18) ilk dönem önemli şahsiyetler
A-) mabed el cüheni - kaderin olmadığını ilk ortaya atan kişidir. mutezile tarafından desteklenmiş eylemci kişiliğe sahiptir.
B-) gaylan ed dımaşki – mabed el cüheni den sonra kaderi inkar eden tabiin alimlerindendir. İdam edilmiştir emevi halifesine karşı gelince imanı kalbin tasdiki dilin ikrarı sayması büyük günah işleyenin kafir olmadığını savunduğu için mürcie olduğu söylenmektedir.el usulül hamse – mutezileye aittir ( 5 temel prensip )
C-) Cad b. dirhem? İlahi sıfatlar, halkul kuran, insanların fiilleri ilk olarak ortaya atan kişidir 1-)Allah’ın zatı konusunda kadim olan sıfatları yoktur.
2-) Allah yarattıklarına benzemez yed, vech, ayn kelimeleri Allah’ın zatına uygun tevil edilmelidir.
3-)Kuran-ı kerim kadim değil hadistir yaratılmıştır.
4-) insanın fiileri tamamen kendisine ait değildir.
D-) Cehm b. safvan ? insan iradesini inkar ile cebriye ile sıfatları inkar yönüylede mutezile ile örtüşür . ebu halife ve vasıl b. ata ilede görüşmüştür.
1-)Uluhiyet - Allah’a subuti ve haberi sıfatlar izafe edilmez çünkü kullara benzetmiş oluruz ki buda yanlıştır.
2-) Halku kuran – Cad b. dirhemden almış ve sistemleştirmiştir.
3-) Kaza ve kader – insanın fiillerinde aciz olduğunu fiilleri Allah’ın yarattığını savunur.
4-) İman – İman Allah’ı bilmek küfür ise Allah’ı bilmemektir. Tasdik olmaksızın onu bilmek yeterlidir inkar ederse küfre düşmez.
5-) Ahiret – Allah görülmeyecektir kabir azabı sırat mizan yoktur.
6-) Akıl Nakil – akıl ile naklin çakıştığı yerde aklı öne alır.
E-) Ebu Hanife – Sahabe görüşlerinden yola çıkarak önemli konularda delil getirmiştir görüşlerinden en fazla istifade ettiği kişi Hz. Ali
1-) uluhiyet – Allah her şeyin yaratıcısıdır aklı olan herkes Allah’a inanmak zorundadır.
2-) Halkul kuran - Kuran mahluk değidir ancak yazılışı bir araya gtirilişi mahluktur.
3-) Peygamberlik – Peygamber muciz miraç haktır.
4-) Ahiret – Kabir azabı vardır diriliş haktır uygulanacak muamele Allah a aittir affeder veya affetmez ona kalmıştır.
5-) İman ile Amel ilişkisi – Kalbi tasdik olmalı aksi halde münafık da dil ile söyler ama kalbi ile tasdik etmez veya inanıp iman etmemek müşriklerin durumuna benzer.
6-) Tekfir – kuranda kesin olan şeyleri inkar etmek ve kişinin kendi beyanı ile inkar etmesi ile tekfir edilir.
7-) İmamet – Devlet başkanı istişare ile seçilmelidir.
F-) hasan basri? En çok enes b. malikten istifade etmiştir.
1-) uluhiyet – Allah görülecektir kemal sıfatları ile nitalenir.
2-) Kader – iradenin kişinin elinde olduğunu yani kişi kendi sorumludur.
3-) Peygamberlik – Kadın peygamber yoktur miraç ruhen olmuştur.
4-) Ahiret – Hz. İsa kıyamete yakın inecek ergenliğe girmeyen kafir çocuklar cehenneme girmeyecek, iman edip cehennemde azap çekenler şefaat sayesinde çıkacaklar.
5-) İman amel ilişkisi – Amelsiz imanın değeri yoktur iman artar ve eksilir. |