[Ene Garip]

Fiilden türeyip, bir işi yapanı gösteren kelimeye İsmul Fail اِسْمُ الفَاعِلِ denir.
Türkçedeki ekten sıfat-fiil karşlığıdır. Sulasi (üçlü) mücerred (soyutlanmış) bir fiilin İsmul Faili, فَاعِلٌ vezninde olur.

Örnekler:

كَتَبَ yazdı - كَاتِبٌ yazan, yazıcı

قَتَلَ öldürdü - قَاتِلٌ öldüren

فَتَحَ açtı - فَاتِحٌ açan

ضَرَبَ vurdu - ضَارِبٌ vuran

جَلَسَ oturdu - جَالِسٌ oturan


Diğer fiillerin İsmul Failleri söyle yapılır: Muzari şekli alınır, baştaki muzarilik harfi atılıp yerine mazmum (ötre ile harekeli) bir م harfi , yani مُ şeklinde getirilir.


Örnekler:

الوَزْنُ - المَاضِي - المُضَارِعُ - اِسْمُ الفَاعِلُ

إِفْعَالٌ - أَضَحَكَ - يُضْحِكُ - مُضْحِكٌ

تَفْعِيلٌ - ذَكَّرَ - يُذَكِّرُ - مُذَكِّرٌ

مُفَاعَلَةٌ - حَاسَبَ - يُحَاسِبُ - مُحَاسَبٌ

اِنْفِعَالٌ - اِنْقَطَعَ - يَنْقَطِعُ - مُنْقَطِعٌ

اِفْتِعَالٌ - اِكْتَسَبَ - يَكْتَسِبُ - مُكْتَسِبٌ

تَفَعُّلٌ - تَعَلَّمَ - يَتَعَلَّمُ - مُتَعَلِّمٌ

تَفَاعُلٌ - تَعَاهَدَ - يَتَعَاهَدُ - مُتَعَاهِدٌ

اِفْعِلاَلٌ - اِحْمَرَّ - يَحْمَرُّ - مُحْمَرٌّ (مُحْمَرِرٌ)م

اِسْتِفْعَالٌ - اِسْتَعْظَمَ - يَسْتَعْظِمُ - مُسْتَعْظِمٌ

فَعْلَلَةٌ - دَحْرَجَ - يُدَحْرِجُ - مُدَحْرِجٌ

تَفَعْلُلٌ - تَقَلْقَلَ - يَتَقَلْقَلُ - مُتَقَلْقِلٌ


yarı:
İsmul Fail, bazan, isim olarak kullanılır.
Örnekler:

مُعَلِّمٌ öğretici, öğretmen - عَلَّمَ öğretmek

سَائِقٌ sürücü, şöför - سَاقَ sürmek


alıntı