Tecvid Dersleri

[NUR]

16)SAKİN MİM’İN (CEZZİMLİ MİM )ÜÇ HALİNİ GÖRELİM:

1)Sakin mim, mim harfine uğrarsa İdğami Misleyn Maal Ğunne olur :

Bu kısmı okurken “ mim harfi, mim harfine uğradığı için, ğunneli ve tutularak okunur.


2) Sakin mim, “Be” harfine uğrarsa Dudak ihfası ( ihfayı şefeviye) olur.



Efendim, burada kırmızı ile yazılmış “ mim “harfi okunurken “be “ harfine hemen geçilmez ve burada bir buçuk elif miktarı tutularak(ama dudaklar önde tutulur) sonrada okumaya devam edilir.

3) Sakin mim , yukarda ki iki harfin dışında ki harflerden birine uğrarsa İZHAR olur:



Biliyoruz ki İzhar, okunurken hiç beklemeden okumaya devam etmektir. Yani tutma olmak.


ÖRNEKLER

[NUR]

17) İDĞAMI MÜTECANİSEYN: Mahareçleri ( çıkış yerleri ) bir olan, fakat sıfatları başka olan harfler birbirine uğrarsa İdğamı Mütecaniseyn olur. Arkadaşlar bu tecvidi görürken , mahreçlerinden dolayı, harflerini üç başlık altında inceleyeceğiz:

1) “Tı” , “Dal” , “Te” > harfleri. Arkadaşlar bu harflerden hangisi önce gelirse, önce gelen harf arkasından gelen ikinci harfe çevrilerek okunur. Şimdi bunu örneklerle görelim:



Solda ki Şeddeli olan bölüm, tecvitli okuduğumuz da ağzımızdan çıkması gereken okuma şeklidir. Fakat Kur’an-i Kerim’de ise sağda ki gibi yazılır ama okurken solda ki gibi okunur.

2) “Zı” , “Zal” , “Se” > harfleri. Öncekinde olduğu gibi bunda da, bu harflerden hangisi önce gelirse, daha sonra gelen harfe dönüşerek okunur. Örneklerini görelim:



Arkadaşlar bakınız birinci bölümde ki “ zal” harfi “ zı “ harfine ; “ se” harfide “ zal” harfine nasıl dönüşmüş. Tabi ki biz okurken şeddeli imiş gibi okuruz. Yani solda ki gibi okuruz.

3) “ be” , “mim” > harfleridir. Fakat burada önemli olan bir nokta var; Mutlaka “ be” harfi önce gelmeli.
“mim “ harfi önce gelirse olmaz: Aşağıda “ be “ harfinin “mim” harfine çevrilerek şeddeli bir şekilde okunduğunu görüyorsunuz. Yazıda yok ama okurken şeddeli okuruz.

[NUR]

ÖRNEKLER

[NUR]

18) İDĞAMI MÜTEKARİBEYN: Mahrecinde ( çıkış noktasında) ve sıfatında yakınlığı olan harfler birbirlerine uğrarsa İdğamı Mütekaribeyn olur. İdğamı Mütekaribeynin harflerini de iki başlık altında inceleyebiliriz:

1) “Lam “ ve “Ra” harfleridir. Bu harflerden “Lam “ harfi mutlaka önce gelir. Lam sakin , “Ra” harfi harekeli olur. Ve lam harfi “Ra” harfine çevrilerek okunur. Örnekle görelim:



Her iki örnekte de “Lam” harfinin “ra” harfine dönüştüğünü açık olarak görüyorsunuz.Sağda ki bölüm Kur’ani Kerim’de yazılı olan bölüm, ok işaretinin solunda ki bölüm ise tecvitli okuduğumuzda uymamız gereken kuraldır.

2) “Kaf” ve “Kef” harfleridir. Bu harflerden de “Kaf” harfi “ Kef “ harfinden önce gelir. Bütün idğamlarda

olduğu gibi birincisi sakindir. İkincisi ise harekelidir. Sakin olan ilk harf daima ikinci harfe idğam (katılarak, çevrilerek) okunur.Bu bölümde de “Kaf” harfi “Kef “ harfine çevrilerek okunacaktır. Örnekle görelim:



Gördüğünüz gibi “kaf” harfi tecvitli okunurken, ok işaretinin solunda şeddeli bir “kef “ harfine dönüşmüştür. Burada bir noktaya çok dikkat etmek lazım. İDĞAMLARDA KALKALE yapılmaz. Mesela yukarda ki örnekte sakin olan “ kaf “ harfinde kalkale olmaz. Neden ? Çünkü idğam durumunda olduğu için burada idğam yapılır, kalkale yapılmaz. Buna dikkat etmek lazım.

