemden daha yuvarlak hatlara sahip örneklerine rastlanan kûfi yazısı Kur'an yazmalarında ve yapıların cephelerinde de sıklıkla kullanılmıştır. İslam hat sanatının en eski bilinen yazı türü olan kûfi, ismini Kufe'den almıştır.

Düz kûfî yazı türü, Özbekistan Batarkurgan'da minare'de, Kazakistan Türkistan'da Hoca Ahmed Yesevi Türbesinde, Semerkand'da Gūr-e Amīr, Bakü'de Mescit-i Muhammed (Senikkale), Nahçıvan'da Yusuf b. Kuşayyer ve Mo’mena Ḵātūn türbelerinde bulunur. Süslenmiş kûfî yazı türü ise, Kırgızistan Özgön'de türbenin güney ana kapısında ve Safidbolan'da Şah Fazıl türbesinde bulunur.