[Belgin]

Adak

Verdiği sözde durmamaktan söz ederken bu bağlamda adaklardan da söz etmekte yarar vardır.Çünkü adak, kişinin dinen yükümlü olmadığı halde farz veya vacip türünden bir ibadeti yapacağını va’detmesi veya Allah’a söz vermesi demektir.

Adakta insan Allah’a söz veriyor. Şu işim olursa, hastalıktan kurtulursam, çocuk askerden dönünce... şu kadar oruç tutacağım,yoksula yardım edeceğim veya kurban keseceğim diyor. İşi olunca verdiği bu sözü tutması ona borç oluyor. Allah Teala buyuruyor
..وَلْيُوفُوانُذُورَهُمْ... "
“...adaklarını yerine getirsinler...”(Hac,22/29.)



Peygamberimiz de:



ـ عن عائشة رَضِيَ اللّهُ عَنها قالت: ]سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ # يَقُولُ: مَنْ نَذرَ أنْ يُطِيعَ اللّهَ فَلْيُطِعْهُ، وَمَنْ نَذَرَ أنْ يَعْصِيَ اللّهَ يَعْصِهِ.

Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın şöyle söylediğini işittim:"Kim Allah'a itaat etmeyi adarsa hemen itaat etsin. (adağını yerine getirsin) Kim de Allah'a karşı günah işlemeyi adarsa, sakın isyan etmesin.( bu adağını yerine getirmesin)"[Buharî, Eyman 28; Muvatta, Nüzur 8, (2, 476); Ebu Davud, Eyman 22, (3289); Tirmizî, Nüzûr 2, (1526); Nesaî, Eyman 28, (7, 17); İbnu Mace, Kefarat 16, (2126).]


Kur'an-ı Kerim'de değişik ayetlerde sözde durulması ve ahidlere bağlı kalınması, Allah'a verilen sözün tutulması emredilir, yapılan adakların yerine getirilmesi istenir. Kişinin yaptığı adağa uygun davranması iyi kulların vasıfları arasında sayılır.
Hadislerde de Hz. Peygamber, Allah'a itaat kabilinden adakların yerine getirilmesini emretmiş, Allah'a isyan veya ma'siyet kabilinden olan konularda adakta bulunulmamasını, şayet yapılmışsa buna uyulmamasını istemiştir.

وَفَاءَ لِنَذْرٍ في مَعْصِيَةِ اللّهِ وََفيمَا َ يَمْلِكُ ابْنُ آدَم

“Allah'a isyan olan şeylerle, insanoğlunun mülkünde olmayan şeylerde yaptığı adaklara uymak yoktur"(Müslim, Nüzûr 8, (1641); Ebu Dâvud, Eymân 28, (3316).])
Bazı hadislerinde de Hz. Peygamber’in adakta bulunmayı hoş karşılamadığı görülür. Hanefîler, Allah'a ibadet ve tâat kabilinden adakta bulunmayı mubah görürler.Sonuç olarak belirtmek gerekirse, Allah'a isyan ve ma'siyeti içermediği sürece, hangi grupta yer alırsa alsın, adakta bulunulduğunda yerine getirilmesi dinen vacip görülmüştür.
Adak kurbanının etinden kimler yiyebilir?

Adak kurbanının etinden, adağı yapan kişinin yemesi caiz olmadığı gibi; bu kişinin usûl ve fürûu (yani annesi, babası, nineleri, dedeleri, çocukları, torunları) ve dinen zengin sayılan kimseler de yiyemezler. Adak kurbanının etini bu sayılanlar dışında kalan ve dinen fakir olan kimseler yiyebilirler.
Adaktan Yakın Akrabaya Taksimat

Adağın (kurbanlık hayvan ve para), adayan kimsenin usul ve furuuna (Anne-baba-çocuklar-torunlar…) verilmesi dinen caiz değildir. Buna göre, adak adayan kişi belli bir miktar para vermeyi adamışsa, bu parayı Ana-babası ve çocuklarına veremez. Ancak fakir ve muhtaç kardeşlere, adanan paradan verilebilir. Aynı şekilde damat veya gelinin adak konusu parayı, muhtaç olmaları halinde kayınpederine vermesinde de dinen bir sakınca yoktur.
Adak kurbanını kesmek yerine bedelini tasadduk etme

Kurban keseceğine dair adakta bulunan kişi, adak kurbanını kesmek suretiyle adağını yerine getirmiş olur. Bunun için adak kurbanını kesmek yerine, parasını fakirlere vermekle yada aynî yardımda bulunmakla bu adak kurbanı yerine getirilmiş olmaz.
Adakta bulunan kişinin, adağını kendi malıyla yerine getirmesi gerekir. Kendi malı yok ise, tövbe etmeli, mal edindiğinde de adağını yerine getirmelidir. Bununla birlikte, eşi onun adına isterse bu adağı yerine getirebilir.
Adak kurbanının kesilme zamanı

Adak kurbanlarının belli günlerde kesilmesi şart değildir. Bu kurbanlar bayram günlerinde kesilebileceği gibi bayram günlerinin dışında da kesilebilir.
Adak kurbanının yerine getirilmesi
Adağınızı yaparken 'koyun' keseceğim diye adamışsanız koyun kesmeniz vaciptir. Buna muayyen (belirlenmiş) adak denilir. Belirlenmiş adağı önceden kendiniz hür iradenizle belirlediğiniz için sözünüze sadakat göstermeniz gerekir. 'Kurban' keseceğim diye adamışsanız koyun da, sığır da kesebilirsiniz. Buna da gayri muayyen (belirlenmemiş) adak denilir. Belirlenmemiş adakta kurban keserken istediğiniz hayvanı seçebilirsiniz.
Unutulan adaklar
Adaklar, Allah'ın takdirini değiştirmez. Bunu bilerek, ileride olacak bir şeyin en hayırlısı olması temennisiyle Allah'a dua etmek en doğru yoldur.
Eğer kişi, adakta bulunmuşsa onu yerine getirmesi dinen vaciptir. Ancak kişi, bunu alışkanlık haline getirip neyi nereye nasıl adadığını unutmuşsa, bu durumda kanaatine göre hareket eder. Bununla birlikte mü'min, yapılan kusur ve hatalardan ötürü tevbe etmeli, kendisine sevap kazandıracak ameller işlemelidir.
Hz. Peygamber’in “ahde vefa” örnekleri için bkz: İbn Kesîr,el-Bidaye ve’n-Nihâye, Beyrut 1990, IV, 227-228; Hattab, Mahmud ŞîtKomutan Peygamber, (çev. Ahmet Ağırakça), İstanbul 1988, s. 215; Hamidullah, Muhammed, Mecmûatü’l-Vesâiku’s-Siyâsiyye, Beyrut 1987, s. 409.<!--