[nurşen35]

SÖZCÜK ÖBEKLERİ

1. Sözcük Öbekleri nedir tanımlayınız?
Cevap: Sözcük öbekleri, birden çok sözcüğün cümle
içinde tek işlevle kullanılacak şekilde bir araya ğetirilerek
belirli kurallar içinde yan yana dizilmesinden oluşan
yarğısız dil birimleridir (Demiri Yılmaz, 2009; Karahan,
2006).

2.Cümlede yan yana bulunan sözcüklerin sözcük öbeği
oluşturup oluşturmadığını anlamak için ne yapılabilir?
Cevap: Cümlede yan yana bulunan sözcüklerin sözcük
öbeği oluşturup oluşturmadığını anlamak için cümledeki
öğe dizilişlerini değiştirdiğinizde sözcükler birlikte
hareket ediyorsa sözcük öbeğidir. Örneğin: “Şu yüksek
binanın üçüncü katında/ annemin teyzesi/ oturuyor.” Bu
cümle yükleme iki sözcük öbeği ile bağlanıyor. Cümlenin
öğelerinin yeri değişse de sözcük öbekleri birlikte hareket
eder. Cümleyi “Annemin teyzesi/ su yüksek binanın
üçüncü katında/ oturuyor.” biçiminde de söyleyebiliriz.
Aynı cümleyi sözcük öbeklerinin yerine zamir ğetirerek de
söyleyebiliriz. “O (annemin teyzesi)/ şurada (şu yüksek
binanın üçüncü katında)/ oturuyor.”

3. Ad Tamlaması nedir?
Cevap: İyelik ekli bir adın (tamlayan), iyeliğin belirttiği
başka bir adla (tamlanan) aitlik, içinde bulunma,
sınırlandırma, belirtme vb. anlam ilğileriyle bağlandığı
sözcük öbeğidir (Karaihan, 2006). Ad tamlamaları
cümlede ad, sıfat ve zarf ğörevlerinde, cümlenin her öğesi
olarak bulunabilirler. Belirtili, belirtisiz ve takısız ad
tamlaması olmak üzere üç türü vardır.



4. Sıfat tamlaması nedir örnekle açıklayınız?
Cevap: Adı nitelemek ve/ya belirtmek amacıyla oluşan
sözcük öbeğidir. Sıfat tamlamasının oluşumunda birden
fazla sıfat bir adı niteleyebilir ya da belirtebilir. Tamlayan
(sıfat) da tamlanan (ad) da bir sözcük öbeği olabilir. Sıfat
tamlamaları cümlede ad, sıfat ve zarf görevlerinde
bulunabilir.
Örnek: Mavi deniz, sıcak güneş ve dost sohbeti… İşte tatil.
Beyaz badanalı, kırmızı kiremitli evler yol boyunca
dizilmişti.

5. Aitlik eki nedir örnekle açıklayınız?
Cevap: Aitlik eki “iki” ile oluşturulan sözcük öbeğidir.
Cümlede zamir (bizimki ğidiyor) ya da sıfat (bahçedeki
kadın) görevindedir.
Örnek: Hastanedeki bir tanıdığını aradı. Akşamki kavğa
sinirlerini bozmustu.

6. Ünlem öbeği nedir örnekle açıklayınız?
Cevap: Bir ünlem ile bir adın ek almadan olusturduğu
sözcük öbeğidir. Kural olarak ünlem önce ad sonra gelir.
Örnek: Hey arkadaslar Ey gözüm, ey karanlık ve
aydınlıklarım

7.Ünvan öbeği nedir örnekle açıklayınız?
Cevap: Bir ünlem ile bir adın ek almadan oluşturduğu
sözcük öbeğidir. Kural olarak ünlem önce ad sonra gelir.
Örnek: Hey arkadaşlar Ey gözüm, ey karanlık ve
aydınlıklarım.



8.Edat öbeği nedir örnekle açıklayınız?
Cevap: Bir ad/ad soylu sözcük ve onu izleyen çekim
edatının bir araya gelmesi ile oluşan sözcük öbeğidir.
Örnek: İpince, dal gibi bir çocuktu. Yaşamak için çok
güzel bir yer diye düşündü.

9. Bağlama öbeği nedir örnekle açıklayınız?
Cevap: En az iki eş öğenin bağlaç ile bağlanmasıyla
oluşan sözcük öbeğidir. Bağlama öbeği, cümlede ad, sıfat
ve zarf görevinde bulunabilirler.
Örnek: Kardeşim ve teyzem yarın İstanbul’a gidecekler.
Çalışkan fakat hırslı bir kişiliği vardı.

10. Sayı öbeği nedir örnekle açıklayınız.?
Cevap: Sayı öbeği, ilki büyük, ikincisi küçük sayıdan
oluşan sözcük öbeğidir. Sayı öbeği, cümlede ad ve sıfat
görevinde bulunur.
Örnek: Daha on yedi yaşında evden ayrılmıştı. Kazandığı
beş bin lirayla hemen bir ev tutmuştu.

11. Tekrar öbeği nedir örnekle açıklayınız?
Cevap: Aynı, yakın ya da karşıt anlamlı iki sözcüğün;
anlamı güçlendirmek, çokluk veya abartı amacıyla bir tek
sözcük gibi işlev görmek üzere oluşan sözcük öbeğidir.
Örnek: Hemen hemen işlerinin çoğunu bitirdik. Salonda
her zamanki ğibi yedi sekiz konuk vardı.

12. Eylem ile yapılan birleşik eylemler nelerdir örnekle
açıklayınız?
Cevap: eylem+ zarfieylem + yardımcı eylem” şeklinde
oluşturulan birleşik eylemlerdir. “bil, ver, gel, gör, kal, dur,
yaz, koy” yardımcı eylemleri ile oluşturulan birleşik
eylemlerde eylem ile yardımcı eylem arasına “ –A, I , U”
bazen de “ıp /ip” zarf eylemleri girer.
Örnek: Duydukları karşısında sokağın ortasında öylece
kalakaldı. Okulların tatil olduğunu ancak gün sonunda
öğrenebilmişti.

13. İsim fiil öbeği nedir örnekle açıklayınız?
Cevap: “-mAk, -mA, -Is” eklerinin eyleme eklenmesiyle
oluşan sözcük öbeğidir. Cümlede ad görevinde olan isim
fiil öbeği zarf dışında cümlenin bütün öğelerini
oluşturabilir.
Örnek: Uzun bir aradan sonra işe dönmek iyi olmuştu.
Annesinin geceleri gizli gizli ağlayışını hatırlayıp
üzülürdü.

14. Sıfat fiil öbeği nedir örnekle açıklayınız?
Cevap: Sıfat fiil eklerinin eyleme eklenmesiyle oluşan
sözcük öbeğidir. Sıfat fiil öbeği, cümlenin bütün öğelerini
oluşturabilir.
Örnek: Büyük sınava hazırlanan öğrencileri gördükçe
üzülürüm. Yaşanacak güzel günlerimiz var.

15. Zarf fiil öbeği nedir örnekle açıklayınız?
Cevap: Zarf fiil eki getirilerek adlaştırılmış bir eylem ile
bunu tamamlayan öğe ya da öğelerden oluşan kelime
grubudur.
Örnek: Gözündeki yaşları silerek yüzüğünü uzattı. Başını
çevirip ardında kalanlara baktı.