[MERVE DEMİR]

Mükellefin Fiilleri**____**بسم الله الرحمن

Mükellefin fiilleri
Önce mükellefi tanıyalım; Mükellef "yükümlülük sahibi kişi" demektir.

Mükellefin üç şartı var:

1:Müslüman olmak.
2:Buluğ çağına gelmek.
3:Akıllı olmak.
Dini emir ve yasaklara muhatap olan âkil ve bâliğ müslümanı ifade eder ki mükellefin fiilleri 8 tanedir şimdi sırası ile bunları tanıyalım .
( arkadaşlar bu kavramlar birbirine çok karıştırılır inşALLAH dikkatli okuyalım.: ))

1.si FARZ : Kuran ve sünnette yapılması kesinlikle emredilmiş işlerdir .Namaz kılmak-Ramazan orucunu tutmak-Zekat vermek -Namaz da kuran-ı kerimden bir parça okumak vs..
HÜKMÜ; Terkeden ağır cezayı hak eder-farz olduğunu inkar eden dinden çıkar.
Farz ikiye ayrılır farz-ı ayn ve farz-ı kifaye
Farz-ı ayn ; her mükellef müslümanın bizzat yerine getirmesi gereken farzlardır .
Örnek olarak, Beş vakit namaz -Ramazan orucu -Zekat-Hacc gibi ..
Farz-ı kifaye ise ;bir mükellefin yapmasıyla diğerlerlerinden de yükümlülüğün kalkmasıdır .
Örnek olarak Cenaze namazı- hafız olmak gibi .


2: VACİP: farz kadar kesin olmamakla birlikte kuvvetli delillerle yapılması emredilen şeylerdir .
Fıtır sadakası vermek-kurban kesmek-bayram namazları- namazda fatihayı okumak .
HÜKMÜ ise: Yapmayan dinden çıkmaz fakat delalete düşer günahkardır .


3 :SÜNNET: Peygamber efendimiz (s.a.v) söz ,fiil ve takrirleridir .
Yapmayan peygamber efendimizin şefaatinden mahrum kalır.Yerine getirildiği zaman sevap kazanılır terk edilince kınama gerektirir.
3 e ayrılır
1 :Müekked sünnet: Peygamber efendimizini devamlı işlediği nadiren terk ettidiği farz ve vacip olmayan amellerdir.
Ezan ikamet ve cemaate devam gibi sünnetlere sünnetü'l hüda denir ki bunlarda birer müekked sünnettir.
ÖRNEK ; olarak sabah ve akşam namazlarının sünnetleri
HÜKMÜ: Yerine getiren sevap kazanır ,terk eden ceza hak etmez ama kınama gerektirir.
2: Gayr-I müekked sünnet: Peygamber efendimizin ibadet maksadı ile bazen yaptıkları şeylerdir yani
Hz peygamberin (s.a.v) çok defa eda edip bazen terk ettiği sünnetlerdir.
ikindi ve yatsı namazının sünnetleri gibi...
HÜKMÜ: Sünneti yapan sevap kazanır terkeden kınamayı gerektirmez.
3 :Zevaid sünnet: Hz peygaberimizin insan olması itibari ile yaptığı işler.
ALLAH rasülünün yeme -içime -giyimde izlediği yol vs..(beyaz elbiseyi tercih etmesi gibi)

4: MÜSTEHAP : Hz. peygamber efendimizin (s.a.v)bazen işleyip sevimli olan güzel görünen amellerdir.
Kuşluk namazı-Sabah namazının ortalık aydınlayıncaya kadar kılınması-Akşam namazında acele edilmesi vs...
HÜKMÜ:İşlememe kınama gerektirmez,işlemesinde sevap olunur.


5:MÜBAH: ALLAH Tealanın ve peygamber efendimizin (s.a.v) yapıp yapmamakla serbest bıraktığı işler.
oturup kalkmak vs..
HÜKMÜ: Yapılmasında ve yapılmamasında sevap ve günah yoktur.


6 :HARAM : İslam dininde kesinlikle yapılmaması emredilen işlerdir; delilleri kuran ve sünnet .

2 ye ayrılır:
1. si : Bizzat (haram lizatihi): ALLAH ve Rasulünün ( s.a v)geçiçi sebeple değilde baştan itibaren ve temelden haram kıldığı fiillerdir.
hırsızlık -zina -ölü hayvan eti yemek -İçki içmek, kumar oynamak, anaya-babaya âsi olmak gibi.
2. si ise ;Dolaylı haram (haram ligayrihi) : Temelde meşru olduğu hade zaruret halinde haram olan fiiller.
cuma vakti erkeklerin alış veriş yapmadı gibi...
Haramın HÜKMÜ ; terkine sevap, islenmesine ceza gerekmesi ve helâl ve mübah sayanın dinden çıkmasıdır.

7: MEKRUH : Haram kadar kesin olmamakla birlikte keisnlikle yaplımamaması gereken fiillerdir.
2 ye ayrılır:
Tahrimen mekruh : harama yakın olan mekruhtur ALLAH rasulünün yapılmamamsını kesin
ve bağlayıcı bir tarzda istediği ve bir zan ile sabit olmayan hükümler.Bunlar vahid yani bir haberle sabittir .
Buna bir örnek vermek istiyorum daha rahat anlaşılması için hadis-i şerifte "Kişi kardeşi izin vermedikçe onun alış verişi üzerine alış verişe girişmesin ,dünür üstüne dünürlük yapmasın " (buhari ,nikah 45) buyuruyor peygamber efendimiz bu hadiste satış üstüne satış dünürlük üstüne dünürlük kesin bir üslüple yasaklanmıştır . bu haberin haberi vahid olması yüzünden tahrimen mekruh sayılır..

HÜKMÜ :işlemek cezayı gerektirir.
Tenzihen mekruh: Helale yakın mekruh ALLAH ve rasulunün (s.a.v )koyduğu yasağı kesin ve bağlayıcı bir nitelikte olmaması halinde tenzihen mekruh olur .
bunada bir hadisle örnek vermek istiyorum Hz Peygamber "Soğan ve sarınsan yiyen mescide gilmesin evinde otursun "( buhari ezan 160)hadisi şerifte çevrenin rahatsız edilmemesi için tedbire dikkat çelkilmiştir .
HÜKMÜ ;ceza ve kınama gerektirmez fakat faziletli olan şekline aykırıdır .


8: MüFSİD: Bir ibadeti bozan ve muameleyi sakatlayan fiil ve eksikliğe denir.
Müfsidin özürsüz, kasden yapılması günahtır . Hatâ meydana gelmesinde ise günah ve azab yoktur.
Namaz içinde kendisini alamayıp gülmek gibi.