[umut628]

Islam kurumları ve medeniyeti 6. ünite özet ve deneme sınavı
ıSLAM MEDENıYETıNDE SOSYAL DAYANIşMA VE VAKIFLAR


Zekat: Mâli ibadettir. ıslam’ın 5 temel esasından biridir.Akıllı, büluğa varmış,hür olup nisap miktarından fazla malı olan her Müslümana farzdır.
*Kur’an’da 28 yerde müstakil, 6 yerde namazla birlikte geçer.
*Yerine getirilmediğinde büyük günah, inkâr edildiğinde ıslam’dan çıkmış saydıracak kadar ruhî vergidir.
*Kur’an’da (Tevbe9/60) “Zekâtlar, Allah’tan bir farz olarak yoksullara, düşkünlere, onu toplayan memurlara, kalpleri Müslümanlara ısındıracaklara verilir; kölelerin, borçluların, Allah yolunda olanların ve yolda kalanların uğrunda sarfedilir.Allah bilendir, hâkimdir.
Zekât almaya hakkı olan kimlerdir?
1- Fakir ve yoksullar
2-Düşkünler
3-Âmiller (zekât işinde çalıştırılanlar)
4-Müellefe-i kulûb ( kalpleri Müslümanlığa ısındıracak olanlar)
5-Kölelikten kurtulacak olanlar ( er-Rikâb)
6-Borçtan kurtulacaklar (el- Gârimîn- borca batmış kimse)
7-Allah yolunda çalışanlar
8-Yolda kalanlar (yol oğlu)
* Bu ayet Medine’de inmiştir, zekât hicretten sonra farz kılınmıştır.
Borçlular 2 kısındır. şahsen borçlu olanlar, toplum yararına borçlu olanlar.Hiçbir kastı olmadan birinin ölümüne sebep olup tazminat ödemek zorunda kalanlar; şahsen borçlu olanlardır.
Müslüman ve gayrimüslimler arasında huzur- sükûneti sağlamak için tazminatla borçlanan, borcunu ödeyip geride nisab miktarı parası artmayanlar toplum yararına borçlananlardır.
Fakir: ıhtiyaç sahibi olup istemekten çekinen, hiçbirşeyi olmayan yoksul kimselerdir.
Miskin: Zillet içinde dilenen, sağlıklı da olsa ihtiyaç içinde kıvranan , çalışmaya gücü yettiği halde kendine yetmeyecek kadar az malı olan fakirler, gayrimüslimler bu gruptadır.
*Namaz ferdi ibadet, cemaatleşmek için vesiledir
*Hac daha büyük cemaatin oluşmasına olanak sağlar.
*Oruç ferdi ibadet, insanın nefsini eğitip kendi dışındakileri düşünmesine imkan sağlar.
Vakıflar niçin ve hangi amaçla yapılmıştır?
Günlük hayatla bağlantılı, sosyal hayatta etkisi olan vakıflar iyi gelecek,dünya-ahiret mutluluğu,adını öldükten sonra da yaşatma, cennet nimetini elde edip cehennem azabından korunma,Allah’a yaklaşma amacıyla yapılmıştır.
Vakıf:ınsanların köy, kasaba, şehir vs. yerleşim merkezi kurup geliştirmesinde rol oynamıştır.
Vakıf: durma, alıkoyma, ayırma, bağlama anlamına gelir.
