[Aysima]

ÜSLUP

Her müslüman söz, davranış, bütün iş ve hizmetlerinizde üslûbuna dikkat etmelidir. Uzaklaştırıcı, nefret ettirici üslûplardan şiddetle sakınmalıdır.

Ehl-i hikmetten bir zat:

“Dil keskin bir kılıçtır, nasıl keseceği bilinmez. Söz, döndürülmesi kolay olmayan bir ok gibidir. Dil harekete geçmeden, sözü söylemeden önce dikkat et. Belki bir dostu üzersin, belki bir Allah dostunun kalbini kırarsın” demektedir.

Konuşma ve davranışlarımızda insanî bütün ilişkilerimizde hem malum dilimize ve hem de beden dilimize çeki düzen vermeliyiz. Konuşma dilimizle ifade edemediğimiz pek çok hususu beden dilimizle dillendiririz. O bakımdan el, göz, kaş, yüz, ifadelerimiz diğer beden hareketlerimiz iyi bir eğitimden geçirilmeli, kalp dilimizle beden dilimiz arasında sağlıklı bir uyum sağlanmalıdır.

Allah Teâlâ, insanları çeşit çeşit sûret, siret, kabiliyet, akıl ve zekada yaratmıştır. Psikolojileri, ilgi alanları değişik değişiktir. İnsanlar ve kainattaki bu çeşitlilik ve değişiklikler Rabbimizin Yüce kudretinin tezahürleridir.

Kişilere akıllarına göre konuşmak

Durumlarına göre davranmak,

Her söz, davranış ve amelde tedricilik prensibine riayet etmek gerekir.

Bu hususlara dikkat edilmezse bir çok sıkıntılar yaşanmaktadır.

Bunun için;

Fert ve toplum psikolojisini,

Toplumun değerlerini

Bölgesel özellik ve farklılıkları çok iyi bilmek gerekir.

Ayrıca:

İnsanın genel karakteri,

Şahıslara özel karakterleri vardır.

Bu hususlarda da yeterli ve doğru bilgilere sahip olmak lazımdır ki İslâmî ölçüler içerisinde hiç kimseyi incitmeden, uygun bir üslûpla davranılsın, konuşulsun, ilgi kurulsun.

Bir seferde mola verilmiş Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ve ashabı oturmuş yemek yiyorlardı. Bir yoksul kişi geldi “Allah için bir şey” diye istekte bulundu. Ona sofradan bir şey verdiler. Biraz sonra at üstünde başka bir kişi geldi. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem onu sofraya davet etti. Bu iki davranışın sebebini soran sahabilere canımız, efendimiz şöyle cevap verdiler.

“Enzilûnnâse menâzilehüm / İnsanlara konumlarına göre yer veriniz.”

Hz. Aişe (r.a) de şöyle rivayet etti: “Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bize insanlara derecelerine göre yer vermenizi emretti.” (Müslim)

Birinci kişiye sofradan bir şey vermek, ona bir ikramdır, bir iyiliktir. Çünkü onun maksadı sofraya oturmak değil, ikram edilecek şeyi alıp gitmektir. Varsa başka ihtiyaçları için başka bir yere gitmek, başkalarından da bir şey istemektir.

İkinci kişi ise bir kabile reisidir. Onu sofraya davet etmemek, sofradan bir şey verip şunu ye demek, o kişiyi bir nevi rencide etmektir.

O bakımdan kişilere durumlarına konumlarına göre davranılmalıdır.

Yukarıda da ifade edildiği gibi konuşmalarımızı sevk-u idare etmek, iyi bir üslûp kullanmak gerekir.

Atalarımız:

“Söz var ipe götürür, söz var ipten kurtarır.”

“Oha var öküz durdurur, oha var zelve kırdırır.” demişlerdir.

İpe götüren, zelve kırdıran söz ve davranışlardan sakınmalıyız. Sakınmalıyız ki hizmetlerimizde, tebliğlerimizde, tüm insanî ilişkilerimizde hayırlı neticeleri tahsil edebilelim.

Söz, davranış, iş ve hizmetlerimizde tedricilik prensibine göre hareket etmek gerekir. Bu hususta sözümüze, işimize;

Nereden başlayacağımızı,

Nasıl başlayacağımızı,

Ne şekilde sürdüreceğimizi,

Nasıl sonuçlandıracağımızı,

Tespit etmemiz, planlamamız, sonra da söze, işe başlamamız gerekir.

Aksi takdirde;

Düzelteyim derken bozabiliriz,

Yapayım derken yıkabiliriz,

Sulh edeyim derken kavga çıkarabiliriz,

Destek olalım derken köstek olabiliriz.