[mehmet akif2]

HADİSLERİN TASNİFİ(ÜNİTE 3)
Tedvin faaliyetiyle bir araya toplanan hadisler belli bir sistematiğe göre gruplandırılmadığından bunlardan yararlanmak zordu.

Bunların daha kullanışlı hale getirilmesi için ravilerine ve konularına göre gruplandırılması gereği hissedildi.

Bu faaliyet hadis tarihinde Tasnif olarak isimlendirilir.

Tirmizi-Ramhürmüzi gibi hadis alimleri ve İbnü’n Nedim gibi biyografi uzmanları, hadisleri ilk tasnif edenlerin listelerini vermektedir.

Ø Zekeriya b Zaide
– Hişam b Hassan
– İbn cüreyc
– İbn İshak
– Mamer b Raşid, Said b. Ebu Arube
– Abdurahman b. El muğire
– Rabi b subayh
– Süfyanes servi
–Hammad b seleme
– Malik b. Enes
– Abdullah b el mübarek
– veki b el cerrah
– Abdurrahman b mehdi
– Süfyan b. Uyeyne sırasına göre ilk hadis tasnifcileridir.

Tasnifcilerin taşıdıkları tarihler dikkate alındığında tasnifin hicri ikinci asrın ilk yarısında başladığı söylenebilir.

Bu ilk tasnifçilerin faaliyetlerine ölümlerinden kabaca on veya yirmi yıl önce başladığını varsayarsak

Tasnif faaliyetinin hicretin ikinci yüzyılının ortalarına gelmeden başladığını tartışma götürmez bir şekilde görürüz.

Tasnif işlemleri üçüncü asrın ortalarında olgunluk dönemine ulaşmış,

sonlarına kadar devam etmiştir.

Hadis tarihinde hicri ilk dört asır öncekiler, öncüler anlamına gelen Mütekaddimun dönemi olarak da isimlendirilir.

Bu dönemde yazılan kitapların en önemli özelliği hadislerin ravilerinin senet zincirleriyle kaydedilmiş olmasıdır.

Tasnif devri eserlerinden yararlanarak yazılan tasnif sonrası dönemi kitaplarında ağırlıklı olarak hadislerin isnad zincirleri kaldırılıp sadece metinleri ve alındıkları kitapların ismi verilmekle yetinilmiştir.

Abbasiler döneminin hadis tarihi ile ilgili en önemli olaylarından birisi İslam tarihinde mihne diye bilinen. Me’mun döneminde 218/833 tarihinde başlayıp 234/849 de Mütevekkil döneminde sona eren uygulamadır.

Mihne Arapça da sınama imtihan etme sorgulama eziyet etme anlamlarına gelir.

Dönemin Abbasi halifeleri başta hadisciler olmak üzere alimleri Mutezile Mezhebi tarafından savunulan Kur’an’ın yaratılmış olduğu görüşünü benimsemeye zorlamışlar,

Kabul etmeyenlere, hapsetme dahil çok değişik işkence çeşitleri uygulamışlardır

En çok işkenceyi Hanbeli Mezhebinin kurucusu Ahmed b. Hanbel maruz kalmıştır

Hadis Tarihçisi Talat Koçyiğit hicri üçüncü yüzyılı ‘’tasnifin altın çağı’’ olarak nitelendirmektedir.

TASNİFİN AMAÇLARI:

1-Unutulmaması gereken en önemli şeylerden birisi, hadislerin tasnifinden önceki tedvin sürecinde asıl amacın öncelikli olarak hadislerin yok olmaktan ve kaybolmaktan korunması olduğudur.

Sıra hadis malzemesinin tasnifine yani düzenlenmesine gelince tedvin çalışmalarında olduğu gibi hadislerin korunması en temel amaç olmaya devam etmiştir.

Muhaddisler her türlü hadisi kitaplarına alarak, gelecek nesillere hadisleri yeniden tenkit edebilme, tenkit ve yorumda yeni yöntemler geliştire bilme, bundan da öte hadisler üzerinden çok değişik araştırmalar yapılabilme imkânı sunan bir bilgi hazinesi devrederek bu konudaki dikkat, titizlik ve uzak görüşlülüklerini ortaya koymuşlardır.

