[Emekdar Üye]

Hakkı yılmaz Tebyinul kuran

25 (97). KADR SÛRESİ
MEKKÎ, 5. ÂYET.
GİRİŞ:
Kadr Sûresi Mekke'de 25. sırada inmiştir. Sûrenin Medine'de indiğini iddia eden rivayetler de vardır. Ancak gerek üslubu, gerekse İslâm ve Kur'ân'a rağbeti arttırmaya yönelik mesajları Sûrenin Mekke indiğini göstermektedir. Sûrenin Abese Sûresinden hemen sonra indiğini gösteren bir başka gerekçe de Sûrenin ilk Âyetinin incelendiği sayfalarda açıklanmıştır.

Hem Kadr Sûresiyle ve hem de Kadir gecesi ile ilgili olarak Nesefî, Süfyan-ı Sevrî, Mücâhid, İbn-i Ebi Hâtim, Amr b. Kays, el- Melâi, Beyhakî, İmam Ahmed b. Hanbel, Ebû Dâvûd, et- Tayalîsi, İbn Ebî Asım en- Nebîl, İbn Kesir gibi bilginler tarafından çeşitli bilgiler verilmiştir. İslâm ilimleriyle uğraşan bu zatların açıklamaları o günün şartlarına göre gayretli birer çaba olsa da, maalesef tatmin edici değildirler.

SÛRENİN İNİŞ SEBEBİ:
Kadr Sûresinin iniş sebebi hakkında birçok rivayet vardır. Hadis Usulü kurallarına göre intikali [elden ele gelişi] sağlam görünen bu rivayetler ile saygınlıklarıyla meşhur zatların bu rivayetlere dayanarak ortaya attıkları birçok görüş, içerikleri dikkate alınmadan ve dirayet yönüyle tenkitleri yapılmadan nakledilmiş, hiçbirinin Kur'ân ile sağlaması yapılmayan bu görüşler kendilerine çeşitli kitaplarda yer bulmuştur. Sûrenin doğru anlaşılmasını engelleyen bu nakillerin en meşhurlarından birkaçını alıntılamanın Kur'ân mesajının önündeki yapay engelleri tanımak bakımından yarar sağlayacağını düşünüyoruz:

Bir gün peygamberimiz arkadaşlarına İsrâîloğullarından birisinin Allah yolunda bin ay silâhla cihat ettiğini anlatmış. Arkadaşları, kendilerinin de Allah yolunda bin ay savaşabileceklerini ama ömürlerinin o kadar uzun olmadığını söyleyip üzülmüşler. İşte, bu Sûre onların üzüntülerini gidermek için inmiş. [25-1] (Kaynak: Mücâhid)

Bir gün peygamberimiz arkadaşlarına İsrailoğullarından dört kişinin [Eyyûb, Zekeriyya, Hazkıyl b. Acuz ve Yuşa b. Nun] seksen yıl Allah'a ibadet edip hiç günah işlemeden yaşadıklarını anlatmış. Arkadaşları da hayretler içinde kalmışlar. Bu olay üzerine bu Sûre inmiş ve "bir Kadir gecesi sizin için onların bin ayından daha hayırlıdır" denmiş. Böylece peygamberimiz ve arkadaşları sevinmişler. [25-2] Kaynak: Ali b. Urve.

Peygamberimize Allah tarafından ümmetinin kısa ömürlü insanlardan oluştuğu gösterilmiş. Bunun üzerine, kısa ömürlü insanlardan oluşan kendi ümmetinin geçmişte yaşamış ve uzun ömürlü insanlardan oluşmuş diğer ümmetlerin işledikleri hayırlara yetişemeyeceğini anlayan peygamberimiz karamsarlığa düşmüş. Allah da üzülen peygamberini sevindirmek için bu Sûreyi indirmiş. [25-3] Kaynak: İmam Mâlik; Muvatta

Peygamberimiz rüyasında Emevileri kendi minberi üzerinde görmüş. [Bu rüya, Emevî hanedanlığının İslâm devletini idare ettiği anlamına geliyormuş.] Peygamberimiz bu ailenin iktidara gelmesine çok üzülmüş. Allah da "Üzülme Muhammed, ben sana Kevser verdim, bin aydan daha hayırlı Kadir gecesi verdim" demek suretiyle peygamberimizi gönüllemiş. Yani buradaki bin ay Emevilerin iktidar süreleri imiş.

