[Medineweb]

Sonuç

Hz. Muhammed’in dini tebliğ ederken Mekke döneminde karşılaşmış ol-duğu sıkıntıların, siyasal açıdan örgütlü bir toplumun Mekke’de oluşturulamamış olmasından kaynaklandığı söylenebilir. Zira, dinin tebliği ve hayata geçirilebilmesi için gerekli şartlardan bir kısmı siyasal iktidarın desteğini gerektirmektedir. Nitekim Mekke’de nazil olan sureler göz önüne alındığında genellikle iman ve akaidle ilgili oldukları görülür. Bu dönemde ibadetlere, ahkama ilişkin, cihad gibi devlet kudretine ilişkin ayetler çok fazla değildir.

Bu dönemde Hz. Muhammed ile ona inananların oluşturduğu iman toplu-luğunun, bir azınlık statüsünde olduğu da gözden kaçmamaktadır. Doğal olarak İslam tebliğinin ilk yarısını teşkil eden Mekke döneminde bir yönetim erkinden bahsedilemez.

Buna karşın Medine’ye hicretin, Peygamber ve onan inananlara, modern devletin de kurucu unsurları arasında kabul edilen, ülke, halk ve iktidar unsurlarının bir araya gelmesine sebep olduğu açıktır. Medine’de yaşayan farklı inanç toplulukları (Yahudiler ve iman etmemiş olan bazı arap kabileleri) ile birlikte Müslümanlar Medine’de yeni bir siyasal yapılanmanın aktörleri olmuşlardır.

Bu dönemde büyük oranda sahabe-peygamber ilişkisi çerçevesinde şekillenen ilk İslam milletinde fert-toplum ilişkisinin hukuki esaslar üzerine bina edildiği görülür

Prof.Dr.Ali Duman





---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dipnotlar:
1 Maruf ed-Devalibi, İslam’da Devlet ve İktidar, çev. Mehmet S. Hatipoğlu, İstanbul, 1984, 22.
2 Ali Duman, İslam Hukukuna Göre Siyasi Fikir Hürriyeti, Basılmamış Doktora Tezi, Konya, 1999, 27-28.
3 Bilindiği gibi Peygamberimize vahiy gelmeden önce, içinde bulunduğu toplum onun güvenilirliği sebebiyle Muhammedü’l-Emin diyorlardı.
4 Geniş bilgi için bkz. M. Şemdettin Günaltay, İslam Öncesi Arap Tarihi, sad. M. Mahfuz Söyleme, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2006; Yaşar Çelikkol, İslam Öncesi Mekke, Ankara Okulu yay., Ankara, 2003.
5 Müddesir, (29), 2.
6 Şuara, (26), 214-217.
7 Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, İstanbul, 1991, I.88.
8 İbn Hişam, es-Siretü’n-Nebeviyye, tah. Mustafa es-Seka, Daru İbn Kesir, Beyrut, ts., II.416 vd.; Hamidullah, İslâm Peygamberi, II.871-872.
9 Geniş bilgi için bkz. Muhammed Hamidullah, “Medinede Kurulan İlk İslam Devletinin Esas Teşkilat Yapısı ve Hz. Peygamberin Vazettiği Yeryüzündeki İlk Yazılı Anayasa”, İslam’ın Hukuk İlmine Yardımları (Makaleler Küllyatı), Derleyen: Salih Tuğ, İstanbul, 1962, 13-30; Vecdi Akyüz, “Devlet Başkanı, Hukuk Adamı ve Bir Medeniyet Kurucusu Olarak Hz. Muhammed S.A.V.”, Cahiliye Toplumundan Günümüze Hz. Muhammed (Sempozyum tebliğ ve müzakereleri), 13-15 Nisan 2007 / Konya, 2007, 187-238; Ahmet Güneş, “Medine Vesikasının İslam Hukuku Açısından Kaynak Değeri”, EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler, 2008, cilt: XII, sayı: 34, s. 211-222; Mustafa Kelebek, “İslam Hukuk Felsefesi Açısın-dan Medine Vesikası”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2000, sayı: 4, s. 325-373.
10 Al-i İmrân, 3 / 32; Nisâ, 4 / 59; Enfâl, 8 / 20.
11 Buharî, Hars, 15, 27; Ebû Dâvud, İmâre, 37; Tirmizî, Ahkâm, 38; İmam Mâlik, el-Muvattâ, Kahire, 1987, Akdiye, 26, 27; Dârimî, Büyû, 65; Ahmed b. Hanbel, Müsned, 111, 303; Muvatta, Akdiye 26, (2, 743); Tirmizî, Ahkâm 38, (1379); Ebu Dâvud, Harâc 37, (3073).
12 Ebû Yusuf, Kitabu’l-Harâc, çev. Müderriszade Muhammed Ataullah Efendi, sad. İsmail Karakaya, Anka-ra, 1982, 62-65; İbnü'l-Hümâm, Şerhu Fethu'l-Kadîr, Mektebetu’t-Ticariyyetü’l-Kübra, Mısır, ts., VI, 32; Muhammed b. Ali b. Muhammed eş-Şevkânî, Neylü'l-Evtâr, Mektebetü Daru’t-Turas, Kahire, ts.,VIII,14-17
13 Muhammed b. İdris eş-Şâfiî, el-Ümm, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1993, III, 181; İbnü'l-Hümâm, VI, 328; Ebu Bekr b. Mes’ud el-Kâsânî, Bedâiü's-Sanai’ fi Tertibi’ş-Şerai, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986, VII, 118,119; Ali Şafak, İslâm Arazisi Hukuku, İstanbul, 1977, 60-62.
14 İmam Malik, el-Müdevvenetü’l-Kübra, Beyrut, 1323, III, 26, 27; İmam Malik, el-Muvatta, II, 470; İbnü'l-Hümâm, VI, 32; eş-Şevkânî, VIII, 14-17
15 Bkz. Tahir b. Aşur, İslam Hukuk Felsefesi, çev. Vecdi Akyüz-Mehmet Erdoğan, İstanbul, 1988, 50-62.
16 Şihabuddin Ahmed b. İdris el-Karafî, el-İhkam fi Temyizi’l-Feteva ani’l-Ahkam, Mektebetu Matbuati’l-İslamiyye, Halep, 1967, 93.
17 Vesikanın metni için bkz. Hamidullah, İslâm Peygamberi, I.202-210.
18 Talip Türcan, “İslam’ın Evrensel Hukuk Düşüncesine Katkıları”, SDÜİF, III. Kutlu Doğum Sempozyu-mu (Tebliğler), 20 Nisan 2000, 32.
19 Duman, 126.