2- Derlenen hadisleri düzenli sistemli, kolay kullanılır hale getirilmesi.

3-Tasnifi başlatan ve hızlandıran en önemli etken, Hz Peygamber(sav)ın sünnetinin Müslüman toplumunda yaşayan bir gelenek olarak devamının sağlanmasıdır.

Ehlü’s-Sünne, Ehlü’l-Hadis diye isimlendiren hadisçiler kendilerini İslam toplumunun sünnet çizgisinde devamından sorumlu bir grup olarak görüyorlardır.

Ehlü’l-Bid’a dedikleri sünnet karşıtlarına ve sünnetten sapanlara karşı, derledikleri ve tasnif ettikleri hadislerle cevaplar vermeyi dahası onların etkinliklerini zayıflatarak Sünnet’in etkinliğini artırmayı amaçlamışlardır.

Hadislerin güvenilirliği açısından 3 tür kitap vardır.

1- Hadisleri yok olmaktan kurtarmak için sağlam veya zayıf her türlü hadisi sıhhat durumları hakkında hiçbir bilgi vermeden bir araya getirenler.

2-Sağlam ve sağlam olmayan hadisleri bir araya getirmekle birlikte hadislerin sıhhat durumu hakkında bilgi verenler ve kendi kanaatlerini belirtenler.(Tirmizi’nin El-Camiu’s-sahih bu gruba girer).

3-Kendi kanaatlerine göre sadece sağlam gördükleri hadisleri bir araya getirenler.

YAZILIŞ YÖNTEMLERİNE GÖRE HADİS KİTABI TÜRLERİ:

1 –Konularına göre düzenlenmiş olanlar. Bunlar Arapça’da Ale’l ebvab kitapları denir.

2-Ravilerine göre düzenlenmiş olanlar. Bunlara Arapça’da Ale’r rical kitaplar denir.

KONULARINA GÖRE DÜZENLENMİŞ HADİS KİTABI TÜRLERİ-

Tek bir konudaki hadisleri toplayan kitaplar

– Birden çok alt konu barındıran tek bir ana konuda yazılmış kitaplar

– Tartışma ve reddiye kitapları

– Muvattalar

– Sünenler

– Cami’ler

– Musannefler.


TEK BİR KONUDA YAZILAN KİTAPLAR:

Bu eserlerin erken dönemde yani hicri ikinci yüzyılda yayılanlarından bazılarına örnek verebiliriz.

Süfyan es-sevri- Kitabü’l-feraiz.

Zaide b. Kudame - Kitabü’l-menakıb

İbrahim b tahman – kitabü l menakıb, kitabü lıydeyn

İsmail b. uleyye
kitabü t tahare,

kitabü s salat,

kitabü l menasik


Abdullah b el mübarek

Kitabü’l cihad

Kitabü’-birr ve’s sıla



Hicri üçüncü yüzyılda yazılıp günümüze ulaşan tek konulu kitaplara şu örnekler verilebilir:

Nu aym b hammad el mervezi – kitabü’l fiten

Ahmed b hanbel – kitabü s salat,

kitabü l eşribe,

Ahkamü n nisa

Muhammed b İsa et-Tirmizi – kitabü’ş şemail

Ebu Davud es sicistani

– Kitabü’l kader,

Kitabü a’lami’n-nübüvve

BİRDEN ÇOK ALT KONU BARINDIRAN TEK BİR ANA KONUDA YAZILMIŞ KİTAPLAR:

İMANLA İLGİLİ KİTAPLAR:

Ebu Bekr b Ebu Şeybe,

Ahmed b. Hanbel, ed Deraverdi Kitabü’l iman başlıklı kitaplar yazmışlardır.

AHLAK VE ADAB KİTAPLARI:

Buharinin el edebü’l-müfred isimli ahlak hadislerini topladığı kitabı bu türün en güzel örneğidir.

İbn Ebü d dünya, haraiti ve Süleyman b Ahmed et-Taberani, Mekarimü’l ahlak isimli kitaplar yazmışlardır.

İbn ebu şeybe nin de kitabü’l edeb isimli bir kitabı vardır.

