[CaferTayar]

İmam-ı Azam hazretleri oğluna şu nasihatte bulunuyor:

Ey oğlum;
500 bin hadis arasından seçtiğim şu 5 hadise uy.
Amel ancak niyetledir. Ve bir kişiye ancak niyet ettiği vardır.
Kişinin malayaniyi (manasız boş söz) terk etmesi İslamiyet’inin güzelliğindendir.
Kendi nefsiniz için istediğiniz ve sevdiğiniz şeyi, din kardeşiniz için de istemedikçe hiç biriniz tam iman etmiş sayılmazsınız.
Şüphesiz helâl belli, haram da bellidir. Allah güzeldir, ancak güzel şeyleri kabul eder.
Müslüman, Müslümanlara eliyle ve diliyle zarar vermeyen kimsedir.
Sen, Allah’ın azabından kork ve rahmetini um; havf ile reca (ümit ve korku) arasında ol. Fakat ümidin korkuya (recân havfe) galip gelsin.
Sıhhatli olduğun halde, korku ve rahatlık arasında sabit ol.
Cenab-ı Allah hakkında hüsn-i zanda bulun.
Oğlum! Bozuk itikatli olanlardan uzak olmanı, kalb-i selim sahibi olarak ölmeni isterim. Şüphesiz Allah (cc) Gafûr ve Rahîm’dir.
Evladım! Bilesin ki, insanlarla iyi geçinemediğin takdirde, anan-baban dahi olsalar, onları kendine düşman etmiş olursun.
Fakat insanlarla iyi geçinebilirsen, yakının olmasalar bile onları kendine bir anne ve bir baba gibi yakınlaştırabilirsin.?
Bir şehre vardığın zaman insanlar sana ilgi gösterecek ve seni ziyaret edeceklerdir.
Seni takdir edeceklerdir. Onları daima hak ettiği konumda tutmaya çalış.
Onlar arasından izzet ve ilim sahibi olanlara iyi davran, onlara değer ver.
Yaşlılara hürmet, gençlere şefkat göstermeyi ihmal etme. Halka yakınlaşmaya çalış.
Günahkâr kimseleri idare et; ama arkadaşlarını hayırlı insanlardan seç.
İdarecileri hakir görme. Kimseyi incitme. Onurunu koruma hususunda gevşeklik gösterme.

Sırrını kimseye açma.
Kendisini sınayıncaya kadar kimseye itimat etme.
Bayağı insanlardan arkadaş edinme. Sana yakıştırılamayacak şahıslarla ilişki kurma.
Sakın cahil kimselere kendini fazla açmayasın.
Ne kimsenin davetini, ne de kimsenin hediyesini kabul et
İnsanlarla iyi geçinmeye, karşılaştığın fenalıklara karşı sabır ve tahammül göstermeye, güzel ahlaklı ve geniş kalpli olmaya çalış.
Sürekli aynı elbiseyi giyme. Kendine iyi bir binek seç.
Bol bol güzel kokular kullan. Kendine, özel ihtiyaçlarını karşılayacak kadar zaman ayır. Ailenin durumunu gözet.

Onları eğitmek ve yetiştirmek için teşebbüse geç.
Eğitim konusunda yumuşak kalpli ol.
İnsanları hatalarından dolayı uyarırken fazla kınama.
Zira bu durum onların pişmanlık duygularını yıpratıp hatalarından dönme ihtimalini azaltır.