*Istılahta; bir malı satılmamak şartıyla hayır kurumuna bağışlama.
*ıslam hukukunda;” Menfaatı ibâdullaha ait olmak üzere bir aynı Cenab-ı Hakk’ın hükmünde olarak temlîk ve temellükten ile’l-ebed habsetmektir.”
*Vakıf - mevkûf, çoğulu evkâf- vukûf olarak gelir.Aynı zamanda ihtisab, tahbis, tesbîl anlamlarına da gelir.
*Vakıf yapan- kuran kişiya vâkıf denir.
*Çok sayıda vakıf vardır ama aslında vakıflar fakir, muhtaç, dul ve yetimlerin ihtiyaçlarını karşılamak için kurulmuştur.
*Vakıf eserlerinin mahiyeti, dini ve ilmi gayeler ile sağlık ve sosyal hedeflere yöneliktir.
*ılk vakıf ıbrahim (as) Kâbe-i Muazzamanın vakfedilmesiyle başlar.ıskenderiye kütüphanesi,Kudüs havuzları,Zemzem kuyusu, yollar, köprüler birer vakıftır.
*Hz.Ömer’e ait Semğ arazisindeki hurmalık vakıf satüsü taşıyan ilk işlemdir.
Hz.Peygamber’in sağlığında kurulan vakfın amacı neydi?
Hz. Peygamber’in sağlığında Fedek, Kureyza, Nadr, Hayber’deki arazilerdeki hurmalık gelirlerinden hanımlarının nafakası işçilerin ücretlerini tahsis eder.
ımaret: Kısaca “aşevi “ geniş anlamda; külliye kapsamına giren, cami, medrese, bîmârhane,kervansaray, mektep vs. faydalı tesislerdir.ış bulma imkanı da sağlar.
*”Mâhi’n-Nukûş Fatih külliyesi binasındaki duvar yazılarını temizleyen görevlidir.
ıslam Dünyasında sağlık kurumları hangi adlarla anılmıştır?
Dârüşşifâlar: Dâru’s- Sıhha, Dâru’l- Âfiye, Dâru’r-Râha, Dâru’t-Tıb, Mâristan,Bîmârhâne, Tâbhâne, şifâiye vb.
*Abbasiler devrinde kurulmaya başlamış, ilk örneği Tolunoğlu Ahmed’in Mısır’da yaptırdığı ( 875) dârüşşifâdır.
*Selçuklular dön.de şam, Bağdat, Mardin ve Musul’da yapılmıştır.
Başlıcaları; Kayseri- Gevher Nesibe, Sivas- ızzeddin Keykâvus, Divriği- Turan Memlik, Konya Dârüşşifâsı, Çankırı- Atabey Cemâleddin Ferruh, Bursa- Yıldırım, ıstanbul- Fatih, Edirne- Bayezid, ıstanbul- Haseki Hürrem Sultan, Manisa- Hafsa Sultan, ıstanbul- Sultan Ahmed.
*Sıcaklarda insanların su ihtiyacını karşılamak için kurulan vakıflara Su bendi denir.
Kervansaray: Ribatların devamıdır. Yol emniyetini sağlardı.
Ribat nedir? Fonksiyonları hakkında ne biliyorsunuz?
ışlek yol,konak yeri ve ticari merkezlerde yocu ve binekleri barındırıp kervanları dinlendirmek için yapılan kervansaray- han tabirine ribatta denir.Ortasında havuz olan , 2 katlı müstahkem binalar halinde yapılır. Yol emniyeti ve huzuru sağlar.

