El hay el kayyum el vacit /Sorularla Esmaül Hüsna'ları Tanıyalım
 

El-Hayyü
(Celle Celâlühü)


Her zaman diri
Cenab-ı Hak buyuruyor:

وَتَوَكَّلْ عَلَى الْحَيِّ الَّذ۪ي لَا يَمُوتُ وَسَبِّـحْ بِحَمْدِه۪ۜ وَكَفٰى بِه۪ بِذُنُوبِ عِبَادِه۪ خَب۪يراًۚۛ

"Ölümsüz ve daima diri olan Allah'a güvenip dayan. " (Furkan, 58)

وَعَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِۜ وَقَدْ خَابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً

"Bütün yüzler, diri ve her şeye hakim olan Allah için eğilip boyun bükmüştü." (Taha, 111)

هُوَ الْحَيُّ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِص۪ينَ لَهُ الدّ۪ينَۜ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَم۪ينَ

"O daima diridir." (Mümin, 65)

اَللّٰهُ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَۙ الْحَيُّ الْقَيُّومُۜ

"Hay ve kayyûm olan Allah'tan başka ilâh yoktur." (Ali İmran, 2)

Hay, her yönleriyle tam bir hayata sahip olan demektir. İşitme, görme, güçlü ve irade sahibi olmanın yanında diğer zati sıfatlara da sahip olan ve eksiksiz bir hayatın bütün anlamlarını kendinde toplayan kimsedir.
Ve (sen) o ölümsüz ve daima diri olan Allah'a güvenip dayan; onların kötülüklerinden kurtulmak, verecekleri karşılıklardan gönlü tok olmak için, yalnız o ölmez diriye dayan, ölümden kurtulamayacak olan fâniler yıkılır, dayananları kaybolur gider. Ve O'nu hamdiyle tesbih et. Nimetlerine şükür için her türlü yüce sıfatlarıyla saygı göstererek, noksan sıfatlardan uzak olduğunu kabul et. Kullarının günahlarından haberdar olarak O yeter! Hiç kimse bilmese de, onun bilmesi yeterlidir. Hiç bir haberciye ihtiyaç duymaksızın açığı ve gizliyi bilen, O herşeyden haberdar olan Allah cezalarını verir. Başka hiçbir ceza vermeyecek olsa bile, yalnız bilmesi bir ceza olarak yeterlidir.

El-Kayyum
(Celle Celâlühü)


Bütün mahlukatı var kılıp varlığını devam ettiren
Cenab-ı Hak buyuruyor.

اَللّٰهُ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَۚ اَلْحَيُّ الْقَيُّومُۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌۜ لَهُ مَا فِي السَّمٰوَاتِ وَمَا فِي الْاَرْضِۜ مَنْ ذَا الَّذ۪ي يَشْفَعُ عِنْدَهُٓ اِلَّا بِاِذْنِه۪ۜ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ اَيْد۪يهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْۚ وَلَا يُح۪يطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِه۪ٓ اِلَّا بِمَا شَٓاءَۚ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضَۚ وَلَا يَؤُ۫دُهُ حِفْظُهُمَاۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظ۪يمُ

"Allah, O'ndan başka tanrı yoktur; O, hayydir, kayyûmdur. " (Bakara, 255)

وَتَوَكَّلْ عَلَى الْحَيِّ الَّذ۪ي لَا يَمُوتُ وَسَبِّـحْ بِحَمْدِه۪ۜ وَكَفٰى بِه۪ بِذُنُوبِ عِبَادِه۪ خَب۪يراًۚۛ

"Ölümsüz ve daima diri olan Allah'a güvenip dayan." (Furkan, 58)

Allah zatı ve yüceliği ile vardır; her şeyin var olması, varlığını sürdürmesi, ayakta durması O'nun varlığına bağlıdır.

Kur'an-ı Kerim'de Hay ismi ile çoğu zamanda birlikte zikredilir. Bu isimlerin, "İsm-i A 'zam" olduğu da söylenmiştir.

Bu ismin çeşitli tanımlamaları vardır:

Katede'nin görüşü: Kayyûm, yaratıklarını koruyup idare eden, işlerini düzenleyendir.

