[Medineweb]

Çirkin Ahlâk ya da Reziletler
İslâm ahlâkçıları erdemlerden yola çıkarak reziletleri açıklar, bunun dışında
ayrı bir rezilet tarifi vermez. Kınalızâde ve Tusi gibi İslâm ahlâkçılarında da
bu yaklaşım, aslında kendilerinden önceki ahlâk düşünürlerinin yaklaşımı
olup onlara ulaşan gelenekten miras alınmış ve genel olarak farklılıklarla
birlikte bu görüşler sürdürülmüştür.
Nitekim Kınalızâde’de diğerlerinde olduğu üzere iki çeşit rezilet kavramı
karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan biri reziletlerin erdemlerin zıddı olması,
diğeri de itidal olan orta derecenin erdem, bunun ifrat ve tefritinin rezilet
olmasıdır. Ancak düşünürümüz bu ikisini ustalıkla birleştirmeyi başarmıştır.
Dört temel erdemin azlığı veya fazlalığı da rezilet olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Temel Erdemler/ Fazlalık ve Azlıkları
TEMEL
ERDEMLER -----------AŞIRISI -----------------AZLIĞI
Hikmet ---------------Kurnazlık---------------- Ahmaklık
Adalet --- ---
İffet -----------------Günahkârlık-------------- Şehvet Azlığı
Cesaret ---------------Saldırganlık-------------- Korkaklık







Temel erdemlerin bağlı bulunduğu güçleri faziletler bahsinde ifade
etmiştik. Kısaca özellikle temel reziletler açısından anımsayacak olursak:
1. Nazari Güç orta/itidal durumunda olmadığında: Cehalet
2. Amelî Güç orta/itidal durumunda olmadığında: Zulüm
3. Gazap Gücü orta/itidal durumunda olmadığında: Korkaklık
4. Şehvet Gücü orta/itidal durumunda olmadığında: Ölçüsüzlük