el-Ka'ka' b. Amr b. Mâlik et-Temîmî (ö. 40/660) Hulefâ-yî Râşidîn devrinin ünlü kumandanlarındandır.
el-ka'ka bin amr et-temimi (radiyalllahu anh) Büyük mücahid büyük komutan sahabedir.
Arap dilinde Qe' Qe' olarak yazılır. el-Ka'ka' isminin arapça yazılışı: القعقع
Bazı hadisçiler sahâbî olduğu görüşün-dedir. Hz. Ebû Bekir döneminde irtidad eden Alkame b. Ulâse üzerine müfreze kumandanı olarak gönderildi ve görevini başarıyla tamamladı (11/632). Aynı yıl Hâlid b. Velîd'in peygamberlik iddiasında bu-lunan Tuleyha ile yaptığı Büzâha savaşı-na katıldı. Ulleys'in ve Übulle'nin fethine Hâlid b. Velid'le beraber iştirak etti (12/ 633).
Hîre'nin fethinde de bulunan Ka'kâ', Hâlid b. Velid'in emriyle bîr süre Hîre'de kaldı. Daha sonra çeşitli fetihlerde görev-lendirildi. Ebû Ubeyde onu Hz. Ömer'in emri üzerine öncü kuvvetlerin kumanda-nı sıfatıyla Irak'a gönderdi (1 3/634).
Ka'Kâ', Kâdisiye öncesi İran fetihlerinde de önemli rol oynadı. Ağvâs'ta cereyan eden savaş, öncü kuvvetlerin başında bulunan Ka'kâ'ın gösterdiği gayretler sonucunda kazanıldı (14/635).
Hâlid'in emriyle Suri-ye'deki fetihlere de katılan Ka'kâ', Yermük Savaşı'nda bir süvari birliğinin ba-şında görev yaptı.
Ka'kâ' asıl şöhretini Kâdisiye Savaşı'nda (15/636) elde etti; bu savaşın kazanılma-sında onun büyük payının olduğu rivayet edilir. Medâin'in fethinde Kisrâ lIl. Yezdicerd'e ait zırh, kılıç, miğfer gibi teçhizatı ele geçiren Ka'kâ', daha sonra Hz. Ömer'in emriyle Celûlâ Savaşına öncü kuvvetin kumandanı olarak katıldı. Savaşın ardın-dan Hulvân'a giderek bir garnizon tesis etti (16/637).
Aynı yıl Sa'd b. Ebû Vakkâs kuvvetlerine katılıp onun emrinde çalıştı. Ertesi yıl Humus'a gönderildi ve bu sıra-da gerçekleştirilen el-Cezîre fetihlerine iştirak etti. 21'de (642) Nihâvend'in ve 24'te (645) Hemedan'ın fethinde görev aldı. Bir müddet sonra Kûfe'ye yerleşen Ka'kâ'. Hz. Osman dönemindeki iç karı-şıklıklarda halifeyi destekledi. Muhalifler Medine'yi kuşatınca Hz. Osman'ın talebi üzerine yardıma gelenler arasında Ka'kâ" da bulunuyordu. Hz. Ali döneminde onu destekleyen Ka'kâ', Cemel Vak'ası'ndan önceki müzakerelerde Hz. Ali'yi temsilen Talha b. Ubeydullah ve Zübeyr b. Avvâm ile görüştü. Cemel ve Siffîn savaşlarında Hz. Ali'nin saflarında çarpıştı.
Ka'kâ' cesaretiyle tanınmıştı. Hz. Ebû Bekir de onun cesaretinden ve yararlı işlerinden övgüyle söz eder.(İbnü'l-Esîr, IV, 409)
Aynı zamanda şair olan Ka'kâ'ın şi-irleri daha çok savaşlarla ilgilidir. Şiirleri Âsim b. Amr'ın şiirleriyle birlikte Nûrî Hammûdî el-Kaysî ve Hatim Salih ed-Dâmin tarafından yayımlanmıştır. (Mecelletü Külliyyeti'l-âdâb Câmi'atü Bağdâd, sy. 31 (Bağdad 1981) s. 205-251)
Diyanet İ.A., Diyanet Vakfı Yayınları, 24/216
