[Medineweb]

karma ders notları


Türkiye kelimesi 6. yy da orta asyaada 12. yy.da anadoluda, 15 yyda mısırda kullanılmıştır.
– Alper-tunga ve şu destanı İskitlere aittir.
– Oğuz kağan destanı hun Türklerine aittir.

– Göktürklerin başlıca özellikleri:türk adıyla kurulan il devlet, Orhun ^Göktürk alfabesini ^ kullanmışlardır(Türklerin kullandığı ilk alfabe), türk tarihi ve edebiyatının ilk yazılı belgeleri olan Orhun kitabeleri 2. Göktürk devletine aittir, madeni parayı ilk kullanan devlettir, ergenekon ve bozkurt destanı Göktürklere aittir.
– Orhun kitabeleri 2. Göktürk döneminde vezir tonyukuk , kül tigin ve bilge kağan adına dikilmiştir.
– Uygurlar ilk olarak yerleşik hayata geçen, din değiştiren kağıt ve matbaayı kullanan , din değiştiren , Türkçe kitap basan , yazılı hukuK sistemine geçen, minyatür resim sanatı olarak yapan Uygurlardır.
– Göç ve türeyiş destanı Uygurlara aittir. Karabalasagun kitabeleri Uygurlara aittir.
– Uygurlar kendilerinden önceki türk kavimlerinden farklı olarak siyasi başarılarında ziyade kültür ve medeniyet alanında ön plana çıkmışlardır.
– Manas destanı Kırgızlara aittir. Dünyanın en uzun ve dünyada en çok tanınan türk destanıdır. Yenisey kitabeleri Kırgızlara aittir.
– Karluklar islamiyeti kabul eden ilk türk boyudur. İlk Müslüman türk devleti olan karahanlı devletinin kurulmasında rol oynamıştır.
– İslamiyet öncesi türk devletlerinde hükümdarların aldığı unvanlar :kağan, hakan, han, şanyü, tanhu, ilteber, idikut , yabgu, ilteriş
– Türklerin kullandığı ilk yazı Orhun alfabesidir. Türklerin milli alfabesi:1-göktürk (orhun) alfabesi, Uygur alfabesidir.
– Türk destanları: – Alper –tunga ve şu: İskitler(sakalar) -oğuzkağan:hunlar, – manas : Kırgızlar, -ergenekon ve bozkurt: Göktürkler, göç ve türeyiş: Uygurlar , dede korkut hikayeleri: oğuzlar
– Türklerin kullandığı takvimler:12 hayvanlı takvim, hicri takvim, celali takvim, rumi takvim, miladi takvimdir.
– Hicri takvim ay yılını esas alırken diğer takvimler güneş yılını esas almaktadır.
– Türklerin kutlu vatan dedikleri ötüken şehrinin türk devletlerinden hangilerine başkentlik yapmıştır.Asya hun ve Kırgız
– Tolunoğulları ve ihşitler mısırda kurulan i,lk türk İslam devletleridir. Yöneticileri ve askeri güçleri türk olup hakim oldukları halk farklı olduğu için kısa sürede yıkılmışlardır.
– Mısırda kurulan türk İslam devletlerinin tamamı denizcilikle uğraşmışlardır.
– Karahanlılar döneminde yazılan ilk türk İslam eserleri :
– divan-i lügatit türk(kaşgarlı mahmut): Araplara türkkçeyi öğretmek için yazılmıştır. türk tarihi, kültürü , destanları ve efsaneleri hakkında bilgi verir.
– Atabetül hakayık(Ahmet edip yükneki ) : ahlak kitabı niteliğindedir.
– Kutadgu bilig (Yusuf has hacib): mutluluk veren bilgi anlamındadır.. İlk yazılı türk İslam eseridir. Türk devlet eğemenlik anlayışı, kanun ve siyaset üzerine görüşler yer alır
– Divan-ı hikmet: (hoca Ahmet yesevi ): tasavvuf edebiyatının kurucusu ve ilk mutasavvıfı hoca Ahmet yesevidir. Eser İslam,yetin yayılmasında katkıda bulunmuştur.
– Karahanlılar döneminde yapılan en önemli saray tirmiz sarayıdır.
– İran firdevsi , iran turan savaşları ile alp er tunga destanın anlattığı ‘’ şehname ‘’ adlı eserini gazneli mahmutta sunmuştur.
– Gaznelilerden günümüze kalan en önemli mimari eserler arasında en ünlüsü zafer anıtları, en önemli sarayı leşkeri bazar sarayıdır.
– Büyük Selçuklu devletinin kurucularından çağrı bey keşif ve ekonomik amaçlı horasan , Kafkasya ve anadoluya akınlar düzenlemişlerdir. Bu akınlar sonucunda anadoluyu yakından tanımış ganimetler elde etmiştir.