Hasan Basri: Kayyûm, iyi ya da kötü yaptıklarının karşılığını vermek için her canlının başında duran ve onu gözetleyendir. O, her şeyi bilir ve hiçbir şey O'na gizli kalmaz.

El-Hattabi: Kayyûm, sonu olmayan ve varlığı daim olandır

Kayyûm, Allah'ın kusursuz güç, kuvvet ve üstünlüğe sahip olduğunu gösterir. O, yalnız başına kâimdir. ayakta kalmak için hiçbir yönden kimseye ihtiyacı yoktur. O, kendi kendine yetendir ve başkasına muhtaç değildir. O'nun dışında her şey O'na muhtaçtır. Her şeyi ayakta tutan ve koruyan O'dur. O'nun desteği olmadan hiçbir şey ayakta duramaz ve varlığını devam ettiremez. Bu, O'nun mükemmel gücünü gösterir.

O öyle bir hayy ve kayyumdur ki, O'nu ne gaflet basar, ne uyku; daima âlim, daima her şeyden haberlidir. Göklerde ve yerde, yukarılarda, aşağıda ne varsa O'nun; görünür, görünmez, bütün varlık O'nun mülküdür. Tüm sebeb O, tüm gaye O, herşeyin maliki olan O; Allah'ın mülkü olan bu yaratıklardan kimin haddi ki Allah'ın izni olmaksızın yüce huzurunda şefaat edebilsin, bu halde hangi budaladır ki Allah'ın emri olmadan bunların birinden şefaat dilenebilsin. Çünkü Allah yukarıların aşağıların, önlerindekini ve arkalarındakini, geçmişlerini, geleceklerini bildiklerini ve bilmediklerini bilir, O'nun ilminden gizli hiçbir şey yoktur. Bunlar ise O'nun bildiklerinden hiçbirini bilemezler. Ancak dilediği kadarını kavrayabilirler.

Allah dostlarının tecrübe edip kabul ettiklerine göre, "Ya Hayyu yâ Kayyûm, lâ ilâhe illâ ente" (Ey diri ve kâim olan! Senden başka ilâh yoktur) duasını okuyan ve bunu tekrarlayan kimsenin kalbi ve aklı dirilir. Bu iki isimle yardım dilemek sıkıntılardan, dert ve kederlerden, zorluk ve darlıklardan kurtulmak ve isteklere kavuşmakta daha etkilidir.

-Vacid
(Celle Celâlühü)

İstediği an arzu ettiğini bulan

Bu isim Kur'an'da zikredilmemiştir.

Vâcid kelimesi, bulan, vücuda getiren, hiçbir şeye ihtiyacı olmayan anlamına gelir. Yüce Allah istediği şeyi, istediği canlıyı istediği zaman bulur, hükmünü infaz eder. Bir şeyi bulmak için, meydana getirmek için O'nun zamana, mekana, plana veya başka bir şeye ihtiyacı yoktur. Hiçbir canlı O'ndan gizlenemez. Hiçbir şey O'ndan kaçamaz. O'nun hiçbir şeye ihtiyacı yoktur. Her şey O'na muhtaçtır.

Cenab-ı Hakk'ın, herhangi bir şeyi ele geçirmek için; zaman kollamaya bunu sağlamak amacıyla önlem almaya ihtiyacı yoktur. Herşey daima O'nun huzurundadır. Dilediği an hükmünü infaz eder ve bunda da O'nun için hiçbir zorluk söz konusu olmaz. Ne lütfunu hemen kullarına ulaştırmada, ne de cezasını yerine getirmekte O'nun için bir güçlük bulunmaz.

Kişi ihtiyacı olmayan bir şeyi kayıp ettiği zaman, yitiren sayılmaz. Zatına ve zâtının kemaline bağlantılı olmayan bir şey elde ettiği zaman da kendisine Vacid denilmez. Vacid, ilahi sıfatlar babında mutlaka bulunması gereken hususlara ihtiyaç duymaksızın kendisinde bulunan demektir. İşte bu, Allah için mevcuttur. Allah bu itibarla Vacid olunmuştur. Hem de Vacid-i Mutlak. Ondan başkası, bazı ahlaki faziletler ve kemalatlar elde edebise bile de ona Vacid denilemez. Çünkü o bunun yanında elde edemediği bir çok şeyler kaybetmiştir. Bir şeyler elde edebilse, dahi olmayan kişilere nisbeten bir şeyler elde etmiştir.