Bu safsataya peygamberimizin torunu Hasan'ın da adı karıştırılmıştır.

Güya Muaviye'ye biat etmesi nedeniyle, birisi Hasan'a, "Ey inananların yüz karası, şu adama nasıl biat ettin?" diye sitem etmiş. Hasan da peygamberimize ait olduğu iddia edilen yukarıdaki rüyayı nakletmiş. Hasan bununla şunu demek istemiş: "Emevilerin iktidarı mukadderdir. [ezelde Allah tarafından kader olarak yazılmıştır]. Bunu Peygamberimiz de görmüştü, öğrenmişti, biliyordu. Bizim de bu olaydan haberimiz vardı. Onun için ne yapsak faydasızdı. Biat etmek zorundaydım. Ama hiç önemi yok, bizim Kadir gecemiz Emevilerin bin aylık saltanatlarından daha hayırlıdır. [25-4] (Kaynak: Tirmizi, İbn-i Cerîr) Bu konu tüm diğer kaynaklarda da yer almaktadır.

Yukarıdaki rivayetlerin ilk üçünde İsrâîliyat'a ait bilgiler vardır; rivayetlerdeki öyküler İsrâîl mişnalarındandır. Hâlbuki Kur'ân bize peygamberimizin ehlikitap olmadığını bildirmektedir. Peygamberimiz Tevrât, Zebur ve İncîl kitaplarını okuyup yazmadığı gibi, bu kitapların getirdiği hükümler doğrultusunda bir inanca, amele ve kültüre de sahip değildir:

(Ankebût: 48) Ve sen bundan önce herhangi bir kitaptan okumuyordun; onu sağ elinle de yazmıyorsun. Eğer öyle olsaydı, bâtılcılar mutlaka kuşku duyacaklardı.

(Şûrâ: 52) İşte böylece sana da emrimizden olan ruhu vahyettik. Sen, kitap nedir, iman nedir bilmezdin.

(Yûsuf: 3) Biz bu Kur'ân'ı sana vahyederek, kıssaların/hikâyelerin en güzelini anlatıyoruz. Oysaki sen, bundan önce bunlardan tamamen habersiz olanlardandın.

Peygamberimizin İsrâîliyat'a dair bildikleri Kur'ân'dan öğrendikleri ile sınırlı olduğuna göre, rivayetlerdeki gibi arkadaşlarına İsrail mişnaları anlatması söz konusu olamaz. Dolayısıyla gerçeğin aksini söyleyen diğer binlercesi gibi, bu rivayetler de birer yalan ve iftiradır.

Dördüncü rivayet ise tam bir komedidir. Bu rivayet, o zamanki siyasîlerin kendi tuttukları yolun doğruluğu hakkında peygamberimizden bir delil getirebilmek için saraylarda hadis uydurma yarışı yaptırdıkları kargaşa döneminin bir ürünüdür. Rivâyetin uydurma olduğunu gösteren temel nedenler ikidir:

Birincisi, Emevî hanedanlığının peygamberimiz için bir gayb konusu olmasıdır. Gaybı bilemeyeceği Kur'ân'la sabit olan peygamberimizin, ölümünden yıllar sonra hangi soyun hanedan olacağından haberdar olabilmesi mümkün değildir.

İkincisi, Emevî hanedanının saltanat süresinin bin ay olmadığıdır. Bunun böyle olmadığı tarihî belgelerle kesin olarak sabittir. Olaya hangi açıdan bakılırsa bakılsın, mızrak bir türlü çuvala sığmamaktadır. Zaten ed-Dürrü'l-Mensur, İtkan, İbn-i Cerîr, İbn-i Esir, Kadı Cemaleddin, Ebû'l-Fida, Kadı Abdülcebbar, Râzi gibi büyük otoriteler de bu rivayete daha önceki tarihlerde benzer şekilde cevaplar vermişlerdir.