– Pasinler savaşı ilk selçuklularla Bizans arasında meydana gelen savaştır.
– Alp arslan vezirlik makamına nizamülmülk ü getirmiştir. nizamülmülk ün ‘’siyasetname’’ adlı eseri bulunmaktadır.
– Malazgirt savaşı türk tarihinin başlangıcı olarak kabul edilir.
– Memlüklülerde sultan kalavun dönemine kadar saltanat sistemi yoktu hükümdarlar komutanlar ve emirler arasından seçim yapılıyordu.
– Alem, asa , hilat , çetr hükümdar tarafından verilen hediyelerdir.
– İkta askerleri, hassa ordusu, Türkmenler devletten maaş almazlardı. Gulam ordusu maaşlı askerlerdir.
– Öşür: Müslümanlardan alınan ürün vergisi, haraç: Müslüman olmayan halktan alınan ürün vergisi, cizye: Müslüman olmayan halktan askerlik muafiyeti karşılığı alınan vergi.
– Nizamiye medresesi Selçuklular tarafından kurulmuştur. Dünyanın ilk üniversitesi dir.
– Farabi: pozitif bilimlerin kurucusudur.
– Mengücekliler :Erzincan ve çevresi, danişmentliler : Sivas, artuklular doğu ve güneydoğu anadoluda , çaka beyliği İzmir ve çevresinde kurulmuştur.
– miryokefelon savaşı ile Anadolu kesin türk yurdu haline geldi.
– Baba hak isyanı A.selçuklu devletinin güç kaybetmesine neden oldu
– Denizcilikle uğraşan türk beylikleri: çaka beyliği, menteşe oğulları, aydınoğulları, karesioğulları, pervane oğulları, candaroğullarıdır.
– Has topraklar:geliri en fazla olan topraklardır.gelirleri hükümdarlara verilir. İkta topraklar: askerlere ve devlet memurlarına hizmet karşılığı verilir.
– Sultan unvanını ilk kullanan hükümdar gazneli mahmuttur. Bu unvanı Abbasi halifesi vermişti.
– Oğuz boyları Batınilerin zararlı faaliyetleri ve oğuz boylarının ayaklanmalarından dolayı , Abbasilerin siyasi güçlerini artırmak istemeleri nedeniyle büyük Selçuklu devleti yıkılmıştır.
– Halifenin türk hükümdarlarının hükümdarlığını gösteren onay belgesi menşurdur.
– Türk devletlerinden karahanlıların yönetici sınıfı ve ordusu , halkı türktür.
– Tezhip: elyazması kitap ve levhaların altın tozu ve boya kullanılarak süslenmesine denir.
Fresk: yaş alçı sıva üzerine yapılan resim
Minyatür : kitap sayfalarını süslemek için yapılan resim.
– 1. murat ‘’devleti yönetme hakkı hükümdar ve çocuklarına aittir^^ şeklinde düzenleme yapmıştır. Bu değişiklik taht kavgalarını daraltmıştır.
– Fatih sultan Mehmet yayınladığı kanunnamede taht kavgasını önlemek ve devletin devamlılığını sağlamak için tahta geçen hükümdarların kardeşlerini öldürebileceğini kararlaştırmıştır. Bu uygulama padişahın mutlak eğemenliğini güçlendirmiştir.
– 1. Ahmet taht kavgasını önlemek amacıyla veraset sisteminde değişiklik yapmıştır. Hükümdarların ölümünden sonra Osmanlı hanedanın en büyüğü ve olgunun başa geçme uygulamasını başlatmıştır. Bu sisteme ekber ve erşed sistemi denilir. Amaç fatihin kanunames,nde yer alan kardeş katlini önlemek Osmanlı soyunun yok olmasını önlemek ve merkezi otoriteyi güçlendirmektir. 1. Ahmet döneminden itibaren şehzadelerin eyaletlere gönderilmemeleri , şehzadelerin yönetim deneyim kazanmaları önlemiştir. Şehzadeler sarayda kafes usülu adı verilen bir sistemle eğitilmişlerdir.
– Osmanlı devletine başkentlik yapan şehirler: söğüt , karacahisar , Bilecik, İznik, bursa , Edirne , İstanbul Osmanlı devletinin son başkentidir.
– Şehzadeler culüs töreni ile tahta çıkarlardı , başa geçtikten sonra orduya ve yöneticilere culüs bahşişi dağıtırlardı.,
– Kanuname ve ferman: padişahların sosyal ve ekonomik hayatı düzenlemek için yayınladıkları emirler denir
– Berat: padişahın bir göreve atama , aylık bağlamak ve ayrıcalık vermek için yayınlamış olduğu emirlere denir. Name: padişah mektuplarına denir.
– Topkapı sarayı fatih döneminde yapılmıştır.
