[NUR]

Nafile Namazlar Rasûlullâh -sallallâhu aleyhi ve selem-'in hayâtı Allâh'a ibâdetin ve en güzel kulluğun binbir nev'iyle lebâleb doludur Günün hemen her ânına tekâbül eden bir nâfile namazı mevcuttur Nâfile ibadetler kulu Allah'a daha çok yaklaştırır ve cennetteki mertebesini de yükseltir Resûlullah -sallallâhu aleyhi ve selem-:
"Müslüman bir kimse, farzların dışında nâfile olarak her gün Allah rızası için on iki rek`at namaz kılarsa, Allah Teâlâ ona cennette bir köşk yapar" (Müslim, Müsâfirîn 103 Ayrıca bk Ebû Dâvûd, Tatavvu 1) buyurmuştur Nâfile namazların, kıyâmet gününün dehşetli ânında hesâb verirken zor durumda kalan sâhibinin imdâdına yetişeceğini de yine Resûlullah -sallallâhu aleyhi ve selem- haber vermiştir:
"Kıyamet gününde kulun hesaba çekileceği ilk ameli onun namazıdır Eğer namazı düzgün olursa, işi iyi gider ve kazançlı çıkar Namazı düzgün olmazsa, kaybeder ve zararlı çıkar Şayet farzlarından bir şey noksan çıkarsa, Azîz ve Celîl olan Rabb'i:
- Kulumun nâfile namazları var mı, bakınız? der Farzların eksiği nafilelerle tamamlanır Sonra diğer amellerinden de bu şekilde hesaba çekilir" (Tirmizî, Salât, 188)
Farz namazları cemaatle kılmaya âzamî derecede gayret eden Efendimiz -sallallahu aleyhi ve selem- nâfile namazlarını daha çok evinde kılmayı tercih eder ve şöyle buyururdu:
"Ey İnsanlar! Evinizde namaz kılınız Zira farz namaz dışındaki namazların en makbûlü, insanın evinde kıldığı namazdır" (Buhârî, Ezân 81; Müslim, Müsâfirîn 213)
Farz namaz, her müslümanın yerine getirmesi zarûrî bir ibâdet olduğu için açıktan kılınması ve insanların bu ibadete daha sağlam bir şekilde yöneltilmesi gerekmektedir Bu nedenle açıktan ve büyük bir cemaat şuuru içinde edâsı daha uygundur Nâfile namazlar ise insanların irâdesine bırakılmış ihtiyârî ibâdetler olduğundan, Allâh'a vuslat yolunda yarışan kimselerin riyâ ve süm'a hendikaplarını daha kolay yenebilmeleri, evlerinde gizli olarak ibâdet etmelerine bağlıdır Bu hususta diğer bir nokta da, evlerin namazla şereflenmesi ve bereketlenmesidir Cemaatle namaza çok önem veren Müslümanların, evlerini namaz kılınmayan yerler hâline getirmemeleri de istenmektedir Bu konuda mü'minleri uyaran Peygamber Efendimiz -sallallahu aleyhi ve selem- şöyle buyurmuşlardır:
"Namazınızın bir kısmını evlerinizde kılınız da oraları kabirlere çevirmeyiniz" (Buhârî, Salât 52; Müslim, Müsâfirîn 208)
1 Teheccüd Namazı (Gece Namazı): Yatsı namazından sonra , daha uyumadan veya bir miktar uyuduktan sonra, kılınacak nafile namaza "gece namazı"denir Bir miktar uyuduktan sonra kalkılıp kılınırsa "Teheccüd" adını alır Teheccüd namazı iki rekettan on iki rekata kadardır İki rekatta bir selam verilmesi daha faziletlidir (Muhammed Bin Abdullah Hanî, Âdâb, s 264)
Teheccüd namazı, Rasul-i Ekrem -sallallahü aleyhi ve sellem- Efendimize vacip yani farz hükmündeydi Bu namaz O'nun ümmeti için sünnet-i müekkededir
"Gece namazına devam ediniz Zira bu sizden önceki salihlerin ibadetidir Çünkü gece ibadeti, Allah'a yakınlık günahlara kefaret olup insanı bedeni hastalıklardan korur ve günahlardan uzaklaştırır" (Tirmizi, Deavât, 101)
Allâh Teâlâ çok sevdiği ve kâinâtı hürmetine yarattığı Habîb-i Edîb'ne daha fazla lütuflarda bulunmak için teheccüd namazını ona farz kılmıştı
"Gecenin bir kısmında da sadece sana mahsus bir nafile olmak üzere uykudan kalk, Kur'ân ile teheccüd namazı kıl, Yakındır ki Rabbin seni bir makam-ı mahmuda eriştire" (el-İsrâ/17, 79)
