SURE BAŞLANGIÇLARI (FEVATİHU’S-SUVER)
SURE BAŞLANGIÇLARI (FEVATİHU’S-SUVER)
Dinleyicinin ilgisini çekmek için söze tatlı, akıcı, ince ve güzel bir üslupla başlamak esastır. Belağatın ana ilkelerinden olan söze güzel başlamak prensibi, Kur’an-ı Kerim’de sure başlarında en güzel ve en olgun örneklerini vermiştir. Kur’an’daki 114 surenin tamamını Suyuti (911/1505) Başlangıç itibariyle 10 grupta toplayıp, şu başlıklar altında incelemiştir:
1) Allah’ı övme ile başlayan sureler: 14 tanedir. a) Elhamdulillah ile başlayanlar: Fatiha, En’am, Kehf, Sebe’, Fatır. b) Tebareke ile başlayanlar: Furkan, Mülk. c) Tesbih ile başlayanlar: İsra, Hadid, Haşr, Saff, Cuma, Teğabun, A’la.
2) Hurufu Mukatta’a ile başlayan sureler: 29 tanedir. a) Tek harfliler: Sâd (Sad) Kâf (Kaf) Nûn (Kalem) b) İki harfliler: Tâ-Sîn. (Neml) Yâ-Sîn (Yasin) Hâ-Mîm (Mü’min, Fussilet, Casiye, Ahkaf, Zuhruf, Duhan) Tâ-Hâ (Taha) c) Üç harfliler: Elif-Lâm-Mîm. (Bakara, Al-i İmran, Ankebut, Rum, Lokman, Secde) Elif-Lâm-Ra. (Yunus, Hud, Yusuf, İbrahim, Hicr) Tâ-Sîn-Mîm. (Kasas, Şuara) d) Dört harfliler: Elif-Lâm-Mîm-Sâd. (A’raf) Elif-Lâm-Mîm-Ra. (Ra’d) e) Beş harfliler: Kâf-Hâ-Yâ-Ayn-Sâd. (Meryem) Hâ-Mîm-Ayn-Sîn-Kâf (Şura)
3) Nida ile başlayan sureler: 10 tanedir. a) Ey insanlar ile başlayanlar: Nisa, Hac b) Ey iman edenler ile başlayanlar: Maide, Hucurat, Mümtahine c) Ey Nebi ile başlayanlar: Ahzab, Talak, Tahrim d) Ey bürünüp sarınan ile başlayanlar: Müzzemmil, Müddessir.
4) Haber cümlesi ile başlayan sureler: 21 tanedir. İsim, fiil veya edatlarla başlatılmıştır. Enfal, Tevbe, Nahl, Enbiya, Mü’minun, Nur, Zümer, Muhammed, Fetih, Kamer, Rahman, Mücadele, Hakka, Mearic, Nuh, Abese, Kadr, Beyyine, Karia, Tekasür, Kevser.
5) Yemin ile başlayan sureler: 17 tanedir. a) Vav ile başlayanlar: Saffat, Zariyat, Tur, Necm, Mürselat, Naziat, Buruc, Tarık, Fecr, Şems, Leyl, Duha, Tin, Adiyat, Asr. b) La Uksimu ile başlayanlar: Kıyame, Beled.
6) Şart ile başlayan sureler: 7 tanedir. “İza” ile başlar. Vakıa, Münafikun, Tekvir, İnfitar, İnşikak, Zilzal, Nasr.
7) Emir ile başlayan sureler: 6 tanedir. a) Kul ile başlayanlar: Cin, Kâfirun, İhlas, Felak, Nas. b) İkra ile başlayan: Alak.
8) Soru ile başlayan sureler: 6 tanedir. a) “E” ile başlayanlar: İnşirah, Fil, Maun. b) Hel ile başlayanlar: İnsan, Ğaşiye. c) “An” ile başlayanlar: Nebe.
9) Dilek ile başlayan sureler: 3 tanedir. a) “Veyl” ile başlayanlar: Mutaffifin, Hümeze. b) “Tebbet” ile başlayan: Leheb.
10) Ta’lil ile başlayan sureler: 1 tanedir. Kureyş.[364]
Fevatihu’s-Suver ve Hurufu Mukatta’a Kaynakları:
1) Muhammed b. Muhammed el-Gazali (505/1111)
2) İbn Ebi’l-Esbağ, Zekiyyuddin Abdu’l-Azim el-Kayravani el-Mısri (654/1256), el-Havatiru’s-sevanih fi Esrari’l-Fevatih.
3) Tacuddin b. Ebu Duveyhen el-Mevsıli eş-Şafii (762/1361) Kenzü’d-Dürer fi Hurufi Evaili’s-Suver.