– 19yyda dolmabahçe sarayı, beyler beyi, yıldız sarayı yapılarak yönetim merkezi olarak kullanılmışlardır.
– Enderun: sarayda bulunan devletin yönetici ve asker kadrosunu yetiştiren okuldur.
– Divan teşkilatı ilk olarak Orhan bey döneminde kuruldu. Divan bugünkü bakanlar kurulunun yaptığı benzer bir görev üstlenmiştir.
– İlk şeyhülislam 2. murat döneminde atanan moll fenaridir.
– Kazasker müderris ve kadıların atamasından sorumludur.
– Osmanlı devletinde hükümdarlık sembolleri: hube-sikke-davul-sancak –tuğ
– Osm. Devletinde padişah şeyhülislam ve sadrazamın ataması ve görevden alınmasından doğrudan sorumludur.
– Eğitim, adalet ve din işleri ilmiye sınıfı tarafından yerine getirilir.
– 2. Mahmut evkaf vekaletini kurarak vakıfları bir çatı altında toplamayı sağladı.
– Halktan alınan vergilerin yazıldığı deftere tahrir defterleri denir.
– Tarhuncu Ahmet paşa maliyede birtakım düzenlemeler yaparak ilk düzenli osm. Bütçesini hazırlamıştır.
– 2. Mahmut maliye nazırlığını kurdu.
– Abdülmecit döneminde bütçe açığını kapatmak için ilk kez dış borç alınmış. Ayrıca kağıt para basılmıştır. Alınan borçların yerinde kullanılmaması 2. Abdülhamit döneminde duyuni umumiye idaresinin kurulmasına neden olmuştur.
– Öşür: Müslüman üreticilerden alınan ürün vergisi.haraç: gayri müslümlerden alınan ürün vergisi, cizye : gayri Müslimlerden askerlik yapmama karşılığında verdikleri vergidir.
– Orhan bey döneminde yaya ve müsellem adı ile ilk askeri teşkilat kurulmuştur.
– Yeniçeriocağını 1. murat kurdu.2.mahmut tarafından kaldırıldı.
– Tımarlı sipahiler ulufe maaşı almazlar.
– Devşirme yoluyla yetiştirilen çocuklar Enderun ve yeniçeri ocağına gönderilirler.
– Eyaletlerin yönetiminden sorumlu olan en üst görevli beylerbeyidir.
– Denizcilik hizmetlerini yürütmek için ilk tersane 1. beyazıd döneminde geliboluda inşa edilmiştir.
– Tanzimat fermanı ile müsadere usulü kaldırılmıştır. (devlet memurlarının mallarına el konulması)
– Paşmaklık : gelirleri padişah kızları , eşleri ve annelerine bırakılan topraklardır.
Malikane : devlete önemli hizmetlerde bulunan devlet görevlilerine verilir. Miras bırakılabilir.
Ocaklık: gelirleri tersane ve kale muhafızlarına ayrılan arazilerdir.
Yurtluk : sınırların güvenliğini sağlayan askerlere gelirleri verilen topraklardır.
Mukataa : gelirleri doğrudan devlet hazinesine aktarılan arazilerdir.
– İlk Osmanlı bankası 1847 yılında abdulmecit tarafından kurulan bankı dersaadet tir.
– 1869 Yılında kız çocuklara ilköğretim zorunlu hale gelmiştir.
– Sultan Abdülaziz döneminde istanbulda ilköğretim kız çocukları için zorunlu hale gelmiştir.
– Kız rüştiyeleri açıldı istanbulda (1861), 1848 yılında darülmualimat okulu açıldı.
– Osm. Devletinde ilk matbaa lale devrinde istanbulda açıldı, sait efendi ve İbrahim müteferrika açmıştır.bu matbaada basılan ilk kitapvankuludur.
– İlk resmi devlet matbaası 3. selim döneminde açıldı. Osm. Devletinde ilk resmi gazete takvim-i vakayidir.2. Mahmut zamanından cumhuriyet dönemine kadar varlığını devam etmiştir.
– İlk dönemde dini kitapların basımı engellemiştir. Sebebi hattatların işsiz kalmalarını önlemektir.
– İlk Türkçe tiyatro eseri şinasinin şair evlenmesidir.
– Osm. Devletinde sanat eserlerinde taş, mermer, tuğla ve ahşap kullanılmıştır.
– Orhan bey döneminde yapılan ve ilk osm. Camisi hacı Özbek camiidir.izniktedir.osm.ların istanbulda yaptıkları ilk camii fatih camisidir.
– Avrupanın etkisi ile yapılan ilk eser nuru Osmaniye camisidir.
– İznik Süleyman paşa medresesi Orhan bey zamanında yapılan Osmanlıların ilk medresesidir.
