[enderhafızım]

4. HAFTA

1-PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİĞİN
İLKELERİ:
Rehberlik hizmetinin temelinde insan hak ve özgürlüklerini yakından ilgilendiren demokratik ve insancıl bir anlayış vardır. Bu çerçevede rehberliğin kavramsal, kişisel ve sosyal olmak üzere üç boyutu bulunur.
Tan: “Psikolojik Yardım İlişkilerinin Belirgin Nitelikleri” başlığını kullanarak rehberliğin ilkeleri anlamına gelecek 12 madde sıralamıştır.
Kepçeoğlu: Rehberliğin ilkeleri konusunda ülkemizde ilk müstakil eseri yazmıştır.
Kuzgun: Rehberlik ilkelerini 13 madde de sıralamaktadır.
Akkoyun: Shertzer ve Stone’un rehberliğin ilkelerini çeşitli yazarların görüşlerinden özetleyerek dört maddede toplamıştır.
Rehberlik İlkelerini Şöyle Sıralayabiliriz:
1-Rehberlik iki tarafı olan müşterek bir çalışma olarak yürütülür:
Yardım alan (danışan): Bilgisizlik, kararsızlık ve çaresizlik içinde güçlük çeken veya sorun yaşayan bu sebeple de yardıma ve rehberliğe ihtiyaç duyan kişidir.
Yardım eden (danışman): ihtiyaç duyan insanlara psikolojik yardım konusunda gerekli bilgiye, beceriye ve tecrübeye sahip olan uzman kişidir.
2-Rehberlik belli temel varsayımlara dayanır:
Rehberliğin dayandığı felsefeyi gösteren (Tan) bu temel varsayımları maddeler halinde şöyle sıralayabiliriz:
a) İnsan potansiyel olarak mükemmel bir varlıktır, güçlüklerle baş edebilir.
b) İnsan zaafları ve çaresizlikleri sebebiyle her zaman yardıma ihtiyaç duyabilir.
c) İnsan esas itibariyle iyidir, daha iyiye ulaşmak her insanın hakkıdır.
3- Rehberlik ilişkisi mutlaka bir ihtiyaca dayanmalıdır:
Rehberlik faaliyeti uyum sağlama, yöneltme veayarlama diye üç temel fonksiyondan birini yerine getirmelidir.
4- Rehberlikte baskı ve zorlama yoktur:
Danışmanın yardım etme istek ve arzusu danışanın üzerine bir baskı ve zorlama şeklinde yöneltecek duruma gelmemeli, yardım alan kişi rehberlik sürecinde son derece rahat olmalı, kendisini rahat hissetmelidir.
5- Rehberliğin kendine has kuralları vardır:
Nezaket, saygı, kişilik haklarını gözetme, suçlamama, mahcup etmeme, azarlamama, aşağılamama, rehberliğin
kuralları olarak sayılır.
6- Değer yargıları açısından rahat olmak esastır:
Herkesin düşünceleri, kanaatleri, değer yargıları kendisi için önemli olduğu için rehberlik ilişkisinde bu konuya özen gösterilmeli, danışan kişi bu konuda kendisini rahat hissetmelidir.
7- Rehberlik ilişkisi kişisel kabul üzerine kurulur:
Bu hizmette taraflar birbirlerini bütün farklılıkları ile birlikte oldukları gibi kabul etmek, birbirlerine inanmak, güvenmek ve saygı duymak durumundadırlar.
8- Psikolojik danışma ve rehberlik bir uzmanlık mesleğidir:
Psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmeti çok karmaşık ruhsal ve duygusal yapıya sahip bulunan insana yönelik bir görev olduğu için onu yürütenlerin belli yeterlik ve yetkinliklere sahip olmaları gerekir.
9- Rehberlik; tarafların doğru iletişim kurmaları ile mümkün olur:
Rehberlik ilişkileri, karşılıklı konuşma, etkin iletişim kurma ve etkileşim gerçekleştirme yoluyla yürütülür. Rehberliğin temel metodu budur.
10- Özele saygı duymak ve sır tutmak esastır:
Rehberliğin en önemli ilkelerinden biri de tarafların birbirleri ile ilgili özel ve mahrem olanın korunmasına, ifşa edilmemesine riayet etmektir.

2- PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK
TEKNİKLERİ:
1- Empati (eşduyum) kurmak:
Empati, kendini karşıdakinin yerine koyarak onun duygularını hissedebilmek ve onun nasıl bir duygusal durumda olduğunu anlayabilmektir.
2- Etkin dinleme:
Danışmanın kendisini ve sorununu rahat bir şekilde anlatması için danışana uygun bir ortam hazırlayarak bütün ilgisini ve dikkatini danışana yönelttiğini göstermesi ve onu empatik bir yaklaşımla dinlemesidir.
Etkin dinleme tekniğinde danışanın söylediklerini
yargılamamaya, düşüncelerini tasdik edici veya reddedici ifadeler kullanmamaya özen gösterilmesi gerekir.
3- Yansıtma:
Yansıtma, danışanın söylediklerinin arka planında bulunan açıklanmamış duygularını dile getirerek duygularının farkına varmasını, kabullenmesini sağlama tekniğidir.
4- Yöneltme:
Yöneltme, danışanın kendisine uygun amaca veya sonuca ulaşmasında ona rehberlik etmek, yardımcı olmaktır.
Bunun için de danışman onun farkına varamadığı imkânları ile ilgili olarak sorular sorarak onları fark etmesini ve onları nasıl değerlendireceğini anlamasını sağlar.
5- Bilgilendirme:
Bilgilendirme, bilgisizliğe ve kararsızlığa dayanan sorunların aşılmasında öğretme ve bilgi verme esasına dayanan bir tekniktir.
6- Yapılandırma:
Danışanın yapılacak olan psikolojik danışma ilişkisinin yapısı ve seyri konusunda danışanı bilgilendirmesine ve gerektiğinde danışanın katkısıyla bir süreç belirlenmesine yapılandırma denilmektedir.
7- Yüzleştirme:
Danışanın bilinçdışı zihinsel çatışmalarının, savunma davranışlarının bulunması durumlarında onun çelişkilerine ve saplantılarına dikkatini çekmeyi amaçlayan bir tekniktir.
8- Susma:
Danışanın rahat anlatımı ve danışmanın olayı kesintiye uğramadan takip edebilmesi durumlarında susmak, sessiz kalmak başvurulması gereken bir yoldur.
9- Mülakat:
Mülakat, danışman ile danışan arasında gerçekleşen amaçlı, planlı yüz yüze konuşma ve görüşmelerdir.
Mülakat psikolojik danışma ilişkisinin temel tekniğidir. Psikolojik danışmada genellikle iki türlü mülakat uygulanır: (a) Bilgi toplama amaçlı mülakat.
(b) Teşhis amaçlı klinik mülakat.