[Medineweb]

3.hafta özeti

GENEL PSİKOLOJİ VE DİN PSİKOLOJİSİ
Din psikolojisi, genel psikolojinin bilim olması ve gelişiminden sonra ortaya çıkan bir bilim dalıdır. Din psikolojisini genel psikolojiden ayıran en önemli fark sadece inanan insanı ele alıp incelemesidir.

Din Psikolojisinin Tanımı:

Dinin, insan ruhundaki temel özelliklerini ve davranışlara yansıyan etki durumlarını araştıran bir disiplindir.

Din Psikolojisinin Konusu:

Konusu öncelikle inanan insandır. Diğer bir ifadeyle inanan insanın dini yaşayışını, birey ruhundaki görünümünü, sübjektif yönlerini ve iç yaşantının dışa yansıyan tezahürlerini inceler.

Din Psikolojisinin Amacı:
Dini yaşayışın, gerek kendimizde gerekse başkalarındaki psikolojik öğelerini tanımaya çalışmak ve bunları metotlu bir biçimde araştırarak bilimsel gerçekler halinde ortaya koymaktır.

Din Psikolojisinin Metotları:

Öteki ilimlerden ayrılan özelliklerinden birisi, kendine özgü metotlarının bulunmasıdır. Din Psikolojisinde uygulanan metotları W Pöll’e dayanarak akıl ve tecrübeden hareketle iki ana grupta toplamak doğru olacaktır. Bunlar Düşünceye Dayalı Metotlar ve Tecrübî Metotlardır.

Düşünceye Dayanan Metotlar:

Düşünceye dayalı metotlar, doğrudan doğruya tecrübeye dayanmayan veya tecrübî metotların girmediği yerlerde belli kavram, düşünce ve kurallardan hareket ederek uygulanan metotlardır. Bunları da üç grupta toplamak mümkündür:

1- Dini Esaslara Dayalı Açıklama Metodu

Dini esaslara dayalı açıklama metodunun hareket noktası, dinin mukaddes kitabıdır, yani o açıklamalarını kutsal kitaba dayanarak yapmaya çalışır. Günahkâr insanın ALLAH’a yönelmesi olayı

2- Fenomenolojik Metod

Ruhsal yaşayışları ciddi ve ayrıntılı bir şekilde anlamaya çalışarak tasvir eden bir metottur, Fenomenolojinin kurucusu olan Edmund Husserl’dir. Bu metoda örnek olarak ALLAH’a yönelmiş dua eden bir kimse tasavvur edilebilir.

3- Analitik Metod

Bu metoda da bir nevi tasviri metod demek mümkündür. Bu metotta başkalarının duyduğunu ve yaşadığını kendini onların yerine koyarak, empati yapmak şeklinde tezahür eder.

Tecrübî Metodlar:

Tecrübî metotların çok daha güvenilir, kontrol edilebilir ve değiştirilebilir olması sebebiyle duygu ve düşünceye dayalı metotlardan daha fazla kullanılır. Din psikolojisinde araştırmalarında kullanılan en önemli metotlar gözlem, anket, mülakat ve test metotlarıdır.

Gözlem: Deneysel metodların başında hiç şüphesiz gözlem (müşahede) metodu gelmektedir. Gözlemde esas olan hedefin belirlenmesi ve sistemli bir şekilde onun gerçekleştirilmesidir.
Kendiliğinden meydana gelen olayların meydana geliş sırasında dikkatli bir şekilde gözlenmesine ve anlaşılmaya çalışılmasına tabii halde gözlem denir.

Belli bir deneme yerinde ve önceden hazırlanan şartlar altında ortaya çıkan olayların meydana gelişlerini düzenli ve dikkatli bir şekilde incelemeye kontrollü gözlem denir.

Kişinin yalnızca kendi kendini gözleme ve incelemesine sübjektif metod denir.

2) Anketler: Anket belli dini yaşayışları incelemek gayesiyle belirlenmiş çok sayıda kişilere uygulamak üzere sistemli bir şekilde hazırlanan sorular demetinden oluşmaktadır. Anket metodu Din Psikolojisinde sık sık kullanılmış bir metoddur. Bu alanda ilk defa Clarkçı psikologlardan S. Hall okulunda S. Hall ve E. D. Starbuck uygulamışlardır.

3) Görüşme Metodu (Mülakat): Burada dikkatli ve özenle hazırlanmış karşılıklı görüşme ve konuşmanın uygulanması söz konusudur; bir başka deyişle, o ferdin doğrudan doğruya araştırıcı ile fert arasında geçen sorulu cevaplı bir görüşmeden ibarettir.

4) Test: ferdin dini tutum ve davranışları olmak üzere dini istidat, kabiliyet, duygu, düşünce, tasavvur, istek, eğilim, merak ve benzerlerinin ölçülmesin de standart hale getirilen çeşitli testlerden oluşur.

Psikolojinin Diğer Bilimlerle İlişkisi

Din Psikolojisinin yararlandığı bilim dallarını iki grupta toplamak mümkündür.

1- Psikolojik bilimler. 2- Dini bilimler

Psikolojik bilimler, Genel, Gelişim, Şahsiyet, Bireysel, Sosyal, Pedagojik,

Derinlik Psikolojisi, Psikoterapi, Psikopatoloji vb.leridir.

Dini bilimler, Dinler Tarihi, Tefsir, Hadis, İslam Tarihi, Din Sosyolojisi, Din Felsefesi, Mukayeseli Dinler Bilimi, Din Fenomenolojisi, Dini Antropoloji ve Etnoloji, Dini Hukuk, Dini Sanat vb.leridir.