Tefsirle ilgili Rivayetleri bir araya getiren kitaplar.

Süfyan es-Sevri,

Zaide b Kudame,

İbrahim b. Tahman,

Abdullah b. El mübarek,

İsmail b uleyyei

Muhammed b Fudayl,

Veki’ b. el cerrah

Kitabü’t tefsir isimli kitaplar yazmışlardır.

ZÜHD KİTAPLARI:

Zühd kitaplarında dünyanın geçiciliğini vurgulayan, dünya hırsının zararlarını anlatan, ibadet, güzel ahlak ve nefis terbiyesini teşvik eden hadisleri ve seleften gelen rivayetleri bir araya getirmek amaçlanmıştır.

Daha sonraları tasavvuf adını alan dini hareketin dayanakları olan hadisler ve rivayetler ilk defa bu kitaplarda derlenmişlerdir.

Ebu Musa b. İbrahim,

Zaide b. Kudame,

Abdullah b. El Mübarek,

Veki b el cerrah,

Ahmed b hanbel,

hennad b seri et temimi,

ebu zür a er razi,

ebu hatim er razi,

Kitabü’z zühd başlıklı eserler yazmışlardır.

FEDAİL KİTAPLARI:
Fedail kitaplarında belli davranışların, şahısların, mekanların zamanların faziletleri yani değerli oluşları ve üstünlükleri ile ilgili hadisler bir araya getirilir.

Belirli zamanların faziletine dair Nesai nin Kitabü’l cum’a’sı,

amellerin faziletleri üzerine Nesai nin Amelü’l yevm ve l leyle si,

Kur’an ın faziletlerine dair Muhammed b Eyyub el beceli nin Fedailül Kur anı,

Sahabenin faziletleri üzerine Ahmed b Hanbel in ve Nesai nin Fedailü’s sahabe leri tasnif dönemi Fedail Kitapları nın farklı türlerine örnek olarak verilebilir.

MEĞAZİ VE SİYER KİTAPLARI:

ØMeğazi hz.Peygamber (sav) in savaşları,

Siret/ Siyer ise, hayatı anlamına gelir.

Urve b. zübeyr b el Avvam,

Amir b. Şurahbil eş-Şa’bi,

İbn Şihab ez-Zühri,

Musa b Ukbe,

İbn İshak,

Ma’mer b Raşid,

Mu’temir b Süleyman,

Muhammed b. Ömer el Vakidi

Meğazi konusunda kitap yazmıştır.

İslam tarihinde yazılan siyer kitaplarından en meşhuru ve klasik olanı İbn Hişam ın Siretü İbn Hişam ismiyle meşhur olan eseridir.

TARTIŞMA VE REDDİYE KİTAPLARI:

Hadisciler belli konularda kendilerinden farklı görüşte olan Müslüman veya Gayr-i Müslim mezhep ve gruplara karşı reddiye ve tartışma kitapları da yazmışlardır.

Buhari –

Halku ef ali l ıbad,

kitabü l kıraat

halfe’l imam,

Ref u l yedeyn

fi s salat.

ebu Bekr Ahmed b Amr Eş Şeybani- Kitabü’s süne fi ehadisi’s sıfat.

Ø Ahmed b hanbel in Kitabü r redd ale l Cehmiyye.

Ø Ebu Said Osman b Said ed Darimi nin er-Redd ale’l Cehmiye, En nakz ale’l Merisi

MUVATTALAR:

Sözlük anlamı; üzerinde çok yürümüş yol demektir

Muvatta türü eserler yaygın olarak uygulana gelen belli bölgenin hadislerini toplamayı amaçlamıştır.


Günümüze ulaşan tek muvatta Maliki mezhebinin kurucusu Malik b. Enes dir.

SÜNENLER:

Sünen kitaplarında Ahkam hadisleri denilen, Fıkhi içerikli hadisler yer alır.

İslam dini ile ilgili konular değişik taksimlere tabi tutulmuşlardır.

En geniş taksime göre beş ana başlık halinde özetlenir:
İman,

İbadetler

Muamelat(bireysel ve toplumsal ilişkiler)

ukubat(cezalar),ve

edeb(ahlak).

