[Medine-web]

TECVİD KONULARI
· Lahn: Hata. 1) Lahnı celi: hemen herkesin anlayabileceği okuyuş hataları. 2) Lahnı hafi: ancak işin uzmanlarınca farkedilebilecek hatalar.
· sukun: harekesizlik demektir.alameti cezmdir. 1) sukunu lazım.durulduğunda ve geçildiğinde var olan sukuna denir. 2) sukunu arız: durulduğunda açığa çıkan geçildiğinde ortadan kalkan sukundur.
· Med, uzatmak demektir. Asli med,med harfinden ayrılmayan meddir ki buna tabii med de denir.Feri med ise, kendisinde asli meddin miktarını artıracak başka bir sebebin bulunduğu meddir ki buna mezid med de denir. kasr ise kısaltmak demektir.kelimenin herhangi bir harfini uzatmadan okumak demektir.
· Feri med, meddi muttasıl ve munfasıl olarak ikiye ayrılır: 1)Meddi muttasıl: harfi medden sonra sebebi medden hemze gelir ve bu ikisi aynı kelimede bulunursa meddi muttasıl olur. Mesela: Caaaae kelimesi.uzatılması vaciptir. En az bir elif daha uzatılmalıdır. 2)Meddi Munfasıl:Harfi medden sonra sebebi medden hemze gelir ve ikisi farklı kelimelerde bulunursa meddi munfasıl olur, uzatılması caizdir. mesela: Ya eyyühellezine kelimesi. 3) Meddi Lazım: Harfi medden sonra sebebi medden sukunu lazım gelirse meddi lazım olur ve 4 elif uzatılması vaciptir.mesela fatihada veledaallin. 4 kısma ayrılır. kelimede olur ve şeddeli olursa kelimei musakkal:veleddallin gibi. kelimede olur ve cezmli olura kelimei muhaffef: eelene leimesi gibi; harfte olur şeddeli olursa harfi musakkal: laaammim gibi.harfte olur cezm olursa harfi muhaffef: miiim gibi. 4) Meddi Arız: harfi medden sonra sebebi medden sukunu arız gelirse meddi arız olur ve 1ile 4 elif arası okumak mümkündür.mesela alemine kelimesinde durulursa. burada son harekeye göre çeşitli vecihler vardır.son hareke fetha ise 3 vecih caiz: tul,tevassut ve kasr; son hareke kesre ise 4 vecih caizdir: tul,tevassut,kasr ve revm. (Revm: sebebi med olan sukunun geldiği harfin harekesini gizli bir ses ile istemeye veya belirtmeye denir.): son hareke damme ise 7 vecih caizdir: tul,tevassut,kasr,revm,tul ile işmam, tevassut ile işmam ve kasr ile işmam.( İşmam: harfin ötre olan harekesine dudakları yumarak işaret etmektir.
· Meddi lin: Bir kelimede lin harfleri vav ve ye'den biri bulunur, hemen ardından da med sebeblerinden olan sukun bulunursa meddi lin olur. mesela fil suresinin sonları: vessayf diye durulduğunda...Meddi line sebeb olan sukun, lazım sukun ise meddi lini tul ( 4elif) ve tevassutla ( 2elif) okumak caizdir, kasrla okunmaz.. meddi line sebeb olan sukun, sukunu arız ise tul,tevassut ve Kasr (1 elif) ile okunabilir.
· İdğam: sakin bir harfi müteharrik bir harfe doğrudan veya çevirip katarak okumaktır.
· 1) İdğamı Misleyn: mahreç ve sıfatları aynı olan iki harften birincisi saki ikincisi harekeli olarak yan yana bulunursa olur. sakin be'nin harekeli be'ye, te nin te ye, cimin cime uğraması.... nun ile mim de gunnede yapılır.bunlarda idgamı misleyn maal gunne denir.
· 2) idgamı mütecaniseyn.Mahreçleri aynı sıfatları farklı harflerden birincisi sakin ikincisi harekeli gelirse olur. üç mahreçte sekiz harfte olur: a) Be ile MİM arasında, Kuranda tek misali var. ya buneyyerkeb meane şöyle okunur: ya buneyyerkemmeana. sakin be mime dönmüştür. b) ZI-Zel-Se( Peltek) arasında ve c) TI-DAL-TE arasında olur
· 3) İdgamı mütekaribeyn.mahreç ve sıfat bakımından birbirine yakınlığı bulunan şu harfler arasında meydana gelir: a) LAM-RA mesela bel rafeallahu şöyle okunur: berrafeallahu lam raya dönüştü. b) GAF-KEF arasında c) Sakin nun ve LAM-MİM-YE-VAV-RA arasında.bu çeşit ileride sakin nun ve tenvinde de karşımıza çıkacak.
