[MERVE DEMİR]

İSLAM MEZHEP TARİHİ


Ünite 9

Mehdilik İnancı Temelinde Oluşan Geç Dönem Mezhepler

SÖZLÜKTE: hidayete erdirilmiş ve kendisine doğru yol gösterilmiş kimse

Ahir zamanda ortaya çıkması beklenen bir kurtarıcıyı nitelemek için kullanılan kavram.

- İslam düşüncesinde mehdilik kavramının şekillenmesinde büyük ölçüde İSRAİLİ geleneneği vardır.

- Yahudilikte MesihDavut soyundan gelecek ve ilahi kırallığı başlatacak kıraldır.

- Hıristiyanlıkta Mesih başka biri değil bizzat hz.isa dır.

- İslamda mehdihz.peygamber neslinden Muhammed b. Abdullahtır.

Mesih ise hz. İsa dır.

- Şiilikte temel iman esaslarından biri olan imamet anlayışının önemli bir parçasıdır

- Zeydiler nefsüz-zekiyye olarak bilinen Muhammed b.abdullah ı mehdi olarak nitelemişlerdir.

- Şiiiliğin ismailiyye kolunda ise İsmail b. Cafer yada Muhammed b.İsmail olduğu ileri sürülür.

- Fatımi ismailileri devletin kurucusu Ubeydullah ı medi olarak adlandırmıştır.

- İmamiyye (isnaaşare) beklenen mehdi onikinci imam Muhammed b.Hasan el-Askeri dir

- Geç dönemde ortaya çıkan ahmedilikBabilik-Bahailik mehdilik ekseninde gelişmişlerdir.

AHMEDİLİK

- Mirza gulam ahmed kadiyani tarafından hindistanpencap kadiyanda XIX.yy.sonlarında dini bir hareket olarak kuruldu.mirzalik ve kadiyanilik olarak bilinir.

- İslam dünyasında KADİYANİYYE olarak tanımlanmıştır.

- Hindistan siyasikültüreldini ve iktisadi açıdan çalkantılı bölgedir.

- Gulam ahmed adını 1877 yılında Hindu ve hristiyanların Müslümanlara saldırıları yoğunlaştığı dönemde Kadiyan’da yerel gazetelerde İslami savunan yazılarıyla duyurdu.

- Kendisine duyulan ilgiyi yayınladığı eserlerde amacı doğrultusunda kullandı.kaos ortamında hicri 19 yy. MÜCEDDİDİ olduğunu ilan etti.

- 1902 de Hem mehdi hem nebi hemde resul olduğunu idda etti.

- Gulam ahmed ölünce yerine Hakim Nuredin getirildi.

- Ahmedilik 1914 hakim nureddinin ölümüyle LAHOR ve KADİYAN şeklinde iki kola ayrıldı.

- Pakistan parlementosunun 1974 de ahmediliğin ‘’islam dışı azınlık’’ olarak kabul etmesi hareketin ULUSLAR ARASI tanınmışlığını arttırmıştır.

AHMEDİLİĞİN TEMEL GÖRÜŞLERİ

- klasik anlamda tam bir mezhep hüviyeti taşımamaktadır.islam dinin itikadi konularıyla değilkıyamet ve ahir zaman rivayetleri ile ilgili hususlarla ilgilenmişlerdir.

- Hareketin temel görüşleri mirza gulam ahmedin Mesihlikmehdiliknebilik iddaları çerçevesinde şekillenmiştir.

- Gulam ahmede göre dinin ana prensibi KELİME-İ TEVHİD de gizlidir.

- Ahmediliği Sünni mezheplerle ayrıldığı konu CİHAD dır.onlara göre cihad kalem ve dua ile yapılmalıdır.

BABİLİK-BAHAİLİK

- İranda şii İslam anlayışı merkezinde gelişmiştir.

- Şirazlı mirza ali Muhammed Bab kurucusu olduğu hareketin arka planında İMAMİYYE şiasınıntasavvufi niteliğindeki ŞEYHLİK tarikatı vardır.

BABİLİK-BAHAİLİĞİN DİNİ – KÜLTREL ARKA PLANI
- hareketin geliştiği ortam 19 yy. iran dır.
- Bu asırda iranİngiltereFransave Rusya gibi güçlü
devletlerin yayılma politikasının odağında yer alıyordu.

- Bu durum bölgenin istikrarsızlaşmasınasiyasi ve iktisadi zorluklar yaşamasına yol açtı.

- Bu kötü ve çaresiz vaziyetten kurtaracak birilerini beklemeye neden oldu.

- İmamiyye Şiiliği halkın büyük çoğunluğunun mezhebiydi.

- İmamiyye şiası içerisinde 18.asırda oluşan ŞEYHİLİK hareketi Babilik –bahailiğin arka planını oluşturuyordu.

- Mehdilik vurgusunun en güçlü olduğu mezhep ŞİİLİK tir.beklenen kurtarıcı düşüncesi bunlarca dillendirilmşve onikinci imam olan Muhammed b. Hasanın gizlenmesiyle imametin temel esaslarından biri haline gelmiştir.beklenen imam kurtarıcı yani mehdidir.

- Şeyhilik hareketitemelinde beklenen imam anlayışı üzerine şekillenmiştir.kurucusu şeyh ahmed el-ahsai ‘dir.

BABİLİK-BAHAİLİK KURULUŞU VE TARİHSEL ARKA PLANI

- BABİLİK mirza ali Muhammed tarafından kuruldu şeyhilik tarikatının sosyal mişrası üzerine oturtuldu

- Kazım reştini görüşleri ışığında Mirza Ali Muhammed kendisinin mehdiye açılan kapı yani BAB olduğunu ilan etti.1844 te şirazda BABİLİĞİN temelini atmış oldu.

- Mirza ali Muhammed en sonunda yeni bir dinle gönderilen bir peygamber olduğunu idda etti.
Ölümü üzerine Babilik içerisinde bölünmeler oldu.taraftarlar BAHAULLAH olarak adlandırılan Mirza Hüseyin Aliye tabi oldular ve bu hareket bundan sonra BAHAİLİK olarak anılmaya başladı.

BABİLİK-BAHAİLİK TEMEL GÖRÜŞLERİ

- İslam dairesinden çıkmıştır.

- Mezhebin taraftarları Babilik-bahailiği bir din gibi temellendirmye çalışmışlardır.

- Mezhebin esasları Bab mirza alinin görüşleri ve düşünceleri üzerine kuruludur.o sırayla mehdiye açılan kapımehdilik ve peygamberlik iddalarında bulundur.

- En son aşamada yeni bir din ve kutsal kitab EL-BEYAN getirdiğini ileri sürdü.

- Bahaullah mirza Hüseyin ali tarafından El-İKAN VE EL AKDES isimli kitaplar vahiy usulü olarak kutsal sayıldı.

- 19 sayısı kutsal sayıldı ve bu sayı her şeyin temeli sayıldı.

- Bahailiğe göre namaz ferdi olarak ALLAH ı anmaktır.

- Oruç ondokuzgün olarak perhiz şeklindedir.

- Hacbab ile bahaullahın yaşadıkları mekanlaı ziyarettir.

- Bahailiğe göre bahaullahtan sonra peygamber bin yıl sonra gelecektir.