[nurşen35]

3. Ünite OSMANLI MİMARİSİ


Osmanlılar XIII. yüzyıl sonunda çeşitli uygarlıkların ortaya çıktığı ve geliştiği topraklarda yeni bir medeniyetin temelini atmışlardır.
Osmanlı mimarisinin klasik döneme ait;

1. Araziyi kullanmak
2. Sadelik
3. Malzeme kullanımı
4. Işık ve renk
5. Proporsiyon - tenasüp
6. Mukarnas ve silmeler
7. Simetriyi yerinde kullanmak gibi bazı özellikleri sayılabilir

Mimarlık Teşkilatı :
Ehl-i hiref denilen zanaat grupları içinde inşaatçı sınıfın teşkilatı vardır. XV. yüzyıldan devlet merkezinde sarayda bir Hassa Mimarlar Ocağı , başlarında sermimaran-ı Hassa veya mimarbaşı ağa denilen en üst düzeydeki memurun altında suyolu nazırı halife üstad gibi mimarlar bulunmaktaydı. Mimar Sinan'ın hayatını yazan Sai Çelebi'nin Tezkiretül - Bünyan isimli tezkiresinden ve Sultan Ahmed Camii mimarı Sedefkar Mehmet Ağa'nın hayatını yazan Cafer Ağa'nın Risale-i Mimariyye kitabından öğrenmekteyiz.
Hassa Mimarlar Ocağı XIX. yüzyıl ortalarına adar devam etmiş ve II. Mahmud'un devrinde şehreminlik ve mimarbaşılık hizmetleri birleştirilerek Ebniye-i Hassa Müdürlüğü kurulmuştur. Daha sonra da bu kuruluş Ticaret ve Nafia Nezareti'ne bağlanmıştır.

Malzeme ve Teknik - Süsleme :
Osmanlı inşaatlarında tuğla , ahşap, metal ,taş gibi ...
Süslemede ise alçı, taş , çini (kaşi) ve kalem işi malzemeler kullanılmıştır.

Yapı Türleri :
1. Külliyeler = Osmanlı şehir ve kasabalarında cami merkez olmak üzere birbirine bağlı yapılar topluluğuna külliye (manzume) denir. Fatih Külliyesi 110.000m.kareliktir. Külliyenin mimarı Atik Sinan'dır. Edirne'deki Beyazıd Külliyesindeki tımarhane bilhassa tarih içinde önemli bir yere sahiptir. Kanuni Sultan (Süleymaniye Külliyesini) 1550-1557 yılında yaptırmıştır. Sultan Süleyman , Hürrem Sultan'ın türbelerini içine alır. Mimar Sinan'ında Külliyesi , Selimiye Külliyesi (Edirne) 1575'de yaptırıldı.

2. Dini Yapılar :
a. Cami , mescid ve namazgahlar
b. Tekke ve zaviyeler , dergahlar
c. Türbe ve kabirler

3. Eğitim Yapıları :
a. Medreseler , Darülkurra - Darülhadis (İlim okutulan) ve Darüttıb mektepler (Tıp okutulan)
b. Sıbyan mektepleri - İlkokul

4. Sivil Yapılar
a. Hastahane - Darüşşifa - Bimarhane
b. İmaret -Tabhane (misafirhane)
c. Su Yapıları = Bend Kemeri, Uzun Kemer ve Mağlova Kemeri. Şadırvana en güzel örnek Ayasofya Şadırvan'dır
d. Bedesten, Arasta ve çarşılar
e. Han ve Kervansaraylar
f. Köprüler
g. Saraylar, köşkler ve kasırlar, yalılar ve evler

Evliya Çelebi tarafından vezir saraylarının '' en edna''sı yani en basit ve mütevazi olan İbrahim Paşa Sarayı'dır.

5. Askeri Yapılar = Kale ve hisarlar , dökümhane , tersane ve baruthaneler

Osmanlı Mimarisinde Mimari Dönemler

1. Bursa ve Edirne Dönemi (1299-1447)

2. Klasik Dönem (1447 -1700)
Üç şerefeli caminin bir dönüm noktası olarak ortaya çıkışıyla İstanbul mimarisi başlamış ve klasik döneme girilmiştir.

a. Sinan öncesi klasik dönem (1447-1438)
Mimar Sinan'ın mimarbaşı oluşuna kadar devam eden bu dönemde çok büyük programlı külliyelerin yapıldığı dönemdir.

b. Mimar Sinan dönemi (1538 - 1588)
Mimar Koca Sinan'ın mimarbaşı oluşundan vefatına kadar olan bu dönem, tarihe büyük dahi bir sanatkarın tek başına bir döneme ismini vererek geçmesidir.

c. Sinan sonrası klasik dönem (1588 - 1700)
Mimar Sinan'ın çırakları olan Davud Ağa , Dalgıç Ahmed Ağa, Sedefkar Mehmed Ağa gibi yine çok büyük mimarların yetiştiği bu dönemde Sinan'ın kurduğu ekol devam etmiştir.


3. Yabancı Etkiler Dönemi (1700 - 1890)
a. Barok dönemi ( 1700 -1810)
b. Türk Ampir-ArtNouveau ( 1810-1890)

4. Milli Mimari - Türk Neo Klasiği ( 1890- 1930)
Osmanlı mimarisinin cami tipolojisinde klasik çağa damgasını vuran dönem ayrıca ulucami tipinin bu dönemde yani Bursa ve Edirne döneminde görülmektedir. Osmanlı mimarisinin büyük külliyeleri Sinan öncesi klasik dönemde çok görülmüştür. Osmanlı mimarisinin en büyük eserleri Mimar Sinan döneminde gerçekleşmiştir. Osmanlı mimarisinin en büyük özelliği '' Sadelik'' ten yana olmasıdır..






HAZIRLAYAN=nurşen35

Bu hizmet medineweb.net ailesine mahsustur.alıntı yapılması halinde kaynak verilmesi zorunludur....