Şimdi anladım
şeriat kapısı: dünyalık bilgiler, uygulanması gereken müeyyideler, işte kötülükten uzak durmak vs.
tarikat kapısı: öze yaklaşılan ilk adım, 'bir ben var benden içeri' cümlesinin içeri kısmına ilk dokunuş ve bakış, ve sonrasında nasıl ilerleneceğini bilmek, bilinenleri geliştirmek, öğrenilen zahir bilgilerin dışında batın bilgilere ilk adım. öğrenmeye hazırlık ve hazım süreci.
marifet kapısı: özle ilk temastan sonra daha da temas etme ve saklı, ezoterik bilgilere ulaşma, kabın genişlemesi ve kabın içindeki suyun berraklaşmasıdır. arılığa, nötrlüğe ulaşma çabasıdır. 'arife din gerekmez' cümlesindeki arifler bu kapıdaki kimselerdir.
hakikat kapısı: ilim diye ifade edilen batıni, ezoterik bilgilerin içe doğması, vahyolunması. ilham gelmesi ve aktarılması, yaratıcının tecellisi, isimlerini yansıtan kirsiz, passız ayna gibi bir suret olma hali. yani hallelujah, yani insan-ı kamil.