Sünenler hadislerle yazılmış fıkıh kitapları niteliğindedir.

Mekhul eş-şami

MUSANNEFLER: Sünenlerle aralarındaki en önemli fark, Sünenlerin ağırlıklı olarak Hz Peygambere ait söz fiil ve takrirlerini içerirken

Musanneflerin bunlara ilave olarak mevkuf hadis denen sahabe sözleri ve uygulamaları ile

Maktu hadis denen tabiun sözleri ve uygulamalarını da içermeleridir.

İki Musannef günümüze ulaşmış ve meşhur olmuşlardır

bunlar Abdurrezzak ve İbn Ebu Şeybe nin Musannefleridir.

CAMİLER: Bu kitaplarda bütün konulardaki hadisler bir araya getirildiğinden bu isim verilmiştir.

Sünenlerdeki konular aynen Camilerde de yer almakla birlikte,

Sünenlerde olmayan
İman yaratılış Kur’an tefsiri,

Kuran’ın faziletleri,

geçmiş Peygamberler,

Sahabe nin fazilet ve menkıbeleri,

Hz Peygamber (sav) hayatı,

şemaili gibi

ilave konular yer alır.

Kısacası hakkında hadis olan her konu bu kitaplardadır.

Kitab adı verilen ana başlıklar ve

bab adı verilen alt başlıklar halinde yer alır.

Hicri ikinci yüzyılda cami türü hadis kitabı derleyen meşhur hadis alimleri:

Ma’mer b. Raşid el-ezdi

Süfyan es-sevri

Süfyan b. Uyeyne

Rebi’b b. Habib el basri

Abdullah b. vehb


RAVİLERİNE GÖRE DÜZENLENMİŞ HADİS KİTAPLARI:

MUCEMLER:

Bazı alimler hadisleri ilk ravileri olan sahabelere göre ve

sahabeler de kendi aralarında alfabetik olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır

Bu anlamıyla mu’cem ile müsned eş anlamıdır.

Bazı alimler ise mu’cem ismini verdikleri eserlerinde hadisleri hocalarının ismine göre gruplandırırlar.

Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu’cemi anlamına gelen mu’cemü’ş-süyuh diye isimlendirirler.

Mucem türü hadis kitapları arasında en meşhur olanları Taberani diye meşhur olan Ebu’l Kasım Süleyman b Ahmed et –Teberani nin büyük orta ve küçük mu’cem olmak üzere hazırladığı üç mu’cem idir.

1-El-Mu’cemü’l kebir(Büyük Mu’cem):

Bu mu’cemde hadisler isimleri alfabetik olarak sıralanan sahabilere göre gruplandırılmıştır.

Ebu hureyrenin rivayet ettiği hadislerin çok fazla olduğundan onun hadislerini bu mu’cemine almamıştır

Yirmi beş cilt halinde beyrut’ta basılmıştır

2-El’Mu’cemü’s-evsat(Orta Mu’cem):

Taberani bu eserinde iki bine kadar hocasından almış olduğu 30 bin civarında hadisi hocalarının isimlerine göre sıralar.

3-El Mu’cemü’s-sağir( Küçük Mucem):

Bin civarındaki hocasından birer hadis naklederek hazırladığı bu eserde 1198 hadis yer alır.

MÜSNEDLER: Müsned türü eserlerde hadisler, hadisin ilk ravisi olan sahabilere göre sıralanmaktadır.

Müsnedlerde sahabe ve tabiun sözleri yer almaz.

Hadis tarihinde yüz elli civarında müsned türü hadis kitabı yazılmıştır.

Bunlardan günümüze ulaşıp basılmış olanları şu müelliflere aittir.

Ø Abdullah b el Mübarek

– Humeydi

– Ali b. Ca’d

– Şeybe

– İshak b rahuye

– Halife b hayat

– Ahmed b hanbel

– Abd b Humeyd

– Bezzar

– Ebu Ya’la

– Rüyani

– Ebu Avane

Müsnedler içinde en meşhuru ve klasikleşmiş olanı Ahmed b Hanbel ‘ in Müsned idir.

