Medineweb Forum/Huzur Adresi - Atauzem islam tarihi ve medeniyeti 5.ünite özet

ABBÂSÎLER: SİYASİ TARİHİ-1-

ÖZET

Emevîlerin gerek Arap olmayan Müslümanlara yönelik yanlış siyâseti, gerek Arap kabileleri arasındaki taraflı tutumu ve gerekse son Emevî halifelerinin beceriksizliği ve âile içi çekişmelerinin halk içinde sebep olduğu genel memnuniyetsizliği, kendi lehlerine kullanıp iyi bir propaganda yaparak 750 yılında iktidarı ele geçiren Abbâsîler, 1258 yılına kadar hâkimiyetlerini sürdürdüler.

Abbâsî Devleti’nin kurucusu ve ilk halifesi, Ebü'l-Abbâs Abdullah b. Muhammed’dir. 750-754 yılları arasında hüküm süren bu halife, gerek Emevîlerden intikam almak ve gerekse iktidarına karşı yapılan isyan hareketlerini bastırmak için çok kan döktüğünden es-Seffâh lakabıyla anılmıştır.
Onun vefatından sonra hilafet makamına Abbâsîlerin gerçek kurucusu olan kardeşi Ebû Câfer el-Mansûr geçmiş ve 775 yılına kadar tahtta kalmıştır.

Abbâsî Devleti’nin gerçek kurucusu Ebû Cafer el-Mansûr, Bağdat şehrini kurarak Abbâsî Devleti’nin başkenti yapmıştır.
Ebû Cafer’den sonra oğlu el-Mehdî 785 yılına kadar hilâfet makamında bulunmuştur. El-Mehdî, devletin istikrar kazanmasının verdiği rahatlıkla iç ıslahatlara yönelmiş, Mekke’deki Mescid-i Haram ve Medine’deki Mescid-i Nebevî’yi genişletmiştir. Ayrıca zındıklarla da mücadele etmek zorunda kalmıştır.

El-Mehdî’den sonra da Musa b. Muhammed el-Hâdî hilafet makamına geçmiş, bir yıl sonra, 786 yılında, vefatı üzerine Abbâsî tahtına kardeşi Hârûn b. Muhammed er-Reşîd geçmiştir. 809 yılına kadar yaklaşık yirmi dört yıl tahtta kalan Hârûn er-Reşîd’in hilafet dönemi, Abbâsî Devleti’nin gücünün zirvede olduğu dönem olarak kabul edilir.

Bu dönemde Abbâsî Devleti, Bizanslılara karşı açık bir üstünlük kurmuştur.

Dışarıya karşı kurulan üstünlüğün yanında içeride de huzur ve emniyet hâkimdir. Hârûn er-Reşîd’den sonra oğlu Muhammed el-Emîn tahta geçmiş ve 813 yılına kadar tahtta kalmıştır. Ancak, babası Hârûn er-Reşîd’in üç oğlunu da veliaht tayin etmiş olması ve her birine birbirinden bağımsız hareket etmelerini sağlayacak imtiyazlar vermiş olması sebebiyle, Muhammed el-Emîn dönemi kardeş kavgalarıyla geçmiştir ve bu kavgalar sonunda da kardeşi Me’mûn’nun askerleri tarafından öldürülmüştür.

Abbâsîler, Emevîler’e karşı bir hareket başlattıklarında Hz. Ali evlâdı ile birlikteydiler. Hareketleri başarıya ulaşınca, Hz. Ali evlâdına sırtlarını çevirdiler.

Abbâsî âilesi, kendi içinde de ihtilafa düştü; muhâlif Abdullah b. Ali, Ebu’l-Abbas tarafından Ebû Müslim’e yakalattırılarak hapse atıldı ve hapiste öldü. Ebû Cafer el-Mansûr da halife olunca Ebû Müslim’i öldürttü.

Adı, Abbâsî saltanatı ie aynîleşen Harun Reşîd de Bermekîler’i saf dışı ederek kendi büyüklüğüne gölge düşürdü. Yani Abbâsîler de başkalarına haksızlık yapma konusunda Emevîler’den geri kalmadılar.