[MERVE DEMİR]

.ExternalClass .ecxhmmessage P{padding:0px;}.ExternalClass body.ecxhmmessage{font-size:10pt;font-family:Tahoma;}İSLAM MEZHEP TARİHİ

Ünite 4- Ehl-i Sünnet ve'l - Cemaat

Sünnet kavramı ‘’hz.Peygamber’in,söz tutum ve davranışları’’ için kullanılmıştır..Ehli sünnet mensuplarına Sünnî adı verilmektesir.

Ehl-i Sünnet ve’l –Cemaat terkibi uzun bir zaman diliminde terimleşmiştir..Ehl-i Sünnet;Hz. Peygamber’in ,sahabenin ve onların yolunu takip eden ilk nesillerin inanç sahasındaki görüş ve tercihlerini benimseyip izleyen geniş kesimlere verilen isimdir.
Doğuşu ve Gelişimi
Mevâli Hasan el-Basrî ve Ebu Hanife ile başlamış ve cumhûr ulema denilen alimlerle devam etmiştir.—Ebu’l-Hasan el-Eşari, Mutezil’den ayrıldığını ilan ederek kelam ekolünü kurmuş;diğer taraftan da Hanefi ekolünün inanç esaslarını sistemleştiren Ebû Mansur el-Maturidi Maverâünnehir bölgesinde kendi kurmuş olduğu kelam ekolünü yaymaya başlamıştır.—Ehl-i Sünnet çatışını çatan Abdülkahir Bağdadi ve Şehristanî gibi alimlerdir. –Selefiyye; sahabe ve tabiun neslini takip eden fukâhâ ve muhaddislerin yolu olarak tarif edilir.—Ehl-i Sünnet-i Hassa ;hadis merkezli düşündükleri için Ehl-i Hadis adı verilmiştir.—Selefiyye’nin imamı Ahmed b. Hanbel ‘dir.—Diğer taraftan hicri ikinci yüzyılda başlayan tercüme faaliyetleri ve Müslümanların değişik kültürlerle karşılaşması , itikadi esasların akıl ilkeleriyle de doğrulanması ihtiyacını doğurmuştur.Bu usülün öncülüğünü Ebu Hanife yapmıştır.Bu hareket Eş’ari ve Maturidi kelam ekolleri ile canlılık kazanmıştır.Bu çizgi Sünniliğin büyük bölümünü etkilediği için Ehl-i Sünnet-i Amme adını ,aklı önemsediği için Ehl-i Rey daha sonraki yüzyıllarda oluşup geliştiği için de Hanefiyye adını almıştır.

ASHAB-I HADİS VE SELEFİLİKTemel özellikleri , inanç esasları konusunda nasslarda ifade edilen esasları olduğu gibi kabul etmeleridir.Müteşabihatı hiç tevil etmeden tasdik ederler ve konuyla ilgili aklî delil aramazlar.İnanç esaslarını ortaya koymada takip ettikleri metod prensipleri;tasdik,tasdis,aczi itiraf,sükut,imsak,keff,marifet ehline teslim dir.
Haberi sıfatlar konusundaki bu yaklaşımlar yanında Kur’an’ın mahluk olmadığı hayır ve şerrin ALLAH’tan olduğu,rüyetullahı kabul etmeleri, iman ve islamı birbirinden ayırmaları,büyük günah sahibini tekfir etmemekle beraber onun imandan çıktığını ama İslam’dan çıkmadığını söylemeleri ,kıyamet alametlerini ve ahiret ahvalini ayet ve hadislerde geçtikleri şekilde yorumsuz kabullari , selefiyyenin en dikkat çeken görüşleridir.Kelam metodunu kötülemeleri ve bidatçılardan uzaklaşmaları da onlara mahsus tutumlardandır.—Selefiyye ekolü hicri 8.y.y.dan İbn Teymiyye tarafından canlandırılmıştır.
ASHAB-I REY VE KELAM MEZHEPLERİ Rey,düşünüp taşındıktan ve doğru olan ciheti anlamak için araştırmada bulunduktan sonra varılan görüştür.
Eş’arilik
Ebu’l-Hasan el-Eşari talebeleri tarafından kurulmuştur.İlahi sıfatlar, kulların fiilleri ve iman-günah konularına dair görüşleri sebebiyle muhalifleri tarafından Müşebbihe,Cebriyye ve Mürcie gibi isimlerle de anılmıştır.

