[Seher Yeli]

Mahremiyet egitimi sart!
Cinsel taciz, cinsel sapikliklar ve bu konuda yasanan magduriyetler olmasin istiyorsaniz bazi seyleri ihmal etmemelisiniz. Gormemezlikten gelmek, cocuk anlamaz demek, yabanci miyiz diye dusunmek sikintinin baslangic noktasi...


Cocuk istismari haberlerini gazete ve televizyonlarda sikca duyuyoruz. Bunlar basina yansiyanlar. Basina yansimayan gizli kalmis cocuk istismarlari dusunuldugunde onemli bir sosyal problem ortaya cikiyor.

Insan kendi varligini korumaya calisirken mahremiyetin koruyuculuguna siginir. Cunku mahremiyet insanin ozelidir, bir ihtiyactir, bir ozgurluktur. Bireyden hareketle toplumun mahremiyet refleksi ne kadar geliskinse kisisel sinirlar da o denli iyi korunur. Sozgelimi, odalara girerken kapi vurmak ve sesli olarak izin istemek, ev icinde de kilik kiyafetlere dikkat etme gibi aile icinde mahremiyet sinirlarina ozen gostermek hem taraflarin birbirine hem de yuce Mevlâ'ya sayginin bir geregidir. Ebeveynler bu mahremiyet anlayisini, baska bir ifade ile utanma (haya) duygusunu, kucuk yaslardan itibaren cocuklarina kazandirmakla yukumludurler. Cunku saglikli bir mahremiyet duygusu gelistiren cocuklarin istismar riski daha azdir ve saglikli bir cinsel kimlik gelisimi icin temel olusturur. Mahremiyet duygusu cocugu istismarlara karsi koruyan bir sigortadir.

Cocugunuza mahremiyet anlayisini kazandirmaya calisirken, zorlayarak, korkutarak kati bir disiplinle yaklasmamaya dikkat etmelisiniz. Aksi takdirde ya soylenenin ziddini yapan ya da konusmayan, ozguveni eksik bireyler karsimiza cikabilir.

Cocugunuzda saglikli bir mahremiyet duygusu gelisimi icin neler yapabilirsiniz?

BANYO VE TUVALETLERDEKI DAVRANISLARINIZA DIKKAT!

Bir yasindan sonra eger cocugunuzla beraber banyoda siz de yikaniyorsaniz bu durumu degistirin. Bu tur vucut yakinligi cocugunuzun bilinc alti sureclerinde ilerleyen donemlerde zihninde karmasik iliskilerin dogmasina yol acar. Cocuk kendi bedeniyle anne ve babasinin bedeni arasinda sinirlar oldugunu bilmelidir. Tuvalet egitimiyle beraber (tuvalet egitimi gelisime bagli olarak ortalama 18. ve 36. aylar arasinda kazandirilir) banyoda cocugun avret yerlerini ortmek gerekir. Cocugunuzun tuvaletteyken kapisini kapali tutmasi gerektigini, banyo veya tuvalete girerken kapiyi mutlaka calmasi gerektigini ogretmelisiniz. Boylece cocugun kafasina buralarin ozel oldugu yerlesecektir. Eger cocugunuz tuvaletini lazimliga yapiyorsa dikkat edeceginiz nokta lazimligi herkesin gorebilecegi bir yere koymamanizdir.

COCUGUNUZA ODALARA GIRERKEN IZIN ISTEYEREK GIRMESINI OGRETIN!
Cocuga ayrilmis olan odaya buyuklerin girerken kapiyi calmalari ve sesli olarak izin istemeleri cok onemlidir. Boylece cocuk, hem kendisine deger verildiginin farkina varacak, hem de ozel odalara girerken izin istenmesi gerektigini buyuklerinden gorerek ogrenmis olacaktir. Cocugunuza ozellikle siz yatak odasindayken kapinin vurulmadan girilmeyecegini anlatmalisiniz. Cocugunuza bunu anlatirken; yumusak bir ses tonuyla "Ben odada giyiniyor olabilirim. Ve giyinirken yalniz kalmaliyim. Bu konuda senin yardimini istiyorum." gibi aciklamalar yapin. Aksi durumda ebeveynlerin yatak odasindaki ozel yasantilarina cocugun sahit olma durumu soz konusu olabilir. Ancak, cocugunuzun bazi geceler yatak odaniza gelebilecegini dusunerek uslubunuzda dikkatli olmaniz gerekir.

EV ICERISINDEKI KILIK KIYAFETLERINIZE DIKKAT EDIN!