· Sakin nun ve tenvine ait hükümler:
· 1) İhfa: lügatte gizlemek demektir. izhar ile idgam arası bir olaydır. sakin nun veya tenvinden sonra 15 ihfa harfinden biri gelirse ihfa olur.
· 2) İzhar: lügatte açığa çıkarmak, ortaya koymaktır. sakin nun ve tenvinin tabii bir şekilde okunmasına denir. sakin nun veya tenvinden sonra izhar harflerinden biri gelirse izhar olur.
· 3) İklab: lügatte çevirmek, bir halden başka bir hale döndürmek demektir. sakin nun veya tenvinden sonra BE harfi gelirse iklab olur.sakin nun veya tenvin halis mime çevrilir. mesela min badi şöyle okunur. mimbadi.
· 4)İdgam:sakin nun veya tenvinden sonra YE-MİM-NUN-VAV-LAM-RA harflerinden biri gelirse idgam olur.gunneli ve gunnesiz kısımları vardır: a) İdgamı meal gunne: sakin nun ve tenvinden sonra YE-MİM-NUN-VAV harflerinden biri gelirse gunneli idgam olur. b) İdgamı bila gunne: sakin nun ve tenvinden sonra LAM-RA harfinden biri gelirse gunnesiz idgam olur.
· SAKİN MİME AİT HALLER.
· 1)İdgamı misleyn meal gunne.sakin mimden sonra mim gelirse olur.
· 2) ihfa-i şefevi(dudak ihfası). sakin mimden sonra BE harfi gelirse olur.
· 3) İzhar: sakin mimden sonra MİM ve BE dışında bir harf gelirse olur.
· Harfi taife ait hükümler: 1) İdgamı şemsiyye: eşşemsu kelimesine bakalım. burdaki lam okunmuyor. buradan çıkarabiliriz idgamı şemsiyeyi. 2) İzharı kameriye: elkameru kelimesine bakalım.burda lam okunuyor.lam okunanlar izharı kameriye oluyor.
· RA HARFİ:
· 1) RA kalın(tefhim ile) okunduğu yerler: a) harekesi fetha ve damme olursa: RA-RU gibi. b) ra sakin kendinden önceki harfin harekesi fetha ve damme olursa: erhame-murdifine gibi, c) ra sakin radan önceki harfin harekesi sakin ise bir önceki harfin harekesi fetha veya damme olursa: velasr, elkadr gibi, d) Ra sakin ve kendisinden önceki harfin harekesi arızi kesra (bir evveli ile okununca ortadan kalkan kesra) olursa: ircii,irkeb,irteda gibi. e) ra sakin kendinden önceki harfin harekesi kesra olur ve ra'dan sonra hurufu istila diye adlandırılan NOKTALI HA-SAD-DAD-ĞAYN-TI-KAF-ZI harflerinden biri bulunursa: irsaden, kırtasin,firgatin...
· 2) RA ince (terkik ile) okunduğu yerler: a) harekesi kere olursa . ri gibi, b) ra sakin ra dan önceki harf kesre olursa: fekebbirhu,mirfegan.. c) ra sakin radan önceki harfte sakin olur ve daha önceki harfin harekesi kesre olursa ince okunur. hicr, bikr gibi d) ra sakin olur kendinden önce lin harflerinden ye bulunursa: seyr,hayr gibi
· 3) RA hem ince hem kalın okunduğu yerler: a) ra sakin bir önceki harfin harekesi kesreli olursa ve ra dan sonra hurufu istiladan gaf bulunursa; kullu firgın gibi. b) ra sakin, bir önceki har hurufu istiladan SAD veya TI olur ve daha önceki harfte kesreli olursa : misr,gıtr gibi, c) Kurandaki şu kelimelerin de hem ince hem kalın okunabileceğine cevaz verilmiştir. en esr (sin harfiyle), feesr (sin), ize yesr (sin).