ÖRNEKLER

[NUR]

19)İDĞAM-I ŞEMSİYYE:Şemsi harfler 14 tanedir.Lam-ı tarif dediğimiz "EL" takısı bu harflerden biri ile başlayan bir kelimenin başına gelirse, o takdirde el takısı okunmaz ve el takısından sonra gelen kelime de şeddeli olarak okunur.Şimdi bu ondört harfi görelim:



Bu harflerin kolay hatırda kalması için oluşturulan beyti de yazalım:Yazdığımız bu beytin ilk harfleri idğam-ı şemsiyye harfleri olmuş oluyor:



Bir kelime bu ondört harften biri olan "nun" ile başlarsa o takdirde idğam-ı şemsiyye maal ğunne olur.Bu şu demektir: Bizler bu şeddeli "nun" u okurken bir elif miktarı tutarak okuruz.Yani ğunne yaparak okuruz. Örnekleri görelim:


"El" takısı "nun" harfinin dışında kalan diğer ondört harfle başlayan bir kelimenin başına gelirse o takdirde idğam-ı şemsiyye
bila ğunne olur.Bu şu demektir:Ğunne yapılmadan ve de tutulmadan seri bir şekilde okunacak demektir.Örneklerle görelim:



Örneklerde görüldüğü gibi " elif lam" takısı dediğimiz " el takısı" şemsi harflerle başlayan kelimelerin başına geldiği için okunmamış ve "el " takısından sonra gelen kelime de şemsi harfler başladığı için şeddeli olarak okunmuştur.

[NUR]

20)İZHAR-I KAMERİYYE:Kameri harfler 14 tanedir.Lam-ı tarif dediğimiz "EL" takısı bu harflerden biri ile başlayan bir kelimenin başına gelirse, o takdirde el takısı okunur.Şimdi bu ondört harfi görelim:



Bu harflerin kolay hatırda kalması için oluşturulan beyti de yazalım:Yazdığımız bu beytin tüm harfleri izhar-ı kameriyye harfleri olmuş oluyor:



Şimdi örneklerle birlikte görelim:



Örneklerde görüldüğü gibi " elif lam" takısı dediğimiz " el takısı" kameri harflerle başlayan kelimelerin başına geldiği için "el " takısının okunduğunu görüyorsunuz.Kırmızı renk ile renklendirme yaptığımız harflerin kameri harfler olduğunu görüyorsunuz.

[NUR]

21)KALKALE: Kalkale harfleri dediğimiz; kaf , tı , be , cim ve dal harfleri kelimenin ortasında veya sonunda sakin olarak (Cezzimli olarak) gelmeleri halinde ses olarak vurgulu okunmasına kalkale diyoruz.Beş harften oluşan kalkale harfleri şunlardır:



Bu beş harfin daha kolay ezberlenip hatırda tutulması için oluşturulan kelime gurubu ise:



şeklindedir.Latin harfleri ile de yazalım;( Kutbu cedin). Şimdi bu tecvidin örneklerini görelim:



ÖRNEKLER

[NUR]

22) HÜKMÜRRA : “Ra” harfinin okunuşu: “Ra” harfi bazen kalın, bazen ince ve bazen de hem ince ve hem de kalın okunabilir. Şimdi bunları görelim:

a) “ Ra “ Harfinin “KALIN “ okunduğu yerler:

1)“Ra” harfi “ötre” veya “üstün “ olduğu zaman. Örnek



2)“Ra”harfi sakin (Cezzimli ) olup, kendinden önceki harfin harekesi “üstün “ veya “ötre “ olursa o zaman da kalın okunur. Örnek

[NUR]

)“ Ra” harfi sakin olup kendinden önceki harfte “esre “ olsa ince okunur AMA, sakin olan “ra” harfinden sonra, eğer “Hurufu İstiladan (kalın olarak okunan harflerden)biri üstün ve ötre olarak gelirse kalın okunur.Bu harfler:



Bu harflerin kolay ezberlenmesi için, bunları beyit haline getirmişler.Böylece daha güzel öğrenilmiş ve akılda kalması sağlanılmış oluyor. Bu beyti de yazalım:



İşte sakin olan "ra"harfinden sonra bu huruf'u istila harfinin HAREKESİ de üstün veya ötre olursa , o zamanda “ ra” harfi KALIN okunur.Örneklerle görelim:


4) “Ra “harfi sakin olup kendinden önceki harfin hareksi arız (değişken ) olursa o zaman da kalın okunur. Örnek:



5) “ Ra “ harfi sakin olsa ve "ra" harfinden önceki harfin harekesi de sakin olsa , daha önceki harfin harekesine bakılır , üstün ve esre olması durumunda da” ra” harfi kalın okunur. Örnek:

[NUR]

b) “ Ra” harfinin ince okunduğu yerlere gelince: 1)“ Ra” harfi “esre” olduğu zaman ince okunur: Örnek:

gibi



2)“Ra” harfi sakin olup bir önceki harfin harekesi esre olursa yine ince okunur:

gibi

3)“Ra “ harfi ve ondan önceki harf sakin olursa daha önce ki harfe bakılır.” Esre “ise İnce okunur. Örnek:



4)“Ra” harfi sakin olup bir önceki harfte “lin “ harfi olsa o zaman da “Ra “ harfi ince okunur:

Örnek:


Arkadaşlar HUD suresi 41.ayette geçen Kelimesi aslında harekesi üstün olduğu için kalın okunması gerekir diye düşünebilirsiniz. Burada tecvid kaidelerinden “imâle “ olduğu için burasını “ince” okumamız gerekiyor. Bunu da belirtmiş olalım.

c) “ Ra”harfinin ince ve kalın okunabileceği yerler de şunlardır:

1)“Ra” harfi sakin olup bir önceki harfin harkesi de esredir. Bu durumda “Ra “ harfi ince okunur FAKAT sakin olan” Ra “harfinden sonra , hurufu istiladan biri gelir ve onun da hareksi ESRE olursa o zaman da hem ince ve hem de kalın okunabilir.