Ev icerisinde cocugun ve sizin kiyafetlerinizde de dikkatli olmalisiniz. Sizin cocugunuza gostereceginiz bu hassas davranisi cocuk yasaminda modelleyerek hem sizin ozelinize daha saygili olacak hem de vucudunun kendine ait olan kisimlari oldugu bilinci pekisecektir. Cocugunuza 3-4 yasindan itibaren kendisinin giyinmesini ve giyinirken genel olarak odasinda yalniz kalmasi, kapisini ve penceresini kapali tutmasi gerektigini ancak yardima ihtiyaci olursa her zaman gelebileceginizi ses tonunuza dikkat ederek yumusak bir uslupla anlatmaya calisin. Ozellikle misafirlerin yaninda giyinilmemesi gerektigini yineleyin.

ESINIZE GOSTERDIGINIZ SEVGI DAVRANISLARINA DIKKAT EDIN!

Ilk egitimin basladigi ailede cocuk, ebeveynlerin penceresinden dunyaya bakar ve ebeveyn yaklasimlarina gore kendine bir davranis profili cizer. Aile icerisindeki sevgi baglari cocuk icin cok onemli. Ancak ebeveynlerin birbirlerine mahrem sayilabilecek sevgi davranislarini, ozellikle 3-7 yas donemi cocuklarinin oldugu yerde gostermeleri, cocugun dunyasinda "evcilik oynama" adi altinda farkinda olmadan cinsel icerikli oyunlara donusebilmektedir. Baba figuru ile ozdesim kuran kiz cocuklarinda cinsel istismarlarin bircogu da bu tehlikeli oyunlarla olabilmektedir.

SAGLIKLI BIR CINSEL EGITIMLE, VUCUDUNUN MAHREM (OZEL) OLDUGU BILINCINE VARSIN

Cocugun fiziksel acidan gucsuz ve en savunmasiz oldugu 0-6 yas doneminde istismar riski yuksektir. Cocugun muhtemel cinsel istismara karsi korunabilmesi icin saglikli bir cinsel bilgiye ve aile icerisinde sartsiz sevgiye ihtiyaci vardir.

1- Cocugun genital organlarini sevgi araci olarak kullanmayin

Cocuklar genellikle iki yasindan itibaren kendi bedenlerini kesfetmeye baslarlar. Tuvalet egitimi donemine rastlayan bu evrede cocuk, alt degisimi sirasinda, banyo yaparken ya da pisikleri tedavi edilirken genital organlarinin farkina varir ve onlara dokunmaktan hoslanir. Bu donemde cocugun genital organlarina mumkun oldugunca az dokunarak ve bu organlari sevgi nesnesi olarak kullanmayarak (ozellikle erkek cocuklarda genital organlar sevgi araci olarak kullanilabiliyor.) cocukta vucudumun mahrem yerleri bilinci olusturulabilir. Cocugun kendini kesfettigi bu donemde kimi ebeveynler cocugu organlarina dokundugu icin cezalandirmakta veya azarlamaktadir. Bu tutum cocukta var olan cinsel meraki daha da artirmaktadir. Cocugun bu evrede kendini kesfetme surecinin normal oldugunu bilmek gerekir. Cocuk toplum icinde genital organlariyla oynadiginda ise dikkatini baska bir yone cekmek gerekir. Cocukta ortalama olarak 4-6 yaslari arasinda giderek azalan cinsel merak yerini cocugun arkadaslari ile oynama ve ogrenme etkinliklerine birakmaktadir.

2- Cocugu cinsel merakindan kaynaklanan sorularindan dolayi ayiplamayin

"Ben nasil dunyaya geldim, annemin karnina nasil girdim..." gibi sorulari kimi aileler, "aa ne kadar ayip!", gibi nitelemelerle cocugu kinamakta ve suclamaktadir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, detaya inmeden cocugun istedigi kadar bilgi vermektir. Cocuga cinsel organlarin degerli ve vucutta birtakim fonksiyonlarinin oldugu, bu sayede kiz, erkek, anne, baba gibi ozelliklerinin olustugu anlatilabilir. Bu bilgileri bilen ve ebeveynleriyle konusabilen cocuklar herhangi bir istismar durumda aileye daha kolay acilabilmektedir.

3- Argo kelimeler kullanmamaya dikkat edin

Cocuklar zaman zaman cevresindekilerce, "hadi su amcaya ... deyiver" gibi ifadelerle cinsel icerikli argoya zorlanabilmekte ya da yakin cevresindeki sevdigi kisilerden bu tur ifadeler isitebilmektedir. Aileler bu tur ortamlarin olusmasina izin vermemelidir. Ayrica aile icerisinde "lan, hist..." gibi kelimelere onlem alinmalidir.

4- Cocugunuza iyi ve kotu dokunma arasindaki farki ogretin

Zengin yasanti ornekleriyle cinsel istismara karsi cocugun karsilasabilecegi durumlar tatli bir dille cocugu korkutmadan anlatilmalidir. Cocuga cinsel organinin kendisine ait ve ozel oldugunu fakat anne babalarin temizlik, banyo gibi ihtiyaclarini gidermek icin dokunabilecegini ama baskalarinin dokunmaya haklarinin olmadigini, issiz ve tenha yerlerde birisinin boyle bir girisimde bulundugu zaman mutlaka anlatmasi ve en yakin yerden yardim istemesi gerektigi ifade edilmelidir.