Belli bir bölgeye mensup kişilerin müsnedlerine örnek olarak taberani’nin müsnedü’ş-şamiyyin isimli Şamlı ravilerin rivayetlerini topladığı eseri önemlidir

ETRAF KİTAPLARI:

Etraf kitaplarında hadislerin tamamı değil başından bir kısmı yani ucu verilip hadisin farklı isnadları yani değişik rivayet kanalları verilir. Bu kitaplar genelde sahabe ismine göre tertip edilmişlerdir.

RAVİ BİYOGRAFİLERİ: Hadis ravilerinin hayat hikayeleri, güvenilir olup olmadıklarına dair yazılan kitaplara rical kitapları denir.


TASNİF DÖNEMİNİN ÖNDE GELEN HADİS KİTAPLARI

MA’MER B. RAŞİD VE CAMİ’İ:

Tabiundandır.

Basra da on dört yaşında Hasan Basri nin büyük öğrencisi tabiundan Katade b Diam enin yanında ilim tahsiline başladı.

Mamer hadis tarihindeki çok önemli kişiler arasında hadislerin intikalinde önemli rol oynamış kilit bir şahsiyettir.

Yemen de vefat etmiştir.

Mamer in kayıt zannedilen El-Cami isimli eserinin 2 nüshası Türkiye de bulunmuştur.

Birinci nüsha Türkiye nin büyük kitap koleksiyoncularından İsmail Saib Sencer’in Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesine bağışladığı kitapları arasındadır.

İkinci nüsha çağımızın yaşayan en büyük Müslüman biyografi alimi Fuad Sezgin tarafından keşfedilip 1955 yılında ilim alemine tanıtılmıştır

Tedvin döneminden tasnif dönemine geçişin öncü kitaplarıdır

İMAM MALİK VE MUVATTA’SI:

Maliki mezhebinin kurucusu olan Malik b Enes de Sünnet Yurdu denilen Medine de doğdu.

‘’Peygamber mescidinde hadis nakleden kendilerine devlet hazinesi emanet edilse ihanet etmeyecek 70 kişiye yetiştim fakat hadis almadım. Çünkü bu işin ehli değillerdi’’ demiştir.

Yirmi yaşında fetva ve ders vermeye başlamıştır.

147 yılları civarında halife Mansur un emriyle soruşturma geçirmiş ve onun emriyle Medine valisi tarafından kırbaç cezasına maruz kalmıştır.

Daha sonra halife gerçeği anlamış ve özür dilemiştir.

Muvattanın resmi yaptırım altında kullanılmasına rıza göstermemiştir.

Muvatta da senedi verilmeyen hadislerde vardır. Bunlara belağ tarikli hadis denir.

Kur an dan sonra en sahih kitap sayılmıştır.

Daha sonraki yıllarda Sahihan denilen Buhari ve Müslim in sahihleri telif edildikten sonra da Muvatta bu ünvanını korumuştur.

Ebhuri denilen alimden nakledildiğine göre 613’ü mevkuf (sahabe sözü)

285’i maktu(tabiun sözü) olmak üzere 1720 hadis vardır

ABDÜRREZZAK B HEMMAM VE MUSANNEF İ:

Hadisciler arasında büyük hadis hafızı, Şeygu’l İslam gibi ünvanlarla anılmıştır.

San’a da doğmuştur.

Hocaları: ma’mer b. Raşid

Süfyan es-sevri

Süfyan b. Uyeyne

Malik b. enes

Ahmed b. Hanbel öğrencileri arasındadır

On yedi bin hadisi ezbere bildiği buna rağmen hadisleri yazılı kaynaklardan rivayet etmeye çok önem verdiği bilinmektedir.

Musannefine hocası ma’mer b. Raşidin cami’ini de eklemiştir

İBNU EBU ŞEYBE VE MUSANNEF İ:

Kufe de doğmuştur.

Aslen Belh lidir.

