 Cevap: Fıkıh Usulü Ünite 3 (ATAUZEM)
Fıkıh Usulü Ünite 2.ÖZET
Fıkıh usulü ilmine dair bize kadar ulaşan ilk sistematik kitap; İmam Şafii’nin “erRisale” isimli eseridir.
fıkıh usulü kaideleri: öz itibariyle, Peygamber Efendimizin (s.a.s.) hayatta olduğu dönemde bile mevcut ve de fonksiyonel idi.
Fıkıh Usulü Literatürü yazılırken her yazar farklı metot ile yazmıştır.
Genel olarak 3 guruba ayrıldığında:
A- Mütekellimin Metodu (Kelamcılar) / Şafiiyye Metodu (Tümden gelim Metodu)
B- Fukaha Metodu(Fakihler) / Hanefiyye Metodu (Tüme varım Metodu)
C- Metodun Karması
Bu eserlerin tek metotla değil farklı metotlarla yazılmasıyla, fakihlerdeki düşünce zenginliği bütün boyutlarıyla ortaya çıkmıştır.
Mütekellimin Metodu:
+ İmam Şafinin Er-Risale eseri ekolün başlangıç kitabıdır.
+ sonraki dönem alimler için model teşkil etmiş ve aynı yöntemle daha kapsamlı eserler yazılmıştır.
+kelam alimi de olan fakihlerin yazdığı fıkıh usulü kitaplarının yazımında takip edilen metoda kelamcılar (mütekellimin) metodu denilir.
+İmam Şafinin Er-Risalesi Ekole model olduğundan Metodun Diğer ismi Şafiiyyedir.
+ Bu metodun özelliği, mücerret/soyut usul kurallarının ağırlıklı olarak verilmiş olmasıdır.
+Tümden gelim Metoduyla yazılmış eserlerdir.
+Teorik ağırlıklıdır.
+Furu' Hüküm örnekleri azdır.
Mütekellimin Metoduna Göre Yazılmış Usul Kitaplarından Bazıları:
1- Kadı Abdulcebbar el-Mu’tezilî (v.415/1024): el-Umde.
2- Ebu’l-Hüseyn el-Basrî el-Mu’tezilî (v.463/1070): el-Mu’temed.
3- İmamu’l-Harameyn el-Cüveynî (v.478/1085): el-Burhan.
4-Ebû Hâmid el-Gazzâlî (v.505/1111): el-Mustasfâ.
5- Fahruddin er-Razî (v.606/1209): el-Mahsûl.
6- Seyfuddin el-Âmidî (v.631/1233): el-İhkâm.
Fukaha Metodu(Fakihler):
+Bu metot genellikle Hanefi fakihler tarafından geliştirilmiş olması sebebiyle Hanefiyye metodu diye de isimlendirilmiştir.
+Kaidler furu' fıkıhtan bol Örneklerle desteklenmiştir.
+Tüme varım Metoduyla yazılmış eserlerdir. (Furu'a dair Örneklerden fıkıh usulü kurallarına ulaşma hedeflendiği için.)
Fukaha Metoduna Göre Yazılmış Usul Kitaplarından Bazıları
1-Ebu Bekir el-Cessas (v. 370/980): el-Usûl.
2- Ebû Zeyd ed-Debûsî (v. 430/1038): Takvimu’l-Edille.
3- Fahru’l-İslam el-Pezdevi (v.482/1089): Kenzu’l-Vusul.
""Bu eser, el-Usûl veya Usûlü’l-Pezdevi isimleriyle de meşhur olmuştur. Dönemine göre oldukça sistematik bir eser olan Usûlü’l-Pezdevi’ye Abdulaziz b. Ahmed el-Buhari (v.730/1329), Keşfu’l-Esrar isimli geniş bir şerh yazmıştır.""
4- Şemsu’l-Eimme es-Serahsî (v. 483/1090): el-Usûl.
""Bu eser Usûlu’s-Serahsi olarak da meşhur olmuştur.""
5- Es-Semerkandî (v. 539/1144): Mîzanu’l-Usûl.
6- Ebu’l-Berekât en- Nesefî (v.710/1310); el-Menâr.
""Bu eser, Hanefi fıkıh kültüründe üzerine en fazla şerh ve haşiye yazılan fıkıh usulü kitaplarından birisidir. Bu eser aynı zamanda Hanefi ekolüne göre eğitim verilen medreselerde en fazlaokutulan fıkıh usulü kitaplarından birisidir.""
Karma Metot:
+Her iki metodun özelliklerini içerdiği karma metoddur.
+Yeni fıkıh usulü metinlerinin tamamına yakını karma metotla yazılmıştır.
Karma Metoda Göre Yazılmış Usul Kitaplarından Bazıları:
1- İbnu’s-Sââtî (v.694/1294): Bediu’n-Nizâm.
2- Sadru’ş-Şeria (v.747/1346): et-Tenkîh.
""Bu eser müellifin kendisi tarafından etTavdîh ismiyle şerh edilmiştir.""
3- Taceddin es-Subkî (v.771/1369): Cem’u’l-Cevami’.
4- İbnu’l-Humâm (v.861/1456): et-Tahrîr.
5- Molla Fenarî (v. 834/1430): Fusûlu’l-Bedâi’.
6- Molla Hüsrev (v.885/1480): Mir’âtu’l-Usûl.
""Bu eser müellifin el-Mirkât isimli eserine, kendisi tarafından yazılan bir şerhtir. Aynı zamanda bu eser Osmanlı döneminde Hanefi ekolüne göre eğitim verilen medreselerde, özellikle ileri düzey fıkıh usulü bilgisi için en vazgeçilmez ve önemli ders kitaplarından birisi idi""
Fıkıh Usulü Kitaplarının Sistematiği:
1) Mütekellimin Metoduna Göre Fıkıh Usulü yazan fakihlerin Sistematiği:
+Bazı Müellifler Fıkıh Usulü kitaplarını dört ana başlığa ayırmışlardır.
Şer'i Hüküm (Efal-i Mükellefin) Başlığı altında mükelleflerin fiil ve davranışlarına dair vasıflandırmalar ve bu vasıflandırmaların derecelendirilmesi yapılmaktadır.
+Şer'î Hükmün Kaynağı (Hakim) ana başlığı altında ise, şer'î hükümlerin kaynakları incelenmektedir.
Hâkim, hüküm veren anlamına geldiğinden, fıkıh usulünde hâkim kavramıyla Allah kastedilir. Çünkü Biz Şer'i Hükümleri Allahtan öğreniriz.
+Takip eden bölümlerde ise, “mahkum fih” başlığı altında şer'î hükümlerin taalluk ettiği fiiller sınıflandırılarak her bir sınıfla ilgili hükümlerin özellikleri anlatılır.
+Dördüncü ana başlık olan “mahkum aleyh” başlığı altında da ehliyetle ilgili konular işlenmektedir +Kitapların son kısımları ise, içtihat ve ilgili konulara ayrılmaktadır.
2) Fukaha Metoduna Göre Fıkıh Usulü yazan fakihlerin Sistematiği:
fıkhın tarifi yapıldıktan sonra hemen kaynaklar, yani şer'î delillerin tanıtımı ve bunlardan hüküm çıkartma yöntemlerine dair kuralların anlatılmasına geçilmektedir.
ALINTIDIR |