[Emekdar Üye]

Hucurat-49/10(Camiu li-Ahkami’l-Kur’an - İmam Kurtubî)



10. Müminler ancak kardeştirler. O halde iki kardeşinizin arasını düzeltin ve Allah'tan korkun. Belki rahmet olunursunuz.

Bu buyruğa dair açıklamalarımızı üç başlık halinde sunacağız:


1- Müminler Kardeştir:


"Müminler ancak kardeştirler." Yani nesebte değil de dinde ve hakla-rının saygınlığında (hürmet hususunda) birbirlerinin kardeşleridirler. Bundan dolayı, din kardeşliği, neseb kardeşliğinden daha sağlamdır, denilmiştir. Çünkü neseb kardeşliği din ayrılığı halinde kesintiye uğrar, din kardeşliği ise neseblerin farklılığı dolayısıyla kesintiye uğramaz.

Buharı ile Müslim'de Ebu Hureyre'den şöyle dediği rivayet edilmektedir; Rasûlullah (sav) buyurdu ki. "Birbirinizi kıskanmayınız, birbirinize buğzetmeyiniz, birbirinizin iyi olsun kötü olsun gizliliklerini araştırmayınız, birbi-rinizin aleyhine alışverişi kızıştırmayınız. Ey Allah'ın kulları, kardeş olu-nuz." (Müslim, IV, 1985; Buharı, V, 2253, VI, 2474;. Müsned, II, 287, 288, 342, 393, 394.)

Bir başka rivayette de:

"Birbirinizi kıskanmayınız, birbirinizin aleyhine alış-verişi kızıştırmayınız, birbirinize buğzetrneyiniz, birbirinize sırt çevirmeyiniz, birinizin alışverişi üzerine alışveriş yapmayınız. Müslüman müslümanın kar-deşidir, ona zulmetmez, onu yardımsız bırakmaz, onu küçük görmez.Üç de-fa göğsüne işaret ederek- takva buradadır. Kişiye kötülük olarak müslüman kardeşini küçük görmesi yeter. Müslümanın herşeyi müslümana haramdır. Ka-nı, malı ve ırz ve namusu." Müslim'in lafzı bu şekildedir. (Müslim, IV, 1986; Müsned ,II, 227,360.)

Buharı ile Müslim'in dışındaki hadîs kaynaklarında Ebu Hureyre'den naklen Peygamber (sav)'ın şöyle buyurduğu bildirilmektedir:

"Müslüman müslümanın kardeşidir, ona zulmetmez, onu ayıplamaz, onu yardımsız bırakmaz, ondan izin almadıkça gelecek rüzgarı kesecek şekilde aleyhine olarak bina-sını yükseltmez. Tenceresinin buharı ile onu rahatsız etmez. Ancak ona da bir kepçe koyar (ikram eder). Kendi çocuklarına meyve satın alıp da onlar meyveyi alıp, komşusunun çocukları önüne çıktıkları halde o meyveden komşu çocuklarına yedirmemezlik etmezler." Daha sonra Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "İyice belleyiniz, bununla birlikte aranızdan pek azı müstes-na belleyen olmaz." (Kaynağını tespit edemedik) (İmam Kurtubi, Camiu li-Ahkami’l-Kur’an, Buruc Yayınları: 16/256-257)


2- Müslümanlar Arasındaki Anlaşmazlıkları Düzeltmek;


"O halde iki kardeşinizin arasını düzeltin." Yani birbiriyle anlaşmazlık içerisinde olan iki müslümanın arasını düzeltin, Daha önceden geçtiği üze-re Evs ve Hazreclilerin arasını düzeltin, diye de açıklanmıştır.

Ebu Ali dedi ki:

Burada "iki kardeş" ile İki kesimi (taifeyi) kastetmiştir. Çün-kü tesniye lafzı kullanılarak çokluk kastedilebilir. Yüce Allah'ın: "Hayır, onun iki eli de açıktır." (el-Maide, 5/64) buyruğunda olduğu gibi.

Ebu Ubeyde dedi ki:

Her iki kardeş arasını düzeltin, demektir. Buna gö-re bu buyruk, herkes hakkında geçerli olur. İbn Şîrîn, Nasr b. Asım, Ebu'l-Aliye, el-Cahderî ve Yakub; "İki kardeşinizin arasını" anlamındaki buyru-ğu çoğul olmak üzere ("ye" yerine) "te" ile; "Kardeşlerinizin ara-sını" diye okumuşlardır. el-Hasen: "Kardeşleriniz" diye okumuş, di-ğerleri ise "ye" ile tesniye olmak üzere: "İki kardeşiniz" diye oku-muşlardır.


3- Haddi Aşmak (Bağy) Kişiyi îmandan Çıkarmaz:


Bu âyet-i kerime ile bundan önceki âyet-i kerimede bağyin kişiyi iman-dan çıkarmayacağına delil vardır. Çünkü yüce Allah bağyeden kimseler (haddi aşan, haksızlık yapan kimseler) olmakla birlikte bunlara "mümin kardeşler" adını vermiştir.

el-Haris el-A'ver dedi ki:

Cemel ve Sıffin'e katılan bağiylere karşı savaş-mak noktasında kendisine uyulması gereken örnek olan Ali b. Ebi Talib (r.a)'a: Bunlar müşrik midirler? diye sorutmuş, o da: Hayır bunlar şirkten kaç-mışlardır, diye cevab vermiştir. Peki münafık mıdırlar diye sorulunca, o: Ha-yır demiştir. Çünkü münafıklar Allah'ı ancak pek az zikrederler. Yine ona: Peki durumları nedir? diye sorulunca, "bunlar bize karşı gelen kardeşlerimiz-dir" diye cevab vermiştir.