[Medineweb]

İSLAM FELSEFESİ
11.HAFTA DERS ÖZETİ

İBN RÜŞD
• HAYATI VE ŞAHSİYETİ
• ESERLERİ
• DİN FELSEFE İLİŞKİSİ
• PSİKOLOJİ

 Doğumu: Kurtuba > 1198; Vefatı: Merakeş > 1198
 Kurtuba kadılığı
 Şarih-Commentator
 Aristoculuğa dönüş
 Burhani bilgiye vurgu
 İbn Sina, Kelam ve Gazali eleştirisi
 Endülüs akılcılığı

Eserleri
 Bidayetu’l-müctehid; fıkıh
 Ed-Damime; Tanrı’nın bilgisi
 El-Keşf an menahic; tevil problemi
 Tehafütü’t-tehafüt: Tehafütü’l-felasife eleştirisi
 Mantık: Burhan şerhi, isaguci, Mekulat, İbare, kıyas, cedel, safsata vd.
 Fizik: Aristo fiziği külliyatının belli başlı eserlerine kısa, orta ve uzun şerhler
 Metafizik: Aristo’nun Metafizika’sına küçük, orta ve büyük şerhler

Din-Felsefe İlişkisi
 Gazali’nin filozofları küfürle ithamından sonra yeniden gündeme gelen problem: Felsefenin meşruiyeti ve dinle ilişkisi
 Faslu’l-makal: Din-Felsefe İlişkisi
 El-keşf an menahici’l-edille: Dini metinleri tevil problemi
 Tehafütü’t-tehafüt: Gazali’nin eleştirisine cevaplar
 Felsefe:Varolanlara bakarak varlıkların Tanrı’ya delaleti bakımından onları değerlendirmek
 Din varolanlara bakarak ibret almamızı, onları Tanrı’ya delaleti içerisinde yorumlamamızı, üzerine düşünmemizi emreder: Ey basiret sahipleri ibret alın
 Düşünme emredildiğine göre, düşünme ve akıl yürütme çeşitlerini bilmek gerekir
 Kıyasın gerekliliğini savunmak: Felsefeyi savunmak

Psikoloji
 Psikoloji felsefenin diğer alanlarıyla güçlü bir ilişki içerisindedir
 Metafizikle ilişkisi
 Evren bir gayeler zincirini ifade eder > Nedenleri kavrama > Psikolojiye uygulanması
 Psikoloji Tabiat bilimine dahildir > Tabiat bilimleri ilkelerini metafizikten alır
 Psikoloji araştırmalarında elde edilen suretlerin epistemolojik ve ontolojik imaları
 Mantıkla ilişkisi
 İdrak problemi ve iç duyular
 Bilgi edinme yolları
 Bilginin türleri
 Ahlak
 İnsan davranışlarının nasıl gerçekleştiği sorusu psikolojide ortaya konulur
 Davranışların ilkesi: Nefs

 Kelamla ilişkisi
 Nefsin ölümsüzlüğü, haşir, nübüvveet
 Fizikle ilşikisi
 Psikoloji tabiat bilimleri içindedir
 Fiziğin temel kavramları psikolojinin meselelerini çözmede kullanılır: suret, madde, bilkuvve, bilfiil, dört sebep, hareket vd.
 Nefs nedir?
 Tabii cismin ilk yetkinliği ve fiili
 Madde-suret > Nefs-beden
 Nefs bedenin sebebidir
 İnsan sadece nefsle izah edilmez, insan bir nefs-beden toplamıdır
 Nefs İbn sina’da olduğu gibi maddi olmayan cevher şeklinde tanımlanmaz
 Nefsin güçleri sorunu
 İbn Sina’nın hayvani nefsin fonksiyonları arasında vehmin de bulunduğu görüşüne katılmaz
 İdrak güçleri
 Hissi idrak – akli idrak
 Dış duyular – iç duyular
 Ortak duyu beş duyuyu da kapsayan bir şekilde anlaşılır
 İç duyular: mütehayyile, müfekkire, hafıza
 İnsanın nazari yetkinliği bedeni yetkinliğiyle yakından alakalı
 Arzu, tahayyül ve müfekkire ilişkisi
 Rüyalarla bilgi elde etmek mümkün değildir
 Heyulani akıl sorunu
 Aristo’nun De Anima’sına yazdığı üç şerhte farklı sonuçlar
 El-Muhtasar fi’n-nefs: Heyulani akıl > Bilgiyi kabul etme istidadı > Faal akıl: Heyulani aklı hareket geçiren
 Telhisu Kitabi’n-nefs: Heyulani akıl > Maddi suretlerden bağımsız bir istidat > Aşkın bir cevherle ilişkili
 Heyulani akıl sorunu II
 Şerhu’l-kebir li-kitabi’n-nefs:
 Heyulani akıl nefsin diğer güçlerinden mutlak olarak bağımsız değildir
 Heyulani akıl kaynağını hissi idrakten akli idrake taşınan süreçte bulur: Bilginin subjektif alanını teminat altına alma
 Ezeli-ayrık ilke olan faal akılla irtibatı ile de metafiziğe taşınır: Objektif alanı teminat altına alma