İnsanları bizzat kendin terbiye etmeye kalkışma ki onlar nezdindeki saygınlığına
Zarar gelmesin.
Namazlarına özen göster. Yiyeceğinden ikram et.
Zira cimri bir kimse asla toplumun saygınlığını kazanıp onlara önder olamaz.
Seni halkın durumundan haberdar edecek bir sırdaş edin ki,
Bir kötülük haberi aldığında onu düzeltme imkânı bulasın.
Bir iyilik haberi aldığında da halka olan ilgi ve yardımın artar.
Seni ziyaret edeni de etmeyeni de sen ziyaret et.
Sana iyilik de yapsalar, kötülük de yapsalar sen bütün insanlara iyi davran.
Bağışlayıcı ol. İyiliği emret. Seni ilgilendirmeyen şeylere karışma.
Sana zararı dokunacak insanlardan uzak dur. Herkesin hakkını gözet.
Arkadaşlarından biri hastalandığında bizzat onu ziyaret et ve adamların aracılığıyla
Kendisiyle alakadar ol.
Aranızdan uzaklaşan arkadaşlarınızı sorup soruşturun.
Senin yanına gelmeyenlerin sen bizzat yanlarına uğra; hal ve hatırlarını sor.
Seninle ilişkiyi kesenlerle sen ilişkiyi kesme. Yanına gelene ikramda bulun.
Kendisinden kötülük gördüğün kimseye sen iyilik yap.
Arkadaşlarınızdan birisi öldüğünde onun hakkını ödeyin ve ona karşı
Vazifelerinizi yerine getirin.
Kimin başına iyi bir şey gelirse onu tebrik edin.
Kimin de başına kötülük gelirse onu teselli edin, sıkıntısını paylaşın.
Senden işini görmeni isteyen kimsenin işini gör.
Yardımına ihtiyacı olan kimseden yardımını esirgeme.
İnsanlara, kötü kimseler de olsalar elinden geldiğince merhametle yaklaş.
Herhangi bir sebeple insanlarla aynı mecliste bulunmak veya aynı mescitte bir araya gelmek durumunda kalır da

kendi görüşlerine aykırı fikirlerle karşılaşırsan
Onlarla tartışmayı sen başlatma.
Fakat görüşlerini sorarlarsa önce onların benimsediği görüşleri beyan eder;

sonra da bu konuda başka görüşler de vardır, diyerek bunları ispatlamaya çalışırsın.
Eğer sana kulak verirlerse senin kadrini bilirler.
Seninle aynı görüşü paylaşmayan kimselere böyle bir nebze bilgi ver ki,
Onun üzerinde düşünsünler.
Onları daima açık bilgilere dayanarak ikna etmeye çalış,
Sakın akıllarının ermeyeceği derin bilgilerle onları ikna etmeye çalışma.
İlim meclislerine gelenlerle hemhal ol.
Kendilerine yer yer latife yap ve hal hatırlarını sor.
Zira böyle davranırsan gerek sana karşı gerekse ilme karşı alakaları artmış olur.
Zaman zaman onlara ziyafet ver. Hatalarını görmezden gel.
İhtiyaçlarını karşıla, onlara yumuşak davran, müsamahakâr ol.
Hiçbirine kendilerinden sıkıldığını belli etme. Onlardan biri gibi davran.
Sana nasıl davranılmasını istiyorsan sen de insanlara öyle davran.
Kendine layık gördüğün ilgi ve iltifattan onları mahrum bırakma.
Şahsına karşı sorumluluklarını unutma, özel durumlarını gözet. İnsanları tahrik etme.
Senden usanan kimselere karşı sen bıkkınlık gösterme.
Seni dinleyeni sen de dinle.
İnsanların sana yüklemediği sorumlulukları sen de insanlara yükleme.
İnsanlar kendileri için neye razı iseler, sen de onlar hakkında ona razı ol.
Onlar hakkında daima iyi niyetli ol.
Dürüstlükten taviz verme. Büyüklük taslama.
Sana ihanet etseler de sen sakın insanlara ihanet etme.
Emanetine ihanet edilmiş de olsan emaneti sahibine teslim et.
Vefayı elden bırakma. Takvaya sarıl.
Diğer dinlere bağlı olan insanlarla kendi teamüllerine göre ilişkini sürdür.
Eğer bu nasihatlerimi tutarsan selamet bulmanı umarım.?


İmam-ı Azam Ebû Hanîfe’nin yanında ilim tahsilini tamamlayan Yusuf bin Halit es-Semtî[,
Memleketi Basra’ya dönmek için hocasından izin ister.
İmam Ebu Hanife, insanî ilişkiler, ilim erbabının mertebeleri, nefis terbiyesi,
avam-havas her çeşit insanın eğitimi ve onların durumundan haberdar olmak gibi
konularda gerekli nasihatlerde bulunmak üzere kendisine biraz beklemesini;
bu vesileyle memleketine döndüğünde ilmine tesir kazandıracak bir araç edinebileceğini
ve şu sözleriyle kendisine nasihat eyler:

hazırlayan cafer tayyar