Rasulullah -sallallâhu aleyhi ve selem- Efendimiz gece namazını hiç terk etmezdi Öyle ki hastalanacak veya ağırlık hissedecek olsa oturarak kılardı (Ebû Dâvûd, Tatavvu', 18) "Sabah namazından önce kılınan iki rek'at nâfile namaz dünyanın tamamından daha hayırlıdır" (Müslim, Salâtu'l-Müsâfirîn, 96) buyururdu Gözümün nûru diye tavsif ettiği namazı geceleri daha bir iştiyak ve arzû ile kılardı Ayakları şişecek kadar kendinde geçerek kıldığı teheccüd namazına olan iştihâsını şöyle dile getirmişti:
"Allâh her peygamberde belirli birşeye karşı aşırı bir istek yaratmıştır Benim en çok hoşlandığım şey de gece ibâdetidir" (Heysemî, Mecmau'z-zevâid, II, 271)
Allâh'a yaklaştıran en mühim ibâdet olması hasebiyle ümmetinin de bu nimetten nasiblenmelerini arzû ederlerdi Öncelikle yakın akrabasından tebliğe başlayan Efendimiz, bir gece Ali ile Fâtımâ -radıyallâhu anhümâ-'nın kapısını çalmış ve onlara:
- "Namaz kılmayacak mısınız?" (Buhârî, Teheccüd, 5) buyurarak geceyi boş geçirmemelerini istemişti
Diğer ashâbına da:
"Aman gece kalkmaya gayret edin! Çünkü o sizden önceki sâlih kimselerin âdeti ve Allah'a yakınlıktır (Bu ibâdet) günahlardan alı kor, hatalara kefâret olur ve bedenden dertleri giderir" (Tirmizî, De'avât, 101) buyurarak onları huzûrun kaynağına yöneltmek istemişti
Âile içinde kadın ve erkeğin Allâh'a ibâdet ve sâlih ameller işleme husûsunda birbirlerine destek olmalarının önemine dikkat çeken Efendimiz -sallallâhu aleyhi ve sellem- bilhassa gece namazına kalkmada bu yardımlaşmanın daha da önemli neticeler hâsıl edeceğini şöyle ifâde etmiştir:
"Geceleyin kalkıp namaz kılan, hanımını da kaldıran, kalkmazsa yüzüne su serperek uyandıran kimseye Allah rahmet etsin Aynı şekilde geceleyin kalkıp namaz kılan, kocasını da uyandıran, uyanmazsa yüzüne su serperek uykusunu kaçıran kadına da Allah rahmet etsin" (Ebû Dâvud, Tatavvu, 18, Vitir, 13)
2 İşrak Namazı: İşrak namazı, Güneş bir iki mızrak boyu yükseldikten, yani güneş doğduktan kırk-elli dakikalı zaman geçtikten sonra kılınır
Saati olmayan bir kimse, çenesini göğsüne yapıştırarak güneşe bakar, şayet güneşi bu vaziyetteyken göremiyorsa, kerahat vakti çıkmıştır Bundan sonra artık İşrak namazı kılınabilir
İşrak namazı iki rekatır Bu namazın fazileti hakkında Fahr-ı Kainat -sallallahü aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle buyurur
"Bir kimse sabah namazını cemâatle kıldıktan sonra oturup güneş doğuncaya kadar zikir ile meşgul olsa, güneş doğunca da iki rekat (İşrak) namaz kılsa, bir nafile hac ve umre sevabına nail olur" (İhyâ, I 336)
3 Duhâ (Kuşluk) Namazı: Kuşluk vaktinde kılınır Kuşluk vakti, güneşin doğmasından itibaren şer'î günün dörtte biri kadarki bir zamanın geçmesiyle başlayan vakte denir Şer'î gün, Fecr-i sadığın doğmasından (imsaktan) başlayıp güneşin batmasına kadar devam eden güne denir Örfî gün ise, güneşin doğmasından başlayıp batmasına kadar devam eden gündür Şer'î gün, imsaktan başladığı için örf'î günden bir saat kırk beş dakika daha uzundur Kuşluk namazı için en uygun zaman, günün yükselmeye başladığı, deve yavrularının artık sıcaktan gezemez olduğu zamandır (Şah Veliyullah Dihlevi, Hüccetulâhi'l Bâliga c 2, s 53) Niteki bir hadîs-i Şerîfte:
"Kuşlu namazı, deve yavrusunun ayakları sıcaktan kızdığı zamandır" Buyurulur (Müslim, Misâfirîn, 143)
Duhâ (kuşluk) namazı dediğimiz nafile namaz bu andan itibaren kılınır Zeval vaktine yarım saat kalıncaya kadar devam eder İki rekattan on rekata kadar kılınır
Kuşluk namazının üç derecesi vardır:
Birinci Derecesi: Kuşluk namazının en az miktarı, iki rekattır ve insanoğlunun her bir eklemine karşılık, vermesi gereken sadakanın yerini tutar Allah Teala'nın, her organı, her eklemi sağlıklı kılması, büyük bir nimettir Ve ona hamd edilmesini gerektirir Ebû Zer-radıyallahü Anhâ-'den rivayete göre Rasul-i Ekrem -sallallahü aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle buyurur:
