[Emekdar Üye]

FEY´IN TAKSİMİ


Fey´ beş parçaya taksim edilir. Beşte biri ganimetlerin sarfedildiği yer-lere harcanır.

Geride kalan dört pay ise mücahitlere ve müslümanların maslahatı ci-hetine sarfedilir.

Fey´, savaşsız olarak kafirlerden elde edilen maldır.

Fey´, kâfirlerden savaş olmaksızın alınan mal olup ganimet dışında cizye, haraç ve ticaret malları vergilerinin genel adıdır. Kâfirlerden bu isim altında alınan mallardır.

Fey´ Resulullah (s.a.v.)´e has olup dilediği gibi ondan tasarruf ederdi.

Fey´in Allah Resulu´nun tasarrufuna ait olduğunu bildiren ayet-i Kerime´de Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:

"Allah´ın onlara ait olanlardan Resulün´e verdiği fey´e gelince, siz onun için ne at oynattınız, ne de binek. Fakat Allah, peygamberlerini di-lediği kimselerle musallat kılar. Allah her şeye kadirdir" (Haşr: 59/6)

Hz. Ömer (r.a.)´in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:

"Nadir oğulların malları yüce Allah´ın Resuluna fey´ olarak verdiği mallar idiler ve bunlar sadece ona aitti. O, bu mallardan aile halkının bir yıllık masrafını çıkartırdı. Geri kalanlarını ise (at, katır, eşek gibi) binek-ler ve silah için ayırırdı." [1]

Resulullah (s.a.v.)´den sonra fey´ genel olarak müslümanların menfaati olan alanlarda harcanır.

Hz. Peygamber (s.a.v.) zamanında fey´ gelirlerinin miktarı çok azdı ve Medine´deki müslümanlara dağıtılıyordu. Kaynaklar Resul-i Ekrem (s.a.v.)´in kendisine gelen fey´i vakit geçirmeden dağıtımım yaptığını be-lirtmektedirler. Bu dağıtım şeklinde evli olanlara iki, bekârlara bir hisse dağıttığı belirtilmektedir.

Hz. Ebubekr (r.a.)´in halifeliği sırasında da aynı uygulamanın devam, ettiği hatta gelen fey´ mallarının hemen dağıtılmasından dolayı Beyt´ül mal´e muhafız konulmasına gerek kalmadığı bilinmektedir.

Öte yandan Hz. Ebubekr (r.a.)´in Medine´de yaşayan bütün-müslü-manlara büyük-küçük, hür-köle, kadın-erkek farkı gözetmeden fey´ geli-rini eşit miktarda hilafetinin ilk yılında 9, ikinci yılında 10 dirhem olarak dağıttığı bildirilmiştir.

Hz. Ömer (r.a.), Hz. Osman (r.a.) ve Hz. Ali (r.a.) devrinde de aynı uy-gulama devam etmiştir.

Fey´ malları ölen mücahidlerin aile fertlerine de verilir. Fıkıhta buna mürtezika denir. Bu mücahidlerin savaşta ölmeleri şart değildir. Fey´ mal-ları alimlere ve benzeri kişilere de verilir. Çünkü ümmet bunların ilmi ya-rarlarına muhtaçtır.

Alimlerin geride bıraktığı evlatlarına, kendi nafakalarını karşılayacak duruma gelinceye kadar maslahatı amme malından verilir. Dul kalan ha-nımlarına evleninceye kadar maaş verilir. Bunun sebebi ise insanları ilme teşvik etmektir. [2]

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Buhari, 2748; Müslim, 1757, Neylül Evtar, 8/71.

[2] En-Nihaye, 3/7.