Eserinin tam ismi, el-musannef fi’l –hadis ve’l-asar’dır

Abbasi halifesi Mütevekkil kendinden önceki halifelerin başlattığı mihne denilen halka Mutezile mezhebinin görüşlerini devlet eliyle zorla kabul ettirme uygulamasını kaldırınca,

İbn Ebu Şeybe ve ağabeyi Osman dan Mutezile ve Cehmiyenin görüşlerini çürüten hadisleri halka anlatmalarını istedi ve bu iş için onlara maaş bağladı.

İbn Ebu Şeybe bu amaçla Bağdat ta çok büyük kalabalıklara uzun süre ders vermiştir.

İbn Kesir Musannef için “ kimsenin benzerini yazamayacağı bir eser” demiştir.

Bu Musannef in en ilginç özelliklerinden birisi Hanefi Mezhebi imamı Ebu Hanife ye yönelik bir konu başlığı açmış olmasıdır.

“ Kitabü’r redd ala Ebi Hanife “ başlığı altında Ebu Hanife’nin 124 yüz yirmi dört meselede Hz. Peygamberden gelen hadislere muhalefet ettiğini savunmakta ve

muhalefet ettiğini söylediği 485 dört yüz seksen beş rivayeti sıralamaktadır.

AHMED B HANBEL VE MÜSNED İ:

Hanbeli mezhebinin kurucusudur,

Bağdat ta doğdu.

Babasından kalan dokuma tezgahını kiraya vererek geçinir,

parasız kalınca ücretle kitap yazar veya

kemer örer karısının dokuduğu kumaşları satardı.

Memun un halifeliğinin son yılında başlattığı ve sonraki halifelerin devam ettirdiği mihne denilen Kur’an’ın yaratılmış olduğu görüşünü zorla benimsetme uygulamasına direnenlerin başında Ahmed b Hanbel gelir.

Müsnedinde uydurma hadis bulunup bulunduğu ise tartışmalıdır

İbn cevzi’nin otuz sekiz uydurma hadis olduğu şeklindeki iddiası,

İbn hacer tarafından, el-kavlü’l müsedded isimli eserinde bu hadisler tek tek incelenerek reddedilmiştir

Kendisine sorulan fıkıhla ilgili sorulara verdiği cevaplar, değişik alimler tarafından mesail yani sorular anlamına gelen kitaplarda toplamış

Bunlar Hanbeli mezhebinin kaynağını oluşturmuştur

DARİMİ VE SÜNEN İ:

Semerkant’ta doğdu.

Ahmed b hanbel “ ona servetler sunuldu fakat itibar etmedi’’ demiştir.

Öğrencileri:

Buhari

Müslim

Ebu davud

Tirmizi

Nesai

Ebu zür’a

Ebu hatim

Baki b. mahled

Merv de vefat etti.

Sünen i Abdullah Aydınlı tarafından Türkçeye çevrilmiş ve altı cilt olarak basılmıştır.

Hadisçilerce güvenilir bir hadis kitabıdır

Bazı alimler onu ibn macenin süneni yerine kütüb-i sitenin altıncı kitabını darimi’nin süneni kabul eder

KÜTÜB-İ SİTTE:

Tasnif çalışmalarının erken dönemlerinde yazılan önemli eserlerinden biri ebu Muhammed Abdullah. b. Vehb’in cami’idir

Şafii mezhebi imamı imam şafii’nin, ma’mer b. Raşid ve imam malikin muvattası hakkında; yeryüzünde Allahın kitabı kurandan sonra en sahih ve güvenilir kitabın muvatta olduğunu söylemiş olması bunun en önemli delillerindendir

Hicri dördüncü asrın başlarında yaşamış olan İbnü’s-Seken den hadis kitapları tavsiye etmesi istenince

Buhari ve Müslim in Cami leri ile

Ebu Davud ve Nesainin Sünenlerini güvenilir bulduğunu belirtmiştir.

Daha sonra bunlara Tirmizinin Cami i de eklenerek

el-Usulü’l-Hamse: Beş ana kaynak ismi verilmiştir.

Özellikle Maliki Mezhebini benimseyen Endülüslü ve Kuzey Afrikalı alimler başta olmak üzere bazı alimler bu beş esere altıncı eser olarak.

Maliki Mezhebinin imamı İmam Malik in Muvatta sını ekleyerek bunlara El-Kütübü’s-sitte ismini vermişlerdir.