"Bir kimse kuşluk namazının iki rekatına devam etse, günahları deniz köpüğü kadar çok olsa bile affolunur" (Tirmizi, Vitr, 15)
İkinci Derecesi: Kuşluk namazını dört rekat olarak kılmaktır Bu konuyla ilgili olarak Allah Teala' bir kutsi hadisinde şöyle buyurur:
"Ey Ademoğlu! Günün evvelinde benim için dört rekat namaz kıl ki, ben de günün sonunda seni kollayayım" (et-Terğip ve't-terhib, c 1, s 464)
Üçüncü Derecesi: Kuşluk namazını sekiz veya on iki rekat olarak kılmaktır (Şah Veliyullah Dihlevi, Hüccetulâhi'l Bâliga c 2, s 53)
Hazret-i Aişe -radıyallahü Anhâ-'den rivayete göre Rasul-i Ekrem -sallallahü aleyhi ve sellem-', Kuşluk namazını ikişer ikişer dört rekat olarak kılar, (bazen) dilediğince de arttırırdı (Müslim Müsafirin, 78)
4 Evvabin Namazı
Evvabin, evvab kelimesinin çoğulu olup, tevbe ve istiğfar ederek Allah Teala'ya çokça yönelen kişi demektir Evvabi namazı, Akşam namazının sünnetinden hemen sonra, iki rekattan altı rekata kadar kılınır Fahr-ı Kainat -sallallahü aleyhi ve sellem-Efendimiz şöyle buyuruyor:
"Bir kimse Akşam namazından sonra hiç konuşmadan altı rekat namaz kılsa, o namaz (sevap bakımından) on iki senelik ibadete denk olur" (Tirmizi, Mevakit, 204)
5 Abdest Şükür Namazı
Abdest veya gusül alındıktan sonra vakit müsaitse, yaşlık kuruyacak kadar bir zaman geçmeden iki rekat namaz kılınması menduptur Bu, abdest veya gusül nimetine kavuşmanın bir şükür ifadesidir Çünkü abdest almak Allah'a yaklaştırıcı bir ibadettir, hedefi ise namazdır Fahr-ı Kainat -sallallahü aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle buyurmuştur:
"Her kim şu benim aldığım gibi abdest alır ve aklından bir şey geçirmeyerek iki rekat namaz kılarsa geçmiş günahları af olunur" (Buhari, Vudû, 14)
6 Tahiyyetü'l Mescid Namazı
Tahiyye; selam vermek demektir tahiyyetü'l mescid, mescidi yani camiyi selamlamak demektir Kuranı kerimde mescitlere "Allah'ın Evleri" denilmiştir Bir eve giren kimsenin, önce ev sahibini selamlaması kadar tabi bir şey olamaz Bu halde Allah'ın Evine girenin de Onu selamlaması gerekir Selamlamanın en mükemmel ve en güzel şekli namazla olur Camiye giren kimsenin tahiyyetü'l mescid kılmak suretiyle Allah Teala'yı bir nevi selamlamış, ona bağlılığını saygısını ve kulluğunu sunmuş olur Bir mescide sadece ziyaret için veya öğretmek veya öğrenmek gibi bir maksatla giren kimse orada nafile olarak iki rekat namaz kılar Dileyen daha fazla kılabilir Mescide günde birkaç defa bu şekilde girilse , bir defasında böyle namaz kılınması yeterlidir
Tahiyyetü'l mescid namazı, mescide girildiğinde daha oturmadan kılınmalıdır Faziletli olan da budur Oturulduktan sonra da kılınır Bazıları; oturmadan kılınırsa eda, oturduktan sonra kılınırsa kaza olur, demişlerdir
Ebû Katade -radıyallahu anh- 'den rivayet edildiğine göre; Rasulullah -sallallahü aleyhi ve sellem- şöyle buyurdu: "Sizden her kim mescide girerse iki rekat namaz kılmadan oturmasın" (Buhari, Salat, 59)
7 Yolculuk Namazı
Sefere çıkan kimseye, abdest alıp iki rekat namaz kılmak menduptur Fahr-ı Kainat -sallallahü aleyhi ve sellem- Efendimiz sefere çıkarken abdest alır, iki rekat namaz kılar, aynı şekilde de seferden dönüşünde eve uğramadan mescide girip iki rekat namaz kılardı Ümmetine yolda tembihte bulunarak şöyle buyurmuştur:
"Bir kimse sefere çıkmayı isterken çoluk çocuğunun yanında kılacağı iki rekat namazdan daha üstün bir şey bırakmış olmaz -Namaz onun yerine hayru'l Halef olur-" (Tebarâni)
Kâ'b bin Mâlik -radıyallahü Anh- diyor ki:
Hazret-i Peygamber -sallallahü aleyhi ve sellem- seferden dönüşünde (Medine'ye) gündüz kuşluk vakti girer, önce mescide uğrar, orada iki rekat namaz kıldıktan sonra evine giderdi Bazen de eve gitmeyip mescitte otururdu