[FECR]

Kur'ân-ı Kerim'de Nefs Kavramı
"Nefs" ve türevleri Kur'ân-ı Kerim'de toplam 298 yerde geçer. "Nefs"i, temel olarak olumsuz şekilde tanımlayan, hep mücâdele edilmesi, hatta öldürülmesi gereken bir özellik olarak düşünen bir yaklaşım, Kur'an'a uygun değildir. Çünkü Kur'an, nefis kelimesini Allah'a da nisbet etmektedir. Kur' an'da hem de altı âyette Allah'ın nefsinden bahsedilmektedir. Allah'a ıtlak olunan şeyin kötü olduğunu iddia etmek nasıl mümkün olabilir?
"Nefs"in Allah'a ıtlak olunduğu âyetler, ya bizzat Allah Teâlâ'nın kendi sözleriyle veya başka birinin ağzından dile getirilmiştir. Bu âyetler hep "Allah'ın zâtı" mânâsını ifâde etmektedir. Örneğin Allah Teâlâ, Hz. Mûsâ'ya hitâben: "Seni nefsim (kendim) için seçtim." (20/Tâhâ, 41) buyuruyor. Başka bir âyet-i kerîmede de, bu defa Hz. İsa'nın ağzından "nefs" sözcüğü Allah Teâlâ için kullanılmaktadır: "(Ey Rabbim!) Sen benim nefsimde olanı bilirsin, ben Senin nefsinde olanı bilmem." (5/Mâide, 116). Bazı âyetlerde Allah Teâlâ, "nefs" kelimesini kendisi için kullanır: "O (Allah) rahmet etmeyi Kendi nefsine (üstüne) yazdı." (6/En'âm, 12); "Rabbiniz rahmet etmeyi Kendi nefsine (üstüne) yazdı." (6/En'âm, 54); "Allah sizi nefsinden (Kendisinden) sakındırır." (3/Âl-i İmrân, 28 ve 30). Kur'ân-ı Kerim'de nefis kelimesi, iki âyette diğer sahte ilâhlar hakkında da kullanılır (25/Furkan, 3; 13/Ra'd, 16).
Kur'ân-ı Kerim'de Nefs Kelimesinin Farklı Anlamlarda Kullanılması:
Nefs, kişinin (insan, cin, melek, hayvan ve bitkinin) kendisi anlamının dışında, Kur'an'da en çok "ruh" mânâsında kullanıldığını görüyoruz. Yine, "kalp, gönül, içdünya, insan bedeni, bedenle birlikte ruh, kötülüğü emredici ve insanı aldatıp kötü işlere sürükleyici özelliğinin vurgulanması yanında, cins, tür anlamında da kullanılır. Akıl, işkence ve cezâlandırma, gayb, nefes, gırtlak, boğaz gibi farklı anlamlarda da kullanıldığı görülür.
Görüldüğü gibi, Kur'ân-ı Kerim'de nefis, sadece kötülüklerin kaynağı olarak gösterilmez. Kur' an, nefsin terbiye edilerek güzel özelliklerin ona kazandırılıp iyi bir ruh haline getirilebileceğini ifade ederek bunu tavsiye eder. İnsanın gönlüne, kalbine, iç dünyasına da delâlet eden nefis, insanın bedenden oluşan cüssesini ve bedeniyle birlikte rûhunu da ifâde etmektedir. Kur'ân-ı Kerim'de, nefs kelimesinin 298 yerde kullanılması ve nefs üzerine yemin edilmesi, Allah Teâlâ'nın bu kavrama ne derece önem verdiğini göstermektedir.
( Ahmet Kalkan )