Biz Kaybettik AŞK DA KAZANMADI!!!
TRUVALI ŞAİR
Hatice Algın
Mahmut Derviş şöyle tanımlar kendisini:
"Kendi tarihini anlatmamıştır Truva...
Bizler de henüz kendi tarihimizi anlatmış değiliz.(...)
Kaybedenler safında yer aldığım kesin.
Bozgunu haykırmak, kaybettiğimizi kabul etmek ve söylemek, şair olarak en doğal hakkım.
Ben Truva'dan yanayım.
Zira Truva bir kurbandır.
Aldığım eğitim, varoluş biçimim ve deneyimlerim açısından ben de bir kurbanım." (1)
Gerçekten kaybeden biz miyiz ve aşk da kazanmadı mı hiç?
"Biz kaybettik aşk da kazanmadı hiçbir şey
Çünkü sen aşksın ey aşk, nazlı bir çocuksun!"
Sürgün edilmenin, doğduğu Celile ilindeki El-Birve köyünün Siyonistler tarafından haritadan silinmesiyle yersiz, yurtsuz ve kimliksiz bırakılmanın, Filistin'e dönebildiğinde kendi topraklarında 'mülteci' muamelesi görmenin ne anlama geldiğinin kâbusunu yaşamış bir şairdir Mahmut Derviş...
"Bana bir filozof getirin, kendisine varlığımı kanıtlayacağım." (2) Bu halet-i ruhiye içerisinde kükrüyordu mürekkebi.
"Kayalıklarda ekmeğimizi ararken, çalışırken
Kayboldu uykumuzdan nice düşler!"
İtiraf ediyordu şair; yitirilen saguları... Kaybeden insanlık olunca, velut aşkın da mumyalandığını haykırıyordu yeniden.
Bilhassa herkes tarafından bilinen 'Kimli Kartı' başlıklı şiirindeki asi ve cengâver nefesi, mekanik orduların vahameti oldu.
"...
Kolla kendini, kork benim açlığımdan!
Kork benim öfkemden!
Kolla kendini!"
Mahmut Derviş'i 'savaşçı' kılan "Filistin"... Onu 'şair' kılan da "Filistin"... Derviş'in şiirlerini zikredişimiz de elbette "Filistin" için... Filistin'i 'mukaddes' kılan da "Kudüs"... Bugün şairlerin şiirlerinde bu yüzden bir düşünce ve eylem mücadelesinin çılgınlığı hâkim. Kudüs, anlatılamaz bir zirvedir. Şiirin tecelli ettiği kalemler; o mukaddes ve pıhtılaşmış toprağa adarlar şairaneliklerini. Yeryüzünün perdelerini soyarak ve gökyüzüne merdivenler döşeyerek hiç durmadan (bir yönüyle sığınak olan) şiire iltica ederler.
"Ve ey anam!
Babam, kardeşlerim, yakınlarım, yoldaşlarım
Belki hayattasınız
Belki öldünüz
Belki de benim gibisiniz: Adressiz!
Yurdu yoksa
Bayrağı yoksa
Nedir kıymeti insanın?
Evet, nedir kıymeti insanın
Adresi yoksa!" (Sürgünden Mektup)
Biz kaybettik Aşk da kazanmadı.
Gazeteci-yazar Lütfullah Göktaş; Derviş'in sekiz eserinden seçtiği şiirleri tedvin edip "Biz kaybettik aşk da kazanmadı" başlığı altında okura sundu.
Çevirmen, şairin hak ettiği alakayı göremediğinden ve memleketimizdeki kültürel ortamın çeviri konusundaki hassasiyetsizliğinden de dem vuruyor. Hakikaten başka dilden çevrilmiş bir sürü defolu şiir var piyasada. Bunun faturasını da okur ödüyor. Göktaş, Mahmut Derviş'in çevirilerini yapıp kitaplarını piyasaya sunan Metin Fındıkçı'nın bariz hatalarına işaret ederek, çeviri hususunda çevirmenleri titizliğe davet ediyor.
Filistin katliamının edebiyatını yapmaya kalkışmaktan Hakk'a sığınırız.
