[Emekdar Üye]

Cum'a-62/9 (İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Celal YILDIRIM)


9- Ey imân edenler! Cumua günü namaza (ezan ile) çağrıldığında Hemen Allah'ı anmaya (namaz kılıp hutbe dinlemeye) gidin; alım-satımı bırakın


İniş Sebebi


Hz Abdirrahman (R) diyor ki:

— «Resûlüllah (A) Efendimiz cuma günü hutbe irad ederken, bir ticarî kervan çıkageldi Bunun üzerine Cenâb-ı Hak, ilgili âyetleri indirdi Abdillah (R)dan yapılan bir başka rivayette, adı geçen şöyle demiştir:

— «Cuma günü Resûlüllah (A) Efendimiz'le beraber bulunuyorduk 12 kişi dışında Mescid'deki cemaatin hepsi yiyecek maddesi satın almak için dışarı çıktı» (Esbabu'n-Nüzül/Nisabûrl: 286- Buharî/büyû1: 11, cumua : 38- Ahmed : 5/85)


Müslim'in İshak b Amr (R)dan yaptığı rivayette ise, olay şöyle haber verilmektedir:

«Medine halkı açlık ve kıtlık sıkıntısı içinde bulunuyordu Halîfe el-Ketbî ise o sırada gıda maddesi ve ticarî emtia taşıyan kervanıyla Şam'dan dönmüş bulunuyordu Tam bu sırada Resûlüllah (A) Efendimiz, cuma hutbesini irad ediyordu Ebû Bekir (R) ile Ömer (R) da içerde kalan 12 kişi arasında bulunuyorduS» (Esbabu'n-Nüzül/Nisabûri: 286)



Cuma Namazı


«Ey imânedenler! Cuma günü namaza (ezan ile) çağrıldığında hemen Allah'ı anmaya (namaz kılıp hutbe dinlemeye) gidin»

Cuma namazı, ilim adamlarının ittifakıyla farz-ı ayndır; yani hür ve ergen olup hasta ve seferî olmayan, aklı başında her müslüman erkeğe farzdır İnkârı küfür, terkedilmesi büyük günahtır
Âyette cuma namazıyla ilgili iki emre yer verilmiştir: Biri, cuma ezanı okunduğunda cuma camiine gidip hutbeyi dinlemek ve namaz kılmak için vakit kaybetmeden hemen harekete geçmemiz; diğeri ise, bu sırada, yani ezan okunmaya başlayınca alım-satımı ve diğer meşgul bulunduğumuz işi bırakmamızla ilgilidir Cuma konusunda böyle bir karine olmadığına göre, ezan okunmaya başlandığında her işi ve meşguliyeti bırakıp cumaya gitmek farzdır Ancak hastane ve benzeri sağlık merkezlerinde ciddi bir vaka olurda ölüm tehlikesi arzederse, görevli doktorun, insan hayatını kurturmak için sözü edilen vakitte cumayı terketmesinde bir sakınca yoktur



Cuma Ezanı


Resûlüllah (A) Efendimiz zamanında mü'minler Medine'de Mescid-i Saadet'e yakın bulunuyorlardı; aynı zamanda sanat ticaret ve ziraat de henüz gelişmemiştiS İşte o devirde bu ezan okununca, her işi bırakıp cuma camiine gitmek farzdı Üçüncü halîfe Osman (R) devrinde iş ve meşguliyet arttı, şehir hayli genişleyip büyüdü Bunun üzerine halîfe öğle vakti girince bir de dış ezan okunmasını emretti Böylece dış ezan hakkında icma' vaki oldu ve günümüze kadar sürüp gelmektedir Bununla beraber iç ezanı ölçü olarak almak ve ona göre camiye gitmekte de bir sakınca yoktur Sa'y: Koşmak, acele etmek, kalbi ve niyeti yapılacak işe çevirip gitmek, bir işe gayret edip yönelmek ve bir işe hemen başlamaya azmetmek gibi mânalara delâlet eder Zira namaza koşarak nefes nefese gelenleri uyaran Resûlüllah (A) Efendimiz şöyle buyurmuştur: «Namaza geleceğiniz zaman yürüyerek (normal adımlarla) gelin Yetiştiğiniz kadarını (İmamla) kılar, kaçırdığınızı tamamlarsınız Bu anlatım, lafzındelâleti bakımından aiış-verişle ilgilidir; ama taşıdığı hüküm bakımından -bazı istisnalarla- her işi ve meşguliyeti kapsamaktadır Nitekim Resûlüllah (A) Efendimiz ile dört halife devrinde uygulama bu genellik içinde cereyan etmiştir