İbnu’l-Kayeserani bu beş esere İbn Mace nin Sünen ini ekleyerek bunlara El-Kütübü’s-Sitte ismini vermiştir.

Cemmaili diye tanınan Ebu Muhammed Abdulğani b. Abdulhamid, el-Kemal fi esmai’r-rical isimli eserinde altıncı kitap olarak İbn mace nin Sünen ini dahil ettiği altı kitabın ravilerinin hal tercümelerini bir araya getirmiştir.

İbnü’s salah,
Alai ve
İbn hacer el-Askalani ise
İbn Macenin Süneninde çok sayıda zayıf hadis olmasından hareketle ona göre hadisleri daha sağlam olan Darimi’nin Sünen’ini el-Kütübü’s-Sitte nin altıncı kitabı olarak kabul etmektedirler.

Altı kitaba Malik in Muvatta ını dahil etmeyenler onu güvenilir bulmadıklarından değil, içindeki hadislerin altı kitabın diğer kitapları içinde yer almış olmasındandır.

BUHARİ VE EL CAMİU’S SAHİH İ:

Buhara da doğdu.

Babası İsmail Abdullah b el-Mübarek tir.

11 yaşında hocası Dahilinin hatalarını bulmasıyla çevrenin dikkatini üzerine çekti.

Mihne olayından Buharide etkilenmiştir.

Buhariyi karalayanların başında hocası Muhammed b. Yahya ez Zühli gelmektedir.

Horasan valisi Zühli de Buhari’nin devlet adamlarına mesafeli durduğunu onların ayaklarına gitmeyi ilmin onuruna ve vakarına aykırı gördüğünü bildiğinden onu bu duyarlı noktasından vurmak istemiş ve

sarayına gelerek kendisine hadis okutmasını istemiştir.

Buharinin bu isteği reddetmesi üzerine onun ehli sünnete aykırı görüşler savunduğu gerekçesiyle ülkesini terk etmesini istemiştir.

Buhari Semerkanta gitmek üzere yola çıkmış,

Hartenk denilen kasabada akrabalarını ziyaret ederken bu olayların üzüntüsünün etkisiyle hastalanmış ve vefat etmiştir.

Kabri Semerkanta 3 mil uzaklıktaki Hartenk’tedir.

Emiru’l-mü’minin fi’l-hadis, yani hadiste bütün Müslümanların başkanı ünvanıyla anılan Buhari olağanüstü bir hafızaya sahipti.

El – Fellas ‘’ Onun bilmediği hadis, hadis değildir’’ demiştir.

İbnHuzeyme:’’ Gök kubbe altında ondan daha iyi hadis bilen yoktur’’ demiştir.

Buhari sahih hadisleri konularına göre bir araya getiren ilk muhaddistir.

Buhari elindeki bütün hadisleri mebsut adını verdiği büyük bir hadis konularına göre tasnif ederek toplamıştı

Sonraki yıllarda bazı alimler sahih’in bazı hadislerini tenkit etti

İbn hacer hedyü’s-sari isimli eserinde bütün bu tenkitleri tek tek ele alarak haksız olduklarını savunur

Buharihan denilen ve Buhari okuyan anlamına gelen bir meslek oluşmuştur

Mustafa Kemal ‘ in emriyle ilk meclisin açılışında Buhari hatimi yapılmıştır.

MÜSLİM VE EL CAMİ U S SAHİH İ:

Nişaburda doğdu,

on iki yaşında Muvatta okuyarak hadis öğrenmeye başladı.

Kumaş ticaretiyle uğraştığından Bezzaz lakabıyla anılırdı.

Nişabur cömerdi diye anılırdı.

Müslim sahih ine on beş yaşında başlamış,

on beş senede tamamlamıştır.

Tekrarlarıyla 12000 on iki bin tekrarsız

4000 dört bin civarında hadis bulunmaktadır.

Hocası bündar “ bu devirde en büyük hadis hafızları dört kişidir bunlar; ebu zür’a,

Er-razi,

Müslim,

Buhari ve

Darimi’dir “ demiştir

Müslimin sahih’’inin en önemli özelliği bir hadisin bütün farklı kanallarını bir arada vermesidir


TİRMİZİ VE SÜNEN İ:

Tirmiz de doğdu,

Tirmiz de vefat etti.

Hocaları:

İshak b. rahuye

Ka’nebi

Ahmed b hanbel

Ebu züra er-razi

Kitabını ilim dünyasına “ Kimin evinde bu kitap bulunursa orada konuşan bir peygamber vardır’’ diyerek savunmuştur.

En önemli özelliği her hadisin sonunda hadisin sıhhat durumunu, diğer kanallarını, o konudaki fakihlerin ve alimlerin görüşlerini vermesidir.

Üstünlük sıralamasında Kütübi-Sitte nin üçüncü kitabı olarak kabul edilir.

İbnü’l cevzi eserde yirmi üç (23) uydurma hadis olduğunu iddia etmiş,

Suyüti el kavlü’l-hasen isimli eserinde bu iddiayı çürütmüştür


EBU DAVUD VE SÜNEN İ:

İran – Afganistan sınırı bölgesinde doğdu.

Hocalarının sayısı 300 civarındadır

İyi bir Müslüman olmak isteyen kişiye şu dört hadis yeter demiştir.
1- Ameller niyetlere göredir.

2- Kişinin kendini ilgilendirmeyen gereksiz şeylerden uzak durması iyi Müslüman olduğunu gösterir.

3- Kişi kendi için sevdiğini kardeşi içinde sevmedikçe iyi Müslüman olamaz.

4- Helal haram bellidir.

Kitabına zayıf hadisleri de aldığını kendisi söyler

Fakat ittifakla terk edilmiş hiçbir hadisi almamıştır

Bunun iki sebebi vardır:

1-fakihler o hadisi kullandıkları için kitabına almıştır

2- Ona göre zayıf hadis akıl ve kıyasla hüküm vermekten önce gelir.

Bir konuda zayıf hadisten başka delil yoksa zayıf hadise amel edilmelidir

NESAİ VE SÜNEN İ:

Nesa da doğdu.

On beş yaşında hadis öğrenmeye başladı.

Mısır ve Humus ta kadılık yaptı.

Filistindeki Remle de vefat etti

Kudüs e defnedildi.

Başka bir kaynakta Mekkede vefat edip oraya defnedildiği bildirilir.

Hocaları:

Ahmed b. hanbel

İbn ebu şeybe

Ebu hatim

Bündar

Fellas

Devraki

Ebu ya’la

Bezzar

Gibi 450 dört yüz elli hocadan hadis ve ilim aldı

Nesai’nin kütüb-i sitte içinde yer alan sünen’i, kendisinin daha önce yazdığı 11.770 hadis içeren es-sünenü’l-kübra isimli eserinden seçtiği 5758 sahih hadisten oluşmaktadır

Bu küçük sünen’e seçilmiş, derlenmiş anlamına gelen el-müctena ismini verdi

Bu daha sonra el-Mücteba ismiyle meşhur oldu.

Küçük sünen hadis kitapları içinde en zayıf ravi ve tenkide uğrayan hadis bulunduran kitpalardandır

Sünen bize ibnü’s-sünni rivayetiyle ulaşmıştır

Telifinden altı asır sonra ilk ve tek şerhi suyüti tarafından zehru’r-ruba adıyla yapılmıştır

İBN MACE VE SÜNEN İ:

Kazvinde doğdu.

15-20 yaşları arasında Kazvinli hadiscilerden eğitim aldı.

Hocalarının arasında;

Osman b. ebu şeybe,

Bündar,

Züheyr b. harb gibi muhaddisler vardır

Sünen i 4341 hadis ihtiva eder.

Bunlardan 1000 kadarı zayıftır.

Son dönemlerde Kütüb i Sitte ye,

Muvatta,

Darimi nin sünen i ve

Ahmed b hanbel in Müsned i

eklemek suretiyle meydana gelen dokuz kitaba Kütüb-i Tis’a denilmektedir.

Bu dokuz kitap Wensinck’in Concordance denilen hadis indeksinde yer almaları sebebiyle bu ismi almışlardır.



ALINTIDIR