Bir kul, bilinmesi tamamen kendi yararına olup da haz alacağı herhangi bir ihtiyaç içerisinde bulunmadığı bir makama ulaşırsa, bütün ihtiyaçşarını karşılayacak olan Allah'ı vekil olarak bulur.

Sorular
1. Melek ve cin hayatından insan , hayvan ve bitki hayatına kadar sayısız hayat çeşitlerinin her biri hangi ismi celiline işaret etmektedir?

A. El Kayyum
B. El Hayy
C. El Vacid
D. El Azim

2. Aşağıdakilerden hangisi El Hayy ismiyle anlam bütünlüğü oluşturur?

A. El Muhyi
B. El Celil
C. El Veli
D. El Camii

3. Allah'dan başka ilah yok. Ancak O daima yaşayan , diri titan Hayy'u Kayyum'dur.
Hangi ayetten bahsedilmektedir?

A. Bakara 255
B. Mümin 65
C. Al-i İmran 2
D. Hepsi

4. Allahü Tealâ insanın ayakta durmasını , yerdeki çekim kanununa bedenin canlı olmasını ruh kanununa, Ay'ın düşmemesini dünyanın çekimine , dünyanın dönmesini de , güneşin cazibesine bağlamış olan ismi celili hangisidir?

A. El Hayy
B. El Kayyum
C. El Kahhar
D. El Muid

Hayy İsminin Kuran’da Geçtiği Ayetler

(2:255) Allah’tan başka hiçbir ilâh yoktur. O dâima diridir (hayydır), bütün varlığın idâresini yürütendir (kayyûmdur). O’nu ne gaflet basar, ne de uyku. Göklerde ve yerde ne varsa hepsi O’nundur. İzni olmadan huzûrunda şefaat edecek olan kimdir? O, kullarının önlerinde ve arkalarında ne varsa hepsini bilir. Onlarse O’nun dilediği kadarından başka ilminden hiçbir şey kavrayamazlar. O’nun kürsîsi, bütün gökleri ve yeri kucaklamıştır. Onların her ikisini de görüp gözetmek, O’na zor gelmez. O çok yücedir, çok büyüktür.
(3:2) Allah, kendisinden başka hiçbir tanrı bulunmayandır. Diridir, kayyumdur.
(40:65) O diridir. O’ndan başka hiçbir tanrı yoktur. O hâlde yalnızca Allah’a itaat ederek (samimi olarak) O’na tapının. Hamd, âlemlerin Rabbine mahsustur.

5. Ya Hayyu ya Kayyum la ilahe illa ente
Anlamı hangisidir?

A. Ey diri ve kaim olan Senden başka ilah yoktur
B. Ölümsüz ve daima diri olan Allah'a güven
C. Allah'ım beni kendi şifan ile şfalandır
D. Ey Allah'ım günahlarımı bağışla, rızkıma bereket ver


6. El Hayy anlamı hangisidir?

A. Diri olan ölmeyen, herzaman hayatta olan
B. Daima diriliğini muhafaza eden
C. Allah'ın sıfatı olarak daima hayat sahibi ve diri olan varlığı ezeli ve ebedi olan
D. Hepsi


7. El Vacid anlamı hangisidir?

A. Dilediğini istediği anda bulan, hiçbir şeye ihtiyacı olmayan
B. Kendisi için lüzumlu olan şeylerin hiçbirinden mahrum olmayan
C. Mabud, Rab, İlah olan zatında bulunması lazım ve layık olan bütün sıfatları kendisinde bulunan
D. Hepsi


8. Allah her an dilediğini bulur. O'nun için aramak ve araştırmak söz konusu olamaz.O'na karşı gizlilik ve kapalılık da yoktur. Hiç birşey O%ndan kaçamaz. Herşey O'na muhtaç olduğu gibi O'nun hiçbirşeye ihtiyacı yoktur.
Açıklamaya göre Rabbimizin hangi ismi celilinden bahsetmiştir?

A. El Hayy
B. El Kayyum
C. El Vacid
D. El Mecid