– Avrupa sanatının etkisiyle yapılan diğer saraylar: yıldız, beylerbeyi, çırağan, ishakpaşa sarayıdır.
– Fatihin portresini yapan İtalyan sanatçı gentille bellini dir. Sinan paşa tarafından fatihin gül koklayan resmi yapılmıştır.
– Kütahya ve İznik Osmanlı seramik sanatının özel merkezidir.
– Osm. Devletinde vergilerin toplanmasında önemli kolaylık sağlayanlar dirlik ve iltizamdır.
– Osm. Devletinde fethedilmeden önce Müslümanlara ait olan veya fetihlerden sonra Müslümanların yerleştirildikleri topraklara öşüriyye denir.
– Klasik dönem osm. Düşünce hayatının şekillenmesinde türk töresi, İslam dini, fethedilen yerlerdeki uygulamalardır.
– 1699 Karlofça antlaşması ile osm. Devleti batıda ilk kez toprak kaybetmiştir.
– Köprülü Mehmet paşa dönemi ile başlayan köprülüler dönemi osm.rın en parlak dönemidir.
– Naima osm. Devletinin ilk tarihçisidir.
– XVII yy ıslahatları askeri ve mali alanda, XVIII yy ıslahatları bilim , teknik, ekonomik, askeri alanda yapılmıştır.
– 3. selim döneminde Avrupa tarzında yapılan yeniliklerin tümüne ve kurulan orduya nizamı cedit ismi verilmiştir., bunun icin iradı cedit hazinesi kuruldu, ilk devlet matbası açıldı, idari, mali ve askeri alanda yenilikler yapıldı, 3. selim döneminde yapılan ıslahatlar çağdaşlaşma yönünde önemli bir adım ve devlet yöneticilerine yol gösterici olmuştur.yeniçeriler tarafından öldürülen 2. padişahtır.
– Osm. Devletinde yönetim ve hukuk alanındaki ıslahatlar ilk kez 19 yy da yapıldı.
– 2. Mahmut döneminde yapılan yenilikler:1- Mustafa paşa sekbanı cedit ocağını kurdu. 2-yeniçeri ocağını kaldırdı.3-orhan bey zamanında kurulan divan teşkilatını kaldırarak nazırlıklar(bakanlıklar) kurdu.3- askeri amaçlı nüfus sayımı yapıldı.(erkekler sayıldı. Osm. Devletinde ilk nufüs sayımıdır.)4-takvimi vakayı adıyla ilk resmi gazete çıkarıldı.
– 2. Mahmut döneminde İngiltere ile imzalanan balta limanı ant. Sı ile osm. Devletinin iç ticareti yabancıların eline geçmiş. Avrupalı devletlerin açık pazarı haline gelmiştir.
– 1792 yaş ant. İle osm. Devleti dağılma ve parçalanma dönemine girdi.
– Osmanlı devletinde milliyetçiliğin etkisiyle isyan eden ve ayrıcalık kazanan ilk devlet Sırplardır, osm dev. Ne karşı bağımsızlığını kazanan ilk millet yunanlılardır(Edirne antlaşması ile), osm. Devletine isyan eden son hristiyan millet ise Ermenilerdir., Berlin ant. İle Sırbistan, Karadağ ve Romanya osm. Devletinden ayrılarak bağımsızlığını kazandı.osm. devletine isyan eden son balkan kavmi Arnavutluktur.osm. devletine milliyetçiliğin etkisi ile isyan eden son millet Araplardır.
– Osm. Devletinde ilk iç borçlanma 3. Mustafa döneminde esham sistemi ile gerçekleşmiştir.
– Osm. Devletinin dağılmasını ve parçalanmasını önelemek için : ıslahatlar (askeri alanda en fazla), fikir akımları ortaya çıkmış, Tanzimat, ıslahat , 1. ve 2. meşrutiyet ilan edilmiştir
– Kapitülasyonlar: ilk 1. murat vermiş., 1. Mehmet, fatih sultan Mehmet, vermiş. İlk kapsamlı kapütilasyon 1. Süleyman zamanında verilmiş. 1. Mahmut döneminde verilmiş.lozan barış ant.sı ile kapitülasyonlar kaldırıldı. (atatürkün milliyetçilik ilkesi ile ilgilidir.)
– Senedi.ittifak 2. Mahmut ile Anadolu ve Rumeli ayanları ile imzalandı. Padişahın yetilerini kısıtlayan ilk belgedir. Padişah ilk defa kendi otoritesi dışında bir varlığı kabul etmiştir.
– 2. Mahmut döneminde Rusya ile imzalanan hünkar iskelesi ant. Sı ile boğazlar ilk kez uluslar arası bir sorun haline gelmiştir.
