Cami Adabı ve Namaz
Allah (c.c.): "Ey Âdem oğulları, her mescidde zînetlerinizi takının." (el-Araf 7/31) buyurmaktadır.
"Zînet"ten maksat edeptir. Câmilerin ilk yapılış gayesi Allah'a ibadettir. Bu bakımdan ibadet esnasında, cemaati rahatsız edecek derecede yüksek sesle konuşmak, soğan-sarımsak gibi kokusu çirkin görülen şeyler yenilerek câmiye gelmek, safları çiğneyerek ileriye geçmeye çalışmak vb. davranışlar hoş karşılanmamıştır.
Hz. Peygamber (s.a.s) mescidlere girerken sağ ayağı ile girer ve (euzü billahi azimi vebacehehe ekrame vesalihinehü agdıma eşşeydani ercaim) diye dua ederdi. Mescidlere girildiğinde iki rekat "tahiyyetü'l-mescid"* (câmiye hürmet) namazı kılmak Hz. Peygamber'in sünnetidir. (İbn Kesir, Tefsir, V, 106)
Camilerde hocalarmız, nasıl abdest alınacagından, nasıl namaz kılınacagından, cami âdâbından pek bahsetmiyorlar. Bahsedenler varsa da çok azdir. Arkadaslarimin çoguna sordum. Abdest alirken ayaklarini üç ayri su ile üç defa yikamalari, her yikayista parmak aralarini hilâllemeleri gerekirken, muslugun altina tutup birkaç kere yikadiklarini söylediler. Hâlbuki üçten az veya fazla yikamak mekruhtur.
Şimdi camide riayet edilecek önemli hususlardan bazilarini bildirelim:
Selâm vermek
1- Camiye girenin orada namazi bekliyenlere selâm vermesi iyi olur. Fakat camide sünneti kilip, farzi beklerken, disaridan gelenin selâmini almak, sünnet ile farz arasinda bir sey okumak, konusmak ve nafile namaz kilmak sünnetin sevabini yok eder. Vakit az ise, tefekkür veya kalben zikretmeli, vakit fazla ise, kaza namazi kilmali! Eger Kur'an-i kerim okunuyorsa, dinlemek çok sevaptir. Sabahin sünnetini evinde kilip gelen kimse de, camiye gelince, konusmaz, sesli olarak bir sey okumaz.
2- Camiye girince ön safa durmali, yaslilar var diye geride durmamalidir! Birinci safta yer varken, ikinci safta durmak mekruhtur. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki:
(En hayirli saf, ilk saftir. Sevabi en az olan da geri saflardir.)
(ilk safin fazileti bilinseydi, oraya geçmek için kura çekilirdi.)
(Namaz kilarken ilk safta durmak iyi kimselere nasib olur.)
(Allah ve melekler ilk safta namaz kilanlara, salât ve selâm eder.)
Cennete girmek için ne yapacagini soran bir zata, Peygamber efendimiz (müezzin veya imam ol) buyurdu. O da (yapamam) dedi. (Öyle ise namazini ilk safta kil) buyurdu. Ön safa geçerken kimseyi incitmemeli! Hadis-i serifte, (Halki incitmemek için ön safa geçmiyen, iki misli sevaba kavusur.) buyruldu.
3- Peygamber efendimiz mescidin sag tarafinda bulunmanin daha sevap oldugunu söyleyince, Eshab-i kiram, mescidin sag tarafini doldurmaya basladi. Sol tarafta açiklik kaldi. Bunu gören Peygamber efendimiz (Mescidin solundaki açikligi dolduran, iki misli sevab kazanir.) buyurdu. Demek ki, önce sag tarafa durmak sol tarafa durmaktan daha sevaptir. Solda bosluk kalirsa burayi doldurmak sag taraftan daha sevaptir.
Saflar sıklaşmalı
4- Büyük camide cemaat bir saf da olsa, yine sık durmak gerekir. Safların sık olmasi, rahmetin gelmesine sebep olur. Saflar sıklastırılıp omuzlar birbirine sıkıca değmelidir! Eshab-i kiram safta çok sık durdugundan elbiselerinin omuzları eskirdi. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki:
(Namazda omuz omuza sIk durun! Açikliklari kapatin ki, seytan girmesin!)
(Hak teâlâ safi sIklastirana rahmet eder, safta bosluk birakana gazap eder.)
(Saftaki boslugu dolduranin günahlari affolur.)
5- Büyük camide ayaklar ile secde yeri arasindan, küçük câmide, ayaklari ile kible duvari arasindan geçen günaha girer. Hadis-i serifte buyuruldu ki: (Bir kimse, namaz kilanin önünden geçmenin, ne kadar çok günah oldugunu bilseydi, geçmeyip, yüz yil beklemeyi tercih ederdi.)
Herkesin gelip geçecegi yere durana da günah olur. Ancak ön safta bos yer var iken, boslugu doldurmak için namaz kilanin önünden geçmek günah olmaz. Çünkü bu kimse, kendisine olan hürmeti kaldirmis demektir. Namaz kilanin önünden, insan veya hayvan geçmekle namaz bozulmus olmaz. Namazi bir sütre, yani direk gibi bir seyin arkasinda kilmak gerekir. Hadis-i serifte buyuruldu ki: (Namaza dururken sütre koyun! Geçmek isteyene mani olun!) [Geçene isaretle, yüksek sesle okumakla mani olmak caiz ise de, bunlari yapmamak daha iyidir.]
6- Camide konusmak, gülmek, sakalasmak sevaplari yok eder. Hadis-i serifte buyuruldu ki: (Mescidde dünya kelâmi söyliyenin agzindan kötü bir koku çikar. Melekler, "Ya Rabbi, bu kulun mescidde söyledigi kelâmdan dolayi, agzindan çikan fena koku bizleri rahatsiz ediyor" derler. Hak teâlâ da buyurur ki: "izzim, celâlim hakki için, onlara büyük belâ veririm.")
Camiye girince, önce iki rekat tehiyyet-ül-mescid namazi kilip veya baska ibâdet yapip, itikâfa niyet ettikten sonra, yüksek sesle olmamak sarti ile konusmak caizdir. ihtiyaç olmadan mecsidde konusulmaz. Hadis-i serifte buyuruldu ki: (Ahir zamanda bazi kimseler, mescidlerde dünyadan konusacaklar, dünya kelâmi söyliyecekler. Onlarla beraber olmayin! Allahin böyle kimselerle isi yoktur.)
Mescide girince, farz veya baska namaz kilininca, tehiyyet-ül-mescid namazi da kilinmis olursa da, sünnete veya farza baslarken, (Vaktin sünnetine ve tehiyyetülmescid namazina) diye niyet edilirse, niyetinin de sevabini alir.
Üç ihlas okumak
7- Sünnet ile farz arasinda duâ, sure veya üç ihlas okumamalidir. Hele bunu adet hâline getirmek bid'attir. ibadetlere ilave yapmak dini degistirmek olur. Hadis-i serifte, (ibadetleri bizim gibi yapmiyan bizden degildir) buyuruluyor. Peygamber efendimiz nasil ibadet etmisse, mezhebimiz bunu nasil bildirmisse, o sekilde ibadet edilir. (sunu da yapalim, ötekini de ilave edelim) demek, dinde reform olur. Asla caiz olmaz. Sünnet ile farz arasinda bir sey okumanin sünneti iskat [iptal] edecegi Bahr-ür-raik'ta da yazilidir.
8- Cemaatle namaz kilinirken, sünnete baslamak mekruhtur. Sabah sünnetini kilmamis olan, sünneti kilarsa, cemaat ile namazda oturmayi da kaçiracagini anlarsa, sünneti kilmaz, hemen imama uyar. Cemaat ile 2. rekatta oturabilecegini anlarsa, sünneti caminin disinda, sofada [holde] çabuk kilar. Hol yoksa, içerde direk arkasinda kilar. Böyle yer yoksa sünneti kilmaz. Çünkü, cemaat ile kilinirken, nafile kilmak mekruhtur. Mekruh islememek için sünnet terkedilir. Cuma günü imam minbere çikinca sünnete baslamak da mekruhtur.
9- Camide farzi yalniz kilmis olan, ögle ve yatsi namazlarinda, yaninda cemaatle namaz kilinmaya baslanirsa, ya cemaate uyup nafile olarak kilar veya camiden çikar. Diger üç namazi yalniz kilmis olanin, cemaat ile kilinirken bile, cemaate uyup nafile olarak kilamayacagi için, camiden çikmasi vacip olur. Çünkü, cemaate uymamak günahtir.
devam ediyor...