[Mihrinaz]

NAKIS FİİLLER (Kane ve Benzerleri): Nakıs fiiller isim ve haber alırlar. Bunlara genel olarak kane ve benzerleri denir.
KÂNE VE KARDEŞLERİ (Kâne ve Benzerleri)
İrab (hareke) bakımından “إِنَّ ve Kardeşleri”nin tam tersine isimlerini ref haberlerini nasbederler. Kâne ve kardeşleri sekiz adet fiil-i mâzîden oluşur. Bu sekiz fiili mâzîden her birinin muzâri ile emri de aynı işi yapar. Yani, isim cümlesi olan mübtedâ ve haberin önüne gelip mübtedâyı merfû haberi de mansûb okutur. Bunlara nâkıs (eksik) fiiller de denir. Nâkıs fiil denmesinin sebebi; merfû ismiyle birlikte tek bir mânâ ifâde etmeyip ikinci ismi istemeleridir. حَضَرَ الْوَلَدُ (Çocuk geldi) deyince cümle anlamı yeterli olur fakat كاَنَ الْجَوُّ (Hava idi) deyince yetmez, mana eksik kalır. Yanına ikinci bir isim ilâve edilerek كاَنَ الْجَوُّ باَرِداً (Hava soğuk idi) deyince mana tamamlanır.
Allah her şeyi bilen, her şeyden haberi olandır. كان الله عليما خبيرا
Bunlar, anlamlarının tam ortaya çıkması için tek başına isimleri yeterli olmayıp habere ihtiyaç gösterirler. Nakıs fiiller denilmesinin sebebi de budur.

Bunlar isim cümlesinin başına gelerek Mübtedayı merfu, haberi de mansub okuturlar.
1– كان “idi, oldu, olmak, ol” anlamlarına gelir.
Ahmet zengin idi كان احمد غنيا Ahmet zengindir احمد غنى
Hasta uyuyordu كان المريض نائما
2– صار “oldu, dönüştü” anlamını ifade eder. Bir durumdan başka bir duruma dönüşmeyi belirtir.
Un ekmek oldu صار الدقيق خبزا
3– اصبح nitelediği ismin belirtilen sıfata sabah vaktinde sahip olduğunu gösterir.
Adam (sabah vakti) hasta oldu اصبح الرجل مريضا Adam hastadır الرجل مريض
4–امسى nitelediği ismin belirtilen sıfata akşam vakti sahip olduğunu belirtir.
Tüccar (akşam vakti) iflas etti امسى التاجر مفلسا
5– اضحى nitelediği ismin belirtilen sıfata kuşluk vaktinde sahip olduğunu gösterir.
İşçi (kuşluk vakti) yoruldu اضحى العامل متعبا
6– ظل nitelediği ismin belirtilen sıfata sahip olarak devam ettiğini belirtir.
Cadde kalabalıklaştı ظل الشارع مزدحما
7– بات nitelediği ismin belirtilen sıfata gece sahip olduğunu, o şekilde gecelediğini belirtir.
Hasta geceyi kıvranarak geçirdi بات المريض متألما
Not: Bu beş fil genel olarak “oldu” diye tercüme edilir. Ancak bu olmanın zamanı fiile göre değişir.
8- ليس “değildir, hayır” anlamındadır.
Mü’min zalim değildir ليس المؤمن ظالم

Alıntıdır..