– Müsadere sistemi: osm. Devletinde ölen devlet memurlarının mallarına el koyma sistemidir. Sermaye birikimi ve özel milkiyetin gelişimin engellemiştir. 2. Mahmut döneminde kısmen , Tanzimat fermanı ile tamamen kaldırılmıştır. Böylece özel mülkiyet güvence altına alındı .
– Tanzimat dönemi padişahları : abdülmecit, abdüllaziz, V murat tır.tanzimat fermanın ilan edilmesinde etkili olan devlet ingilteredir.
– Osm. Devletinde Tanzimat fermanıyla ilk kez hukukun üstünlüğü ilkesi benimsendi.
– Tanzimat fermanı ile osm. Devletinde hukuk, yönetim, askerlik ve mali alanda düzenlemeler yapılmıştır. Ayrıca eğitim ve kültür alanındada düzenlemeler yapılmıştır.
– Paris ant. Sı ile osm. Devleti bir Avrupa devleti sayılacak Avrupalı devletler hukukundan yararlanılacak toprakları Avrupalı devletlerin garantisi altında olcaktır.buda osm. Devletinin topraklarını koruyamacak kadar güçsüz olduğunun göstergesidir.
– Islahat fermanı Abdülmecit döneminde gayrimüslim azınlıklar lehine yapılan düzenlemelerdir.
– Abdülmecit döneminde yapılan yenilikler:1-ilk kağıt para kaime adıyla bastırıldı. 2- Avrupalı devletlerle ticari gidermek amacıyla mali alanda güneş yılını esas alan rumi takvim kullanılmaya başlandı. 3- ilk banka olan bankı osmani açıldı.- ilk özel türk gazetesi olan tercümanı ahval , şinasi ve ağah efendi tarafından çıkarıldı. 4- batılı anlamda ilk üniversite olan darül fünun açıldı.
– Tanzimat döneminde kız rüştiyesi, kız öğretmen okulu , darüşşafaka okulları açıldı.
– XIXyyda Osmanlı hamdi bey sanayi nefise mektebinin (güzel sanatlar okulu) nu açmıştır.
– Senedi ittifak belgesinin imzalanmasında Avrupa örnek alınmadı.
– Osmancılık düşüncesini savunanlara genç Osmanlılar denir . 1. ve 2. meşrutiyetin ilanında etkili olan düşüncedir. 1. balkan savaşında Osmancılık düşüncesi önemini kaybetmiş Türkçülük düşüncesi önem kazanmıştr.
– Osm. Devletinin yıkılması na ve TC nin kurulmasına yol açan düşünce milliyetçiliktir.
– Osm . devletinde sanayi gelişmediği için sosyalizm ve komunizm düşünceleri gelişmemiştir.
– Yönetim şekilleri: monarşik devlet: eğemenlik bir kişiye aittir(kral yada padişah gibi) 2-oligarşik devlet: egemenlik bir grup yada zümreye aittir(asil ve soylular gibi) 3- teokratik devlet : eğemenlik din esaslarına dayanır(Vatikan gibi) 4- cumhuriyet : eğemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
– 1. ve 2. meşrutiyetini ilan eden osm. Padişahı abdülhamittir. Osmancılık düşüncesi etkili oldu.
– Kanun, esası türk tarihinin ilk yazılı anayasasıdır. Osm. Devletinde ilk yazılı kanun çalışması kanunamei ali Osman adıyla yapılmış. Amaç merkezi otoriteyi güçlendirmektir.
– İttihat ve teraki partisinin etkili olduğu gelişmeler: 1-2. meşrutiyetin ilanı 2-2. meşrutiyetin ilanından sonra iç politikada Türkçülüğün ve dış politikada Turancılığın devlet politikasında olmasında 3- hareket ordusunun oluşturulup 31 mart vakasının bastırlmasında 4- babı ali baskını 5- osm. Devletinin 1. dünya savaşı na almanyanın yanında savaşa girmesinde etkili oldu.
– Reval görüşmeleri: İngiltere kralı ile rus çarı arasında yapılan amacı osm. Devletini paylaşmak olan görüşmelerdir.
– Panslavizm: rusyanın Slavları birleştirme ve boğazlar yoluyla sıcak denizlere maçımla politikasıdır. Osmanlı devleti ve Avusturya Macaristan için tehdit oluşturur.
– 1. meşrutiyetin ilan edilmesinde iç etken tersane (İstanbul ) konferansıdır.dış etken ise reval görüşmeleridir.
– 2. meşrutiyetin ilanı ile türk tarihinde ilk siyasi partiler kurulmuş çok partili hayata geçilmiştir. Bunlar: 1) ittihat ve terakk,i partisi(türk tarihin ilk siyasi partisidir.)2) ahrar partisi 3) federakaranı millet cemiyeti 4) ahali fırkası 5)ittihadi Muhammedi fırkası 6) hürriyet ve itilaf fırkası
– 31 mart vakası osm. Devletinde rejimi hedef alan ilk ayaklanmadır. (meşrutiyet rejimini hedef almıştr)
– trablusgarp savaşı: berberi denilen aşiret kuvvetleri ile birlikte gönüllü subaylar İtalyanları derne , tobruk ve bingazide mağlup ederler. Osm. Devletinin trablusgarp savaşında yenilgiyi kabul etmesinin tek sebebi, balkan savaşlarının başlamış olmasıdır . Mustafa kemalin katıldığı ilk savaştır.
– Uşi antlaşması :trablusgarp sonrası italyayla imzalanan antlaşmadır. Osm. Devleti afrikada en son toprağını kaybetmiştir. (trablusgarp ve bingazi)2-12 ada ve Rodos kaybedilmiş. İtalya 2. dünya savaşı sonrası Paris ant. Sı ile 12 ada ve rodosu yunanistana vermiştr.
– 1. balkan savaşı dört balkan devleti arasında olmuştr. Bulgaristan , Yunanistan, Sırbistan, karadagdır. Romanya katılmamıştr. Osm. Devleti yenildi. Türkçülük düşüncesi önem kazanmıştr.
– Babı ali baskını ile ittihat ve teraki partisi yönetimi ele geçirdi.
– 2. balkan savaşı sonucu imzalanan antlaşmalar: Bükreş ant.sı: Bulgaristan önemli ölçüde toprak kaybetmiştr. 2)İstanbul ant. : bugünkü Türkiye-bulgaristan sınırının büyük ölçüde çizildiği ant. Dır.3-atina ant. 4-istanbul : Sırbistan ile
– 2. balkan savaşında Romanya ve Karadağ arasında antlaşma imzalanmadı.
– Mustafa kemal hak ve özgürlüklerinin kısıtlanması ve 1. meşrutiyet yönetimine son verilmesi üzerine vatan ve hürriyet cemiyeti kuruldu.
– 2. Abdülhamit Mebusan meclisini anayasadaki yetkilerine dayanarak süresiz olarak kapatarak 1. meşrutiyet yönetimine son vermiştir. Bunun üzerine aydınlar yeniden özgürlük mücadelesi ile ittihat ve terakki partisini kurdular.
– Türk tarihinde ilk defa milletin kullandığı oylarla seçilen temsilcilerden oluşan meclis mebusan meclisidir.
– Fransız ihtilali ile gelişen milliyetçilik fikirleri osm. Devletinde yaşayan milletleri etkilemiştir. Bu etkiyi azaltmak için: 1) osmcılık akımı savunulmuş. 2) 1. meşrutiyet ilanedilmiştr.
– Osmanlı devletinde kanuni esası nın yeniden ilanı ile başlayan ve Mondros mütarekesi nin imzalanmasıyla sona eren dönem 2. meşrutiyettir.
– 1876 yılında kabul edilen kanuni esası ile yürütme yetkisi padişaha ve heyeti vükelaya verilmiştir.
– 1. dünya savaşı ittifak(bağlaşma) devletleri ile itilaf (anlaşma) devletleri arasında oldu. Üçlü ittifak devleti :Almanya-italya-avusturya.macaristan imp. (Osmanlı devleti-bulgaristan sonradan katıldı)
üçlü itilaf: ingilter-fransa-rusya(Sırbistan- abd, Japonya- Belçika , İtalya-avustrulya, Hindistan-yunanistan 28 ülke )
– 1. dünya savaşının sebebleri: sömürge elde etme ve ekonomik rekabet, hızlı silahlanma yarışı , Fransız ihtilali ile milliyetçilik akımının etkisi.
– 1. dünya savaşından resmen çekilen ilk devlet Sovyet rusyadır. 1917Bolşevik ihtilali sonucu rejim değişikliği nedeniyle
– 1. dünya savaşıyla: ekonomik olarak karlı çıkan abd ve Japonya, en karlı çıkan ingilteredir.
– Osm. Devletinin kapitülasyonlarını kaldırmasında en büyük tepkiyi Almanya ve Avusturya-macaristan imp. Göstermştr.
– Taarruz cepheleri: Kafkas(almanyanın isteği ile rusyaya karşı), kanal cephesi(almanyanın isteği ile ingiltereye karşı), savunma cepheleri: Çanakkale(İngiliz ve Fransızların osm. Devletine karşı açtığı cephe), ırak(İngilizlerin osm. lkarşı), Suriye-filistin(İngilizler osm. karşı), hicaz-yemen(türk kuvvetleri İngilizlere isyan eden Araplara karşı başarıyla savundu) cephesidir.
– Kafkas cephesi : Sarıkamış harekatı başarısızlıkl sonuçlanmış. Enver paşanın yüzünden gerizekalı paşa.1916 yılında Kafkas cephesine 16. kolordo komutanlığına atana m. Kemal Bitlis, muşu Ruslardan geri aldı. OSM. Devletinin toprak kazandığı tek cephedir.
– Mustafa kemalin 1. dünya savaşında görev yaptığı cepheler(kronolojik olarak) 1)Çanakkale cephesi(19.alay komutanı); 2) Kafkas cephesi(16 kolordu komutanı) 3) Suriye-filistin cephesi(yıldırım orduları grup komutanı)
– Çanakkale cephesi, türk kurtuluş savaşı, Lozan barış ant.sı evrensel olaylardır. Mazlum milletler örnek teşkil etmiş ve sömürgülerde bağımsızlığa dayalı çok sayıda ayaklanma çıkmştr.
– 1. Dünya savaşı sonrası osm. Devleti Mondros ateşkes ant.sı imzaladı. Sevr barış antsı imzalandı.
– 1. dünya savaşında yenilen devletlerle imzallatırılan barış ant.sının esasları Paris barış konferansında belirlenmiştr.
– Wilson ilkeleri: milliyetçiliği uygulamaya yöneliktir., sömürgeciliği önlemektir, cemiyeti akvamın (milletler cemiyetinin) kurulmasına zemin hazırladı.
– Sivil savunma teşkilatları ülkemizde içişleri bakanlığına bağlıdır.
– İtilaf devletlerinin Çanakkale cephesini açmakla ulaşmak istedikleri hedef italyayı kendi safına çekmek
– Kanal cephesi Almanların isteği üzerine ingilterenin Hindistan yolunu kesmek amacıyla osm. Devleti tarafından açılmştr.
– 1917 yılında Bolşevik ihtilali sonucuı Rusya ittifak devletlerinden barış istedi. Rusyanın isteği ile brestlitwosk ant.sı imzalandı .sonucunda kars aradahan ve batımun osm. Devletine ait olduğu kabul edildi.
– 1. dünya savaşı başladığı zaman osm. Devleti tarafsızlıgını ilan etmş. Bu tutumunu İngiltere desteklemştr. Uzak doğuya giden yolları güvenlik altına almak.
– Almanyanın dünya pazarlarına sürdüğü malların kaliteli ve ucuz olması nedeniyle dış pazarlarda tutuldu. Bu durum ingiltereyi rahatsız ederk 1. dünya savaşının çıkmasına neden oldıu.
– Mondro ateşkes antlaşması: eğe adasının limni adasının Mondros limanında imzalandı. Osm. Devleti adına bahriye nazırı rauf orbay ve itilaf devletleri adına İngiliz filosu akdeni z filosu kaptanı amiral calthrope imzalamıştr. Maddeleri : ant.nın en tehlikeli maddeleri 7. ve 24. maddelerdir. 1. itilaf devletleri tehlikede gördükleri herhangi bölgeyi işgal edebilcekler(7. madde)(en tehlikel, madde)2) vilayeti site denilen doğu ilinde karışıklık çıkars itilaf devletlerince işgal edebilceklerdir. (amac: doğuda bir ermeni devleti kurmaktr.)3)Çanakkale ve ist. Boğazları itilaf dev. Ne teslim edilecektir. 4) güvenliği sağlamakla görevli küçük jandarma birliği dışında bütün osm. Orduları terhis edilecek elindeki silah cephane malzeme itilaf dev. Teslim edlcek(amacı anadoluyu savunmasız hale getirmek . bu maddeden sonra terhis edilmeyen tek ordu erzurumdaki kazım karabekir paşa komutasındaki 15. kolordudur, ayrıca osm. Dev. Nin eğemmnliği kısItlandığı gibi Anadolu Trakya arasındaki bağlantı kesilmş. Boğazlar işgal edildiği için kurtuluş savaşında yunanlılara karşı cephe açılamadı.) 5) toros tünelleri, köprüler, limanlar, telsiz, telgraf , haberleşme ve ulaşım araçları itilaf dev. Teslim edilcek (amaç anadoluyla bağlantıyı kesip direniş oluşmasını engellemk) 6)osm. Devleti hertürlü yer altı ve yerüstü kaynaklarını işletebilecek ihtiyaç fazlalarını ihraç edemeyecek itilaf devletleri masraflarını anadoludan karşılanacaktır. (amaçları anadoluda halkı kışkırtmalarını önlemek, anadoluyu ekonomik açıdan sömürgelştirmek)
– Damat Ferit paşa hükümetini özelliği işgalcilerle işbirliği ne gitmesi ve milli mücadeleyi engelmeye çalışmasıdır.
– Paris barış konferansında İngilizler antep, Maraş ve urfayı fransaya vermştr. Konferans sonunda osm. Devletini paylaşma konusunda anlaşamadıkları için konferans dağıldı.
– Milli varlığa düşman cemiyetler : sulh selameti osm. Fırkası , hürriyet ve itilaf fırkası , İslam teali cemiyeti, kürt teali cemiyeti, İngiliz muhipleri cemiyeti, Wilson prensipleri cemiyetidir.
– Rumların kurduğu cemiyetler: mavri mira, etniki eterya, kordos, pontus rum cemiyetidir.
– Manda himaye ilk kez Erzurum kongresinde rededilmştr. Kesin olarakta Sivas kongresinde rededildi.
– Ulusal cemiyetler m. Kemal başkanlığında Anadolu ve Rumeli müdafai hukuk adıyla birleştirildi.
– Trakya paşaeli cemiyeti : osm. Devleti yıkılır ve yeni bir türk devleti kurulmazsa yeni bir devlet kurmayı amaçlayan tek cemiyettir.
– Amiral bristol raporu ile; 1)türk kurtuluş savaşının haklılığını ortaya koyan ilk uluslarası belgedir. 2) batı anadolunun Türklüğünü kanıtlamıştır. 3) batı anadoluda yunan işgalinin haksızlığını ortaya koymştur.4) Türklerin katliama uğradının ortaya koyan ilk uluslar arası belgedir.
– Harbord raporu doğu anadolunu Türklüğünü kanıtlamıştır.
– İlk kuvayi milliye harekatı yunanlıların izmiri işgali ile ortaya çıktı. Kurtuluş savaşında ilk direniş: Hatay – dörtyolda, Fransız ve Ermenilere karşı başlamıştır. İlk kapsamlı ve örğütlü kuvayi milliye harekatı ise izmirin işgalinden sonra Balıkesir ayvalıkta başladı.
– Kuvayi milliyenin yaptığı savaşa gayri nizamı harp denir. Tbmm nin siyasi ve askeri alandaki ilk başarısı doğuda Ermenilerin mağlup edilmesi ve gümrü ant.nın imzalanmasıdır. 2) tbmm nin kurduğu düzenli ordunun ilk başarısı 1. İnönü zaferidir. 3) tbmm nin kurduğu düzenli ordunun ilk ve son yenilgisi Eskişehir-kütahya muharebeleridir.
– İzmirin işgal edilmesi kuvayi milliyenin doğuşunu ve kurtuluş savaşının başlamasını kolaylaştırmıştır.
– Paris ant.sı ile Suriye Lübnan , Fransız , ırak, Filistin İngiliz mandasına bırakılması kararlaştırıldı.
– Türk kurtuluş savaşı ve türk inkılabının temelinde ;
Ulusal bağımsızlık(milliyetçilik) , ulusal eğemenlik (cumhuriyetçilik)
– Kurtuluş savaşında açılan cephelerindeki savaşların sona ermesinin sıralaması: doğu-güney-batı
– Cumhuriyet halk fırkası tcnin ilk siyasi partisidir. Ekonomide devletçilik anlayışı benimsendi. 1935 atatürkün 6 ilkesini parti tüzüğüne aldı. 1946 yılına kadar meclisteki tek partidir.1950 yılına kadar iktidar partidir.
– Terraki perver cumhuriyeti 1924 yılında kuruldu. 6 ilkeye karşı çıkmak ve iktidarı ele geçirmektir. İlk muhalefet partidir. Devleticilik politikasına karşıdır. Cumhuriyet rejimine kArşı olması nedeniyle kapatıldı.
– Terraki perver cumhuriyeti fırkasından sonra çıkan olaylar:şeyhsait isyanı, İzmir suikastı
– Serbest cumhuriyet fırkası:fethi okyar tarafından kuruldu.2. muhalefet parti.ekonomide libaralizmi(özel girişim) savunmştur. Cumhuriyet rejimine kArşı olanların girmesi ile fethi amcam tarafından kapatıldı.cumhuriyetcilik, milliyetçilik, laiklik ilkelerini kapsamına aldı.
– Serbest cumhuriyet fırkasından sonra çıkan olaylar menemen olayı, vagonli olayı, razgart olayı, bozkurt-lotus olayı,bursa olayı.
– Son halife abdülmecitttir
– Türkiye 1945 te birleşmiş milletlere 1951de kore savaşına asker gönderdi, 1952 te natoya üye oldu.
– Almanyadan ticaret hukuku ve ceza mahkemesi usülu kanunu,
– İsviçreden borçlar ve iflas kanunu, italyadan ceza kanunu alınmıştır.
– Tcnin dış politikadaki ilk başarısı yabancı okullar sorunudur.
– Bozkurt-lotus davası Fransa ile Türkiye arasında yaşandı.
– Suriye sınırı diğerlerinden daha sonra kesinleşmiştir.
– Kronolojik sıra: havza genelgesi-amasya genelgesi – erzurum Kongresi-balıkesir kongresi – alaşehir kongresi- Sivas kongresi

alıntı