Eş’ari’nin Görüşleri
Bilgi:Doğruluğundan şüphe edilmeyen bilgilere zaruri bilgi denir.Bilgi nazar ,tefekkür ve tartışma yoluyla elde edilebilir.Bilginin kaynakları duyular,akıl ve haberdir.Haberin kesin bilgi ifade edebilmesi için tevatür yoluyla gelmesi veya bir peygamber tarafından bildirilmiş olması gerekir.
Uluhiyet:ALLAH’ın varlığına ancak akıl yürütme yöntemiyle ulaşılabileceğini kabul eder.
Rü’yetullah:ALLAH’ın görülmesi mümkündür.
Kur’an’ın yaratılmışlığı:Eş’ariler Kur’an’ın mahluk olmadığını kabul etmiştir.
Kader problemi:Kullara ait fiillerin ALLAH tarafından yaratıldığı hususunda ittifak ederler.
Nübüvvet:Resul olanlar ilahi emirleri insanlar tebliğ etmekle yükümlü tutulduğu halde,nebiler böyle bir mükellefiyet taşımaz.Bu sebeple kadınlardan da nebi seçilmiştir.Eş’ariler’in nübüvveti ispat etmek için dayandıkları en önemli delil mucizedir.
Ahiret:Ahiret hallerini bilmenin tek yolu nakildir.
İman-amel ilişkisi:İman tasdikten ibarettir.İkrar ve amel imana dahil değildir.Eş’ari büyük günah işleyen kimse hakkında ‘’ALLAH,dilerse onu affetip cennetine koyar,dilerse yoldan çıkmasından onu cezalandırır,fakat daha sonra yine cennetine koyar’’ demiştir.
İmamet:Müslümanların,bir kimseyi devlet başkanı seçmeleri farzdır.Başkanın ergenlik çağına girmiş,devlet işlerini yürütmeye ehli hür bir erkek olması gerekir.Devlet başkanlığı görevi,nasla değil Müslümanların seçimiyle belirlenir,İmamın gaybı bilmesi ve masum olması söz konusu değildir.
Maturidilik Maturidilik,Ebu Hanife ve Maturidi’nin görüşleri etrafında olmuştur.Maturidi nakille aklı uzlaştırma yöntemini uygulayıp geliştirmiştir.—Maturidiyye’nin ekolleşmesi Ebu’l-Muîn en-Nesefi ile belirgin hale gelmiştir.
Maturidi’nin Görüşleri
Bilgi teorisi:Maturidiye göre duyuların ve aklın alanına giren konuların bilinmesin sağlayan niteliktir.Bilgi kaynakları duyular,akıl ve doğru haberdir.—Yalan olmasını aklın kabul etmeyeceği bir muhteva taşıyan mütevatir haber zorunlu bilgi ifade eder.—Âhâd haberler ise zan ifade eder,kabul edilmesi ve bağlayıcı olması için başka şartlar aranır.

İlahi ilim ve sıfatlar:Maturidi ,ALLAH’ın zihinde canlandırılmayan zatı hakkında sadece isim ve sıfatları vasıtasıyla bilgi sahibi olunabileceğini söylemiştir.Sıfatlar zattan bağımsız bir varlığa sahip değildir.—Her var olan ,ALLAH’ın dilemesi ,kaderi ve kazasının bir sonucu olarak vardır.
Kelam sıfatı:Kelam-ı lafzî hadistir.Mutlak bir ifade ile ‘ Kur’an mahluktur’ demek yanlış olup sadece lafızlarının mahluk olduğunu belirtmek gerekir.
Arşa İstiva:Maturidi’ye göre nassta ALLAH’a atfedilen haberi sıfatlar ALLAH’ın yaratıklara benzemesini nefyeden anlamlar içerir.
Ru’yetullah:ALLAH’ın cennette cisimlere ait özelliklerden münezzeh olarak müminlerce görüleceğini söylemiştir.
Kader:Fiiller,kazanılması (kesb) ve icra edilmeleri yönünden insanın,yaratılmaları yönünden ise,ALLAH’ın iradesi ve etkisiyle meydana gelir.Fiillerini insanın yarattığını kabul etmek yaratıcılıkta ALLAH’a ortak olmak demektir.
Nübüvvet:ALLAH’ın yarattığı insanları dünyevî ve dinî konularda bilgilendirmesi,doğru yolu göstermesi hikmet açısından zorunlu bir husustur.--Kadınlar peygamber gönderilmemiştir.
Ahiret:İnsanın iyilik yapana mükafat,kötülük işleyene ceza vermek gerektiğini benimsemesi ve bunu dünyada uygulaması,ahiret hayatını fikren zorunlu kılar.—Maturidilere göre kıyametin kopmasından sonra ölülerin bedenleriyle birlikte dirileceği ,ayetlerle sabir olan kesin ibr itikadi hükümdür.
İman-küfür:Maturidi’ye göre imanın asıl unsuru kalp ile tasdiktir.Dilin ikrarı ise kalpteki imanın anlatılmasına ilişkin bir vasıtadır.—İmanın artıp eksilmesi,her an iman etmeye devam etmek,yahut imanda güç,itminan ve nurun artıp eksilmesi anlamındadır.
İmamet:Müslümanlar bir devlet düzeni içinde yaşamalı ve mutlaka devlet başkanı belirlemelidir.