5- Iyi niyetli insanlar kadar kotu niyetli insanlar da olabilir

Cocuga cevrede kotu insanlarin olabilecegini ve kendisini kandirmak icin cesitli hikayelerle yalan beyanda bulunabilecekleri ama buna inanmamalari gerektigi, insaatlarda, bos, terk edilmis evlerde, bodrumlarda, ailesinin bilgisi olmadan oynamamasi gerektigi ayrica aileden izinsiz arkadas ve komsu evlerine gitmemeleri gerektigi ifade edilmelidir.

7-12 YAS, YAPILMASI GEREKENLER

Ergenlik doneminde cocuklarin yasayacagi degisimleri sizin agzinizdan duymak cocuklari rahatlatir. Ihtiyaci olan degerli olma ve sevgi ihtiyacini ailede karsilamis olur. Bulug evresinde cocuga ergenlik sivilceleri, ses degisimleri, boy ve kilo gibi vucudundaki degismelerin ne anlama geldigi, temel temizlik kurallari ve bedensel bazi sorunlarin gecici oldugu ogretilmelidir. Ergenlik doneminin kiz ve erkek cocuklari icin farkli zorluklari vardir. Ancak kiz cocuklarin da bu evre regl donemi gibi yasadiklari koklu degisimler nedeniyle biraz daha zor ve urkutucu gecmektedir. Ozellikle bunun anlamini bilmeyen genc kizlarda saskinlik ve korku buyuk olur. Anneler kizlarina yeterli bilgiyi verirlerse, tepkileri daha hafif olur. Ergenlige beklenmedik bicimde giren genc kizlarda ilk regl donemi daha cok tedirginlik ve bocalama olusturur.
TV VE INTERNETIN MAHREMIYETINIZI IHLAL ETMESINE IZIN VERMEYIN!
Cocugun istismar edilme tehlikesi disarida oldugu kadar evimizin en mahrem yerlerine kadar giren tv ve internet yoluyla da sozkonusu. En buyuk tehlike ise internetin toplum tarafindan genis bir kabul gormesi ve kimi ebeveynlerce bagimlilik ve istismar riskinin goz ardi edilmesidir. Yani dikkatli olunmadigi zaman en buyuk tehlike evimizin icinde.

Oncelikle evde internetiniz varsa bilgisayarda mutlaka filtre programlari olmali. Aksi takdirde uygunsuz sitelerde cocugunuz erken donemlerde cinsellikle tanismakta ve kotu niyetli kisilerin hedefi haline gelebilmektedir. Cocugunuzu internette tanistigi kisilerle sizin izniniz olmadan; ev adresi, telefonu gibi ozel bilgileri vermemesi, randevulasarak bulusmamasi konusunda uyarin.

Cocugunuzun her gun internet ve bilgisayar kullanimina ayirdigi vakti belirlemeniz ve takibini yapmaniz onemli. Evinizde sinirsiz internetiniz olsa bile sinirli kullanim olmalidir. Ev icerisinde gucun ve otoritenin sembolu olan babanin bu takibi yapmasi daha verimli olur. Bunu yaparken kati uygulamalardan sakinmalisiniz. Sozgelimi "Bu kotu aliskanliktan vazgec, bundan boyle bilgisayari kaldiriyorum" gibi kati uygulamalar, cocugun bu ihtiyacini uygun olmayan yollardan gidermesine sebep olabilir ve aile ile cocuk arasinda catismayi tetikleyici yaklasimlardir. Bunun yerine sorumluluklarini yerine getirdigi takdirde belirlenen zaman araliginda kullanabilecegi ifade edilerek bilgisayari ortak calisma odasi, koridor, salon gibi yetiskinlerin kolay takip edecegi alanlara koymak daha kalici bir cozum olabilir.

Ilkogretim doneminde cocuk uzerine dusen sorumluluklarini tamamladiktan sonra bilgisayar ve internet kullanimi gunluk 1 saat ile sinirlandirabilirsiniz. Lise doneminde ise bu sure biraz daha fazla olabilir. (2 saati gecmemeli) Ancak genclerle aileler arasinda bu konuda yogun catismalar yasaniyorsa mutlaka bir uzmandan yardim alinmalidir. 5 yasindan kucuk cocuklarinizin tek basina interneti kullanmalarina izin vermeyin. Sizin eslik edeceginiz zamanlarda cocugunuzun bu ihtiyacini karsilayabilirsiniz.

TV programlarinda secici davranarak kontrolu saglayabilirsiniz.

Cocugunuza mahremiyet anlayisini kazandirmaya calisirken, zorlayarak, korkutarak kati bir disiplinle yaklasmamaya dikkat etmelisiniz. Aksi takdirde ya soylenenin ziddini yapan yada konusmayan, ozguveni eksik bireyler karsimiza cikabilir.