Haçlı Seferleriyle vahşet yaşanmıştı Filistin'de. O soylu topraklarda İslam fetihleriyle adalet hâkim oldu sonra. Osmanlı vefasıyla huzuru şaha kalkmıştı insanlığın... Ve Yahudi ihanetiyle korkunç katliam planları gerçekleştirildi 1948'den bu yana.
Şiir; şairlerin günah çıkartmaları değildir. İdam sehpasına yürümektir hakikat ve vicdan uğruna. Bu bağlamda şiir okumak; bir duadır. Süper güçlerin beşeriyeti kemirdiği bir devirde, çarkın dişlilerinde çürümemek adına; toy da olsa her vakitte hücresini yenileyen ve guslederek direnen bir duadır; şiir...
"Biz yirmi yıldır ey bacım!
Şiir yazmıyoruz ama
Savaşmaktayız savaşmakta..."
(Bir Filistinli Yaranın Güncesi)
Modern dünyanın; berrak kelimelerimizi bile böceklendirdiği bir çağda, Mahmut Derviş kaleminin nabız atışlarını ve kelimelerini sadece Filistin'le ovuşturarak, Kudüs tırmalanırken toprağın sesiyle donatmıştı rüyalarını ve davasını. Bu yüzden şiirleri; ölümlü yenilgilerin, ölümsüz zaferleri tadında...
"Şiir aracılığıyla davaya sürekli hizmet etmek isteme takıntısının anlamı yok.
Zira bunun ne şiire faydası vardır ne de Filistin davasına."(3)
Derviş'in 'direniş şairi' olarak tanınmasıyla birlikte kendisi; sloganik tavırdan hoşlanmadığını da belirtiyor. İsmet Özel, şiirin bir başkaldırı olduğunu söyler. Mahmut Derviş de şiirlerinde kangren olmuş her yolu yeniden ayaklandırır. Ancak bu tavrını dünyanın canına okurcasına (yani çarpıcı söylemlerle) değil, davayı hayatımızın tüm katmanlarına, bilhassa fikri ve kalbi uzuvlarımıza dokurcasına anlamlandırır.
"Hançerlerimiz
Yükseğe, daha yükseğe!
Göz yuvalarımız
Yükseğe, daha yükseğe!
Özlemlerimiz
Yükseğe, daha yükseğe!
Şarkılarımız
Yükseğe, daha yükseğe!
Darağaçlarımızdan
Bugünümüzün, dünümüzün çarmıhlarından
Merdivenlerini öreceğiz vaat olunan yarınların!
Sonra haykıracağız: Tanrım!
Açılsın kapalı kapın!" (Marş)
Hristiyanlık, Musevilik ve Müslümanlık olarak üç ehl-i kitabın tarihi yazgısı olan Filistin diyarının hareketi, onun şiirlerinde de dini nüvelerle ve yansımalarla örgülüdür.
"Çarmıh, Alleluya, Yeruşalem, İsa, Muhammed (a.s.), Habakkuk" gibi... Mahmut Derviş şiirlerinde geçmiş ve gelecek bumerang gibidir. Fırlattığında dönen... Ve şair kimi zaman isyankar, kimi zaman öfkelerini deler gibi çılgındır. Yine de kendi kendine direnmesini becerebilen bir şairdir. Gerek diliyle, gerekse tavrıyla Filistin'in biraz Cahit Zarifoğlu'su, biraz Sezai Karakoç'udur o...
"Yürüyen Eğreti Sözler Arasında" başlıklı şiiri; İsrail Parlamentosu'nda hararetli tartışmalara sebep olmuş ve bugün nasıl bozuk bir ahlakla savaşıldığını resmeden bir şiirdir.
"Ey yürüyenler
Eğreti sözcükler arasında!
Sizden kılıç-bizden kan
Sizden çelik ve ateş-bizden et ve can
Sizden yeni bir tank-bizden taş
Sizden gaz bombası-bizden yağmur..."
Ve en soylu ruhların, en modern makineleri çökerten bir şiiridir Filistin...
Elbette "Bir Filistin gene var."
(1) Biz Kaybettik Aşk da Kazanmadı s.16
(2) Biz Kaybettik Aşk da Kazanmadı s.9
(3) Biz Kaybettik Aşk da Kazanmadı s.14
Kurtuba Dergisi 2. Sayı