1. I-mali ibadettir
II-islam yapısının beş temelinden biridir
III-fakirler ve yoksullar zekat almayı hak edenlerdir
Hangisi zekatla ilgili doğru bilgilernendir?
a. I ve II
b. I ve III
c. Yalnız I
d. II ve III
e. I, II ve III

2. Hangisi zekatın verileceği yerlerden değildir?
a. Düşkün
b. Müellifi kulub
c. Allah yolunda çalışanlar
d. Borçtan kurtulacaklar
e. Haccı yapabilecek kadar geliri olanlar

3. Hangisi ihtiyaç sahibi olup istemekten çekinen, hasta olan ,bir ülkeden başka bir ülkeye göç eden veya hiçbir şeyi bulunmayan kimseler olarak kabul edilir ?
a. İşsiz
b. Düşkün
c. Fakir
d. Allah yolunda olan
e. Memurlar

4. Hangisi zillet içinde dilenen ve sağlıklı olsada ihtiyaç içinde kıvranan , çalışmaya gücü yettiği halde nisap miktarından az, fakat kendine kendine yetmeyecek kadar varlığı olan kişidir ?
a. Allah yolunda çalışan
b. Yetim
c. Öksüz
d. Miskin
e. Yolda kalan

5. I-el ğarimin
II-fi sebilillah
III-ibnus sebil
Hangileri zekatın verileceği yerler arasında yer alır?
a. I veII
b. I ve II
c. II ve III
d. Sadece I
e. I , II ve III

6. Sel, yangın vb afet ya da ölüm ,tazminat ,kendi ihtiyaçları gibi durumlar sebebiyle borçlananlara ne denir?
a. Şahsen borçlu olanlar
b. Toplum yararına borçlananlar
c. Anne-baba adına borçlananlar
d. Akrabalar adına borçlananlar
e. Çalıştığı kurum adına borçlananlar

7. Hangisi borçlu veya ağır borçlara batmış kimse anlamına gelmektedir?
a. Amil
b. Garimin
c. Fi sebilillah
d. İbnussebil
e. Müellefi kulub

8. Hangisi insanların toplu olarak yaşadıkları köy,kasaba ve şehir gibi yerleşim merkezlerinin kurulup gelişmesinde önemli rol oynar?
a. Medrese
b. Cami
c. İmarethane
d. Vakıf
e. Daruşşifa

9. Hangis sözlükte durma ,alıkoyma , ayırma,bağlama anlamlarına gelir?
a. İhsan
b. Vakıf
c. Dürüstlük
d. Garim
e. Kulüb

10. I-dini ve ilmi gayeler
II-sağlık ve sosyal hedefler
III-ekonomik ve siyasal adımlar
Hangis vakıf yapılan eserlerin mahiyetleri arasında yer alır?
a. I ve II
b. I ve III
c. Sadece I
d. Sadece II
e. I , II ve III

11. Hangisi vakıfların kurulmasında planlanan hedeflerden değildir?
a. Borçlularının borçlarını ödeyebilmesi
b. Esirlerin esaretten kurtarılması
c. Halkın faydalanabileceği eserlerin yazdırılması
d. Yoksul kızlara çeyiz verilmesi
e. Yaşlı kimselere zorunlu eğitim verilmesi

12. I-yabancıların ağırlanması
II-yolcular için sağlık tedbirlerinin alınması
III-yolcuların yararlabileceği müessese ile güvenliğin sağlanması
Hangisi devletln görevleri arasında yer alır?
a. I ve II
b. I ve III
c. II veIII
d. Sadece I
e. I ,II ve III

13. Hangisi islam tarihinde vakıf statüsü taşıyan ilk işlem olarak kabul edilir?
a. Hz ömere ait semğ arazisindeki hurmalık
b. Kanuninin ilk hanı
c. Fatihin ilk medresesi
d. Hz alinin iki devesi
e. Yavuzun ilk daruşşifası

14. Hangisi bir şehrin ya da kasabanın nüvesim teşkil eden külliye diyebildiğimiz bu müesseselerin kapsamına girencami, medrese, bimarhane, aşevi -tabhane,mekteb vb gibi insanlara faydalı tesisler anlamına gelir?
a. Daruşşifa
b. Ribat
c. Kervansaray
d. İmaret
e. Meşrüta binalar

15. İslam dünyasında halk yararına veya vakıf esasına göre kurulan daruşşifaların yanında sonraları tıp medreseleri de açılmıştır.hangisi bu kurumların ilk büyük örneğini teşkil eder?
a. Tolunoğlu ahmedin mısır da yaptırdığı daruşşifa
b. İzzeddin keykavusun sivasta yaptırdığı şifahane
c. Turan memlik in divriğide yaptırdığı darüşşifa
d. Hafsa sultanın manısa da yaptırdığı hastane
e. Sultan ahmedin istanbulda yaptırdığı daruşşifa

16. İslam dünyasında sağlık kurumuna verilen adların en yaygın olanı hangisidir?
a. Darul afiye
b. Şifahiye
c. Daruşşifa
d. Darus sıhha
e. Bimarhane
Ünite 6 cevaplar
1E - 2E - 3C - 4D - 5E - 6A - 7B - 8D - 9B - 10A - 11E - 12E - 13A- 14D- 15A- 16C






alıntıdır