Cuma Namazına Gitmek Mutlaka Hayırlıdır


Cuma namazı ve hutbesi, İslâm'ın yüce amaçlarından biri ve varlığının delilidir O bakımdan İslâm cuma sız, cuma da İslâmsız olamaz
Bu açıdan da cumaya bakınca, onun sayılmayacak kadar faydaları, kelimeyle anlatılamıyacak kadar ecir ve sevapları vardır
2- Ruhla beden arasında bozulan veya sarsılan dengeyi düzeltir
4- Müslümanların birbirlerini daha yakından görüp kaynaşmalarını ve dertlerinin tek dert haline getirilmesini sağlar Ferdi toplumun kopmaz bir parçası haline getirip insan unsurunun bizatihi çok değerli olduğunu kalp ve kafalara işler
7- Dinî, ahlâkî, tarihî ve ilmî yönden Müslüman cemaatin aydınlanmasına; dinî kültürlerinin artmasına yardımcı olur
8- Kırgınlıkların kalkmasına, dargın duranların barışmasına; aile ve toplumun huzur ve güven havasında verimli bir hayat sürmelerine imkân sağlar Böylece ferde bilinçli hareket, cemaate aksiyon kazandırır
10- İş hayatında daha doğru ve daha faydalı, daha dikkatli ve düzenli olabilmenin idrâk ve inancını hem uyandırıyor, hem de kuvvetlendirir

çııÖÖçşıÜüCum'a-62/9 (İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Celal YILDIRIM)


9- Ey imân edenler! Cumua günü namaza (ezan ile) çağrıldığında Hemen Allah'ı anmaya (namaz kılıp hutbe dinlemeye) gidin; alım-satımı bırakın


İniş Sebebi


Hz Abdirrahman (R) diyor ki:

— «Resûlüllah (A) Efendimiz cuma günü hutbe irad ederken, bir ticarî kervan çıkageldi Bunun üzerine Cenâb-ı Hak, ilgili âyetleri indirdi Abdillah (R)dan yapılan bir başka rivayette, adı geçen şöyle demiştir:

— «Cuma günü Resûlüllah (A) Efendimiz'le beraber bulunuyorduk 12 kişi dışında Mescid'deki cemaatin hepsi yiyecek maddesi satın almak için dışarı çıktı» (Esbabu'n-Nüzül/Nisabûrl: 286- Buharî/büyû1: 11, cumua : 38- Ahmed : 5/85)


Müslim'in İshak b Amr (R)dan yaptığı rivayette ise, olay şöyle haber verilmektedir:

«Medine halkı açlık ve kıtlık sıkıntısı içinde bulunuyordu Halîfe el-Ketbî ise o sırada gıda maddesi ve ticarî emtia taşıyan kervanıyla Şam'dan dönmüş bulunuyordu Tam bu sırada Resûlüllah (A) Efendimiz, cuma hutbesini irad ediyordu Ebû Bekir (R) ile Ömer (R) da içerde kalan 12 kişi arasında bulunuyorduS» (Esbabu'n-Nüzül/Nisabûri: 286)



Cuma Namazı


«Ey imânedenler! Cuma günü namaza (ezan ile) çağrıldığında hemen Allah'ı anmaya (namaz kılıp hutbe dinlemeye) gidin»

Cuma namazı, ilim adamlarının ittifakıyla farz-ı ayndır; yani hür ve ergen olup hasta ve seferî olmayan, aklı başında her müslüman erkeğe farzdır İnkârı küfür, terkedilmesi büyük günahtır
Âyette cuma namazıyla ilgili iki emre yer verilmiştir: Biri, cuma ezanı okunduğunda cuma camiine gidip hutbeyi dinlemek ve namaz kılmak için vakit kaybetmeden hemen harekete geçmemiz; diğeri ise, bu sırada, yani ezan okunmaya başlayınca alım-satımı ve diğer meşgul bulunduğumuz işi bırakmamızla ilgilidir Cuma konusunda böyle bir karine olmadığına göre, ezan okunmaya başlandığında her işi ve meşguliyeti bırakıp cumaya gitmek farzdır Ancak hastane ve benzeri sağlık merkezlerinde ciddi bir vaka olurda ölüm tehlikesi arzederse, görevli doktorun, insan hayatını kurturmak için sözü edilen vakitte cumayı terketmesinde bir sakınca yoktur



Cuma Ezanı


Resûlüllah (A) Efendimiz zamanında mü'minler Medine'de Mescid-i Saadet'e yakın bulunuyorlardı; aynı zamanda sanat ticaret ve ziraat de henüz gelişmemiştiS İşte o devirde bu ezan okununca, her işi bırakıp cuma camiine gitmek farzdı Üçüncü halîfe Osman (R) devrinde iş ve meşguliyet arttı, şehir hayli genişleyip büyüdü Bunun üzerine halîfe öğle vakti girince bir de dış ezan okunmasını emretti Böylece dış ezan hakkında icma' vaki oldu ve günümüze kadar sürüp gelmektedir Bununla beraber iç ezanı ölçü olarak almak ve ona göre camiye gitmekte de bir sakınca yoktur Sa'y: Koşmak, acele etmek, kalbi ve niyeti yapılacak işe çevirip gitmek, bir işe gayret edip yönelmek ve bir işe hemen başlamaya azmetmek gibi mânalara delâlet eder Zira namaza koşarak nefes nefese gelenleri uyaran Resûlüllah (A) Efendimiz şöyle buyurmuştur: «Namaza geleceğiniz zaman yürüyerek (normal adımlarla) gelin Yetiştiğiniz kadarını (İmamla) kılar, kaçırdığınızı tamamlarsınız Bu anlatım, lafzındelâleti bakımından aiış-verişle ilgilidir; ama taşıdığı hüküm bakımından -bazı istisnalarla- her işi ve meşguliyeti kapsamaktadır Nitekim Resûlüllah (A) Efendimiz ile dört halife devrinde uygulama bu genellik içinde cereyan etmiştir



Cuma Namazına Gitmek Mutlaka Hayırlıdır


Cuma namazı ve hutbesi, İslâm'ın yüce amaçlarından biri ve varlığının delilidir O bakımdan İslâm cuma sız, cuma da İslâmsız olamaz
Bu açıdan da cumaya bakınca, onun sayılmayacak kadar faydaları, kelimeyle anlatılamıyacak kadar ecir ve sevapları vardır
2- Ruhla beden arasında bozulan veya sarsılan dengeyi düzeltir
4- Müslümanların birbirlerini daha yakından görüp kaynaşmalarını ve dertlerinin tek dert haline getirilmesini sağlar Ferdi toplumun kopmaz bir parçası haline getirip insan unsurunun bizatihi çok değerli olduğunu kalp ve kafalara işler
7- Dinî, ahlâkî, tarihî ve ilmî yönden Müslüman cemaatin aydınlanmasına; dinî kültürlerinin artmasına yardımcı olur
8- Kırgınlıkların kalkmasına, dargın duranların barışmasına; aile ve toplumun huzur ve güven havasında verimli bir hayat sürmelerine imkân sağlar Böylece ferde bilinçli hareket, cemaate aksiyon kazandırır
10- İş hayatında daha doğru ve daha faydalı, daha dikkatli ve düzenli olabilmenin idrâk ve inancını hem uyandırıyor, hem de kuvvetlendirir
O bakımdan İslâm yurdu ve ülkesi küffar tarafından istilâ edilip kü­für ahkâmı bütünüyle hâkim